Με το που προσγειώνεσαι στη Σικελία το μάτι σου κερδίζουν τα βουνά που στέκουν πλάι από το αεροδρόμιο. Οι ορεινοί αυτοί όγκοι σε συντροφεύουν σε όλη την παραμονή σου στο Παλέρμο καθώς είναι μεν μια παραθαλάσσια πόλη, πίσω της όμως στέκουν μεγάλα βουνά που συνθέτουν ένα ιδιαίτερο τοπίο. Στην πρωτεύουσα της Σικελίας, εμείς οι Μεσογειακοί νιώθουμε οικεία από την πρώτη στιγμή. Να είναι ο αέρας, η θάλασσα, η νοοτροπία, όλα αυτά μαζί;
Το Παλέρμο το αγάπησα για την υπέροχη αρχιτεκτονική του (συγκλονιστικά κτίρια σε κάθε γωνιά), τη ζωντάνια του, τις γεύσεις και τους ανθρώπους του, που λίγο πολύ μοιάζουν σε μας τους Έλληνες.
Για τις υπαίθριες αγορές του, τα παζάρια στον δρόμο, τις απίστευτες περπατάδες σε μια πόλη αρκετά φιλική για τον πεζό.
Για τα υπέροχα καφέ σε κάθε γωνιά που ξεκουράζουν τον επισκέπτη με ένα γρήγορο καφεδάκι και ένα γλυκάκι. Για τα όμορφα παλιά και μικρά αυτοκινητάκια που κατακλύζουν τους δρόμους.
Μην περιμένεις να δεις μια αμιγώς ευρωπαϊκή πρωτεύουσα καθώς στις διαβάσεις οι περισσότεροι οδηγοί δεν σταματούν κι αν πιστέψεις στην καλή τους οδική συμπεριφορά μπορεί και να σε πατήσουν! Κορνάρουν συνεχώς και παντού και αμέσως, κάνοντάς εμάς να φαινόμαστε πιο Ευρωπαίοι, στο θέμα της κόρνας τουλάχιστον.
Δεν μου άρεσε το γεγονός ότι παρά το ότι η πόλη βρίσκεται έναν δυο δρόμους μέσα από τη θάλασσα, δυστυχώς τα πολύ ψηλά κτίρια σε εμποδίζουν να τη χαρείς αφού νιώθεις πως σου κόβουν την οπτική πρόσβαση προς αυτήν. Ορισμένες φορές έχεις την αίσθηση πως βρίσκεσαι στον ευρωπαϊκό βορρά και μόνο οι καλές θερμοκρασίες και η μυρωδιά της θάλασσας σε προσγειώνουν στην πραγματικότητα.
Στα μείον της πόλης είναι επίσης η πολλή βρωμιά της. Τα σκουπίδια είναι παρατημένα εδώ κι εκεί, πολλές φορές σε προχωρημένη αποσύνθεση.
Εάν λοιπόν μυρίζουν τα σκουπίδια το χειμώνα, δεν θέλω καν να ξέρω τι θα συμβαίνει το καλοκαίρι στο Παλέρμο. Η Μαρί στην οποία έμεινα μου είπε πως τη μόνη φορά που θυμάται την πόλη της καθαρή ήταν όταν την είχε επισκεφτεί ο Πάπας και μας πρότεινε να μην επισκεπτόμαστε το νησί τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω σκουπιδιών, αλλά και τουριστών. Στην Αθήνα, που επίσης έχουμε πρόβλημα με τη διαχείριση των απορριμμάτων μας, τέτοια βρωμιά έχουμε μόνο όταν απεργούν οι εργαζόμενοι της καθαριότητας, ή είναι κλειστοί οι ΧΥΤΑ.
Μπίζνες και θρησκεία
Βρίσκομαι λοιπόν στο Παλέρμο και σχεδόν σε κάθε τετράγωνο θα βρεις μικρά εικονοστάσια στους τοίχους των κτιρίων. Περπατώντας στην παραθαλάσσια πρωτεύουσα της Σικελίας το μάτι σου δεν μπορεί παρά να πέσει και στα δεκάδες αγάλματα του Χριστού, της Παναγίας, αλλά και διάφορων μοναχών, ενώ και οι Χριστιανικοί ναοί διαδέχονται ο ένας τον άλλον.
Ορισμένοι ναοί έχουν είσοδο. Σε άλλους πάλι πληρώνεις για να ανέβεις στην οροφή. Μου άρεσε και ο καθεδρικός ναός του Παλέρμο για την αρχιτεκτονική και τον πλούτο του, όμως με κέρδισε ο ναός της Αγίας Αικατερίνης γιατί είχα την ευκαιρία να ανέβω από το εσωτερικό του στο σημείο πάνω από τη σκεπή και να βγω πλάι στον τρούλο. Η θέα του Παλέρμο από εκεί ψηλά μοναδική, όπως και η θέα προς το σιντριβάνι Πρετόρια που βρίσκεται στην πλατεία ακριβώς από κάτω από τον ναό.
Είχα διαβάσει σε έναν οδηγό της πόλης για τις Κατακόμβες που βρίσκονται στο Μοναστήρι των Καπουτσίνων και είναι ίσως το πιο μακάβριο αξιοθέατο που μπορεί να δει κανείς στο Παλέρμο. Φυσικά δεν θα μπορούσα να μην πάω.
Στο σκοτεινό υπόγειο του κτιρίου βρίσκονται περίπου 8.000 σκελετοί σε αποσύνθεση, ένα θέαμα που κόβει την ανάσα. Διάβασα πως οι μοναχοί είχαν την παράδοση να συντηρούν τα πτώματα με οξείδιο του ασβεστίου και αρσενικό σε συνδυασμό με την αποξήρανση στον ήλιο.
Οι σκελετοί είναι τοποθετημένοι ο ένας δίπλα στον άλλον, ανάλογα με το επάγγελμα και την κοινωνική τους θέση, σε διάφορες πόζες και ορισμένες φορές μάλιστα σε απόσταση αναπνοής από τον επισκέπτη. Φορούν τα ρούχα που είχαν όταν πέθαναν, όμως το πιο σοκαριστικό είναι όταν σε κάποιο σημείο αντικρίζεις τους σκελετούς μικρών παιδιών.
Πάντως ο χώρος είναι κακοφωτισμένος, η πόρτα που σε οδηγεί εκεί τρίζει φοβιστικά και το οξύμωρο στην όλη υπόθεση είναι πως ενώ βρίσκεσαι στο υπόγειο με τους σκελετούς, από τα πλαϊνά παράθυρα ακούς τις φωνές των παιδιών που παίζουν σε γειτονικό πάρκο. Ζωή και θάνατος την ίδια ακριβώς στιγμή…
Πάρε πάρε
Αγαπημένο μου μέρος κάθε φορά που βρίσκομαι στο εξωτερικό είναι οι αγορές της πόλης στην οποία ταξιδεύω. Είναι εκεί που χτυπά καρδιά και η ψυχή μιας περιοχής.
Στο Παλέρμο λόγω καιρικών συνθηκών οι περισσότερες αγορές είναι υπαίθριες, πάνω στον δρόμο και σε κάποια σοκάκια και ανοίγουν από το πρωί μέχρι το βράδυ. Φυσικά αν θες να δεις τα προϊόντα σε πλήρη αφθονία και όλα τα μαγαζιά και τους πάγκους γεμάτα πρέπει να πας μέχρι τις πρώτες μεσημβρινές ώρες.
Capo, Vucciria ή Ballar και οι τρεις αυτές αγορές βρίσκονται περιμετρικά του κέντρου του Παλέρμο, συνέχεια στα ίδια σημεία και ενθουσιάζουν τον επισκέπτη με τις επιλογές και τις πολύ καλές τιμές τους. Φωνές, πειράγματα και κράχτες που διαφημίζουν την πραμάτεια τους σε κάνουν να γυρίσεις το κεφάλι και να σταθείς σε ορισμένους πάγκους. Η αλήθεια είναι πως αν εξαιρέσεις το πολύ φινόκιο (πολύ όμως), παρόμοια φρέσκα προϊόντα βρίσκεις και στις δικές μας λαϊκές αγορές. Μεγάλη διαφορά ως προς τα προς πώληση είδη, την ποικιλία, αλλά και τη φρεσκάδα τους είδα στις αγορές της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης, εκεί όπου οι πάγκοι είναι στεγασμένοι καθώς ο καιρός δεν επιτρέπει και τόσο την υπαίθρια πώληση.
Τα ψάρια και τα λαχανικά βρίσκονται σε αφθονία στο Παλέρμο και γενικά προσπαθούν να στηρίζουν τα προϊόντα που παράγει το νησί τους και όσο γίνεται να μην φέρνουν πράγματα από την ενδοχώρα. Ενθουσιάστηκα με τα δεκάδες τυριά και τις διάφορες εκδοχές τους, πολλά από τα οποία δεν γνώριζα καν ότι υπήρχαν.
Εάν πρόκειται να αγοράσεις κάτι θέλει λίγη προσοχή καθώς οι πωλητές σου μιλούν μόνο στα ιταλικά ακόμη κι όταν βλέπουν πως δεν καταλαβαίνεις τι σου λένε. Η νοηματική γλώσσα αποδείχτηκε λοιπόν πολύ χρήσιμη. Πάντως σου δίνουν να δοκιμάσεις από τα προϊόντα τους, σου βάζουν και το… εξτραδάκι σου στη σακούλα σου και φεύγεις χορτάτος από εκεί!
Στις βόλτες σου στην πόλη μην παραλείψεις να επισκεφτείς και τις αγορές με τα παλιά είδη. Θα βρεις ό,τι μπορείς να φανταστείς και φυσικά πολλή σαβούρα, όμως τα υπαίθρια παλαιοπωλεία έχουν κι αυτά τη χάρη και το άρωμά τους.
Γεύσεις από Παλέρμο
Γλυκά, τσιμπητά ζύμης, μακαρόνια, πίτσα, παγωτά, καφέδες… Αν πας στο Παλέρμο το δίκιλο το έχεις στο τσεπάκι ακόμη κι αν περπατάς 15 χλμ. τη μέρα, όπως δηλαδή έκανα εγώ. Ο λόγος; Σε κάθε δρομάκι, σε κάθε στενάκι, σε κάθε γωνιά υπάρχει μια pasticceria (ζαχαροπλαστείο) για να σου κλέψει την καρδιά!
Εκεί δοκίμασα για πρώτη φορά στη ζωή μου Κανόλι! Φαντάσου ένα… βαρκάκι – κουβερτάκι μπισκότου που ξεχειλίζει από κρέμα γλυκιά και αλμυρή ταυτόχρονα. Να πάρεις όμως τα μικρά γιατί μπορεί το μεγάλο να σε λιγώσει. Αρκετά γλυκά τους έχουν ως γέμιση αυτή την παχιά και απολαυστική κρέμα. Γενικώς δοκίμασε όποιο γλυκό, μπισκότο, σοκολατάκι δεις στη βιτρίνα και σου γεμίσει το μάτι, γιατί θα σου γεμίσει ευχάριστα και τον ουρανίσκο!
Από τα ζαχαροπλαστεία, αλλά και τους δεκάδες φούρνους μην παραλείψεις να δοκιμάσεις και όλα τα προϊόντα τους με ζύμη μπριός καθώς είναι εξαιρετικά. Θα βρεις με τυρί, ντομάτα, αλλαντικά, κρέμα μπεσαμέλ, όλα μούρλια! Αν δε τους πεις πως τα θες για πακέτο σου φτιάχνουν μια ωραία συσκευασία που μου θύμισε τα παλιά δικά μας ζαχαροπλαστεία που έβλεπα στις ελληνικές ταινίες.
Οταν περπατάς πολύ, πεινάς περισσότερο και στο Παλέρμο είναι πολύ εύκολο να πετύχεις σνακ εδώ κι εκεί. Είχα διαβάσει για τα Αραντσίνι που ουσιαστικά είναι κροκέτες ρυζιού γεμιστές με τυρί και ζαμπόν, με κοκκινιστό κρέας ραγού, ή τυρί και σπανάκι, ενώ θα βρεις δεκάδες ακόμη γεύσεις.
Είχα διαβάσει και ακούσει πολλά για το street food του Παλέρμο, η αλήθεια είναι όμως πως απογοητεύτηκα κάπως. Πάντως καλό είναι να τα δοκιμάσεις ώστε να έχεις κι εσύ μια εικόνα. Πωλητές με μηχανάκια πωλούν στον δρόμο τα Σφιντσιόνε. Είναι ζύμη πίτσας με σάλτσα ντομάτας, κρεμμύδι, ελαιόλαδο και ρίγανη, κάτι που όμως φαντάζει καλύτερο από ότι πραγματικά είναι. Σε διάφορα σημεία της πόλης, κυρίως κοντά στις αγορές θα βρεις τους υπαίθριους πωλητές που ετοιμάζουν σαντουιτσάκια είτε με σπληνάντερα, είτε με πατάτες και κροκέτες πατάτας. Αρκετά βαριά για το δικό μου γούστο…
Πρώτη φορά στο Παλέρμο δεν μπορεί να μην την πατήσεις ελαφρώς με τα ωράρια λειτουργίας των περισσότερων εστιατορίων. Ας πούμε Κυριακή βράδυ ελάχιστα είναι ανοιχτά. Επίσης τις καθημερινές πολλές τρατορίες ανοίγουν μόνο 12.30 – 15.30 και όχι το βράδυ. Μάθε, διάβασε, ρώτησε, εφοδιάσου με πληροφορίες γιατί αλλιώς θα μείνεις νηστικός!
Το πρώτο βράδυ έφαγα υπέροχα μακαρόνια με μπρόκολο και κατσικίσιο τυρί και δοκίμασα και σαγανάκι με το σούπερ τυρί τους, το κατσοκαβάλο. Την επόμενη μέρα, Κυριακή ήταν, δεν έβρισκα να φάω εκεί που ήθελα και μπήκα σε ένα ταβερνάκι που όμως εκείνη τη μέρα λέει έφτιαχναν μόνο πίτσα.
Ο αδερφός που μιλούσε μόνο ιταλικά, έφερε τον άλλο αδερφό, τον αγγλομαθή και όταν του είπα πως απόψε ήθελα να φάω μακαρόνια πετάχτηκε στην κουζίνα και ρώτησε τη Τσιτσιλιάνα μάνα τους εάν μπορούσε να μας ετοιμάσει κάτι εκτός προγράμματος. Τελικά μας έφτιαξε μια συγκλονιστική σπιτική καρμπονάρα και μια υπέροχη πίτσα με μοτσαρέλα και αλλαντικά. Την τελευταία μέρα δοκίμασα πέννες με κόκκινη σάλτσα και μελιτζάνα. Επιβάλλεται όμως ένα εκ νέου ταξίδι στο Παλέρμο γιατί έχω αφήσει πολλά πράγματα που δεν δοκίμασα…
Βόλτα στο Μονρεάλε
Τις ημέρες που έμεινα στο Παλέρμο είπα να ανηφορίσω και στο Μονρεάλε, μια πόλη που βρίσκεται 14 χλμ. μακριά από την πρωτεύουσα της Σικελίας στην πλαγιά του όρους Καπούτο. Η θέση του Μονρεάλε των 39.000 κατοίκων είναι προνομιακή καθώς «βλέπει» προς την εύφορη κοιλάδα το Χρυσό Κοχύλι (la Conca d’ Oro), μια περιοχή γεμάτη με πορτοκαλιές, ελιές και αμυγδαλιές. Η αλήθεια είναι πως αλλιώς το περίμενα και αλλιώς το βρήκα. Στενοί δρόμοι, σκουπίδια, πολυκατοικίες τέρατα, κυκλοφοριακό χάος, οδηγοί που απλώς παρατούν το όχημά τους στη μέση του δρόμου για να πεταχτούν να κάνουν τη δουλειά τους και κορναρίσματα.
Πέρα από αυτό το σχετικά γνώριμο χάος όμως, μπόρεσα να διακρίνω τα όμορφα σημεία της περιοχής. Οπως τον Καθεδρικό Ναό του Μονρεάλε, ένα ιστορικό Νορμανδο-Βυζαντινό κτίσμα, μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ. Διαβάζω στη Wikipedia πως όταν οι Αραβες κατέλαβαν το Παλέρμο -ιδρύοντας το εμιράτο της Σικελίας- ανάγκασαν τον επίσκοπο να μεταθέσει την έδρα του έξω από την πρωτεύουσα. Τότε μητρόπολη έγινε ο μικρός ναός της Αγ. Κυριακής, κοντά στο Παλέρμο, στη μικρή κώμη του Μονρεάλε. Το 1072 οι Νορμανδοί κατέλαβαν τη νήσο και η μητρόπολη αποκαταστάθηκε στον ναό του Παλέρμο. Φαίνεται πως ο ρόλος της κώμης ως προσωρινό εκκλησιαστικό κέντρο, ήταν ο λόγος, που ο Γουλιέλμος Β΄ της Σικελίας αποφάσισε να κτίσει έναν καθεδρικό εκεί.
Υπό τον Γουλιέλμο Β΄ ήλθαν βενεδικτίνοι από το Κάβα ντε Τιρένι του Σαλέρνο και ίδρυσαν ναό και μεγάλη μονή, ενώ τους παραχωρήθηκαν και ιδιοκτησίες. Το Μονρεάλε έγινε η έδρα της αρχιεπισκοπής Σικελίας, που άσκησε σημαντική επιρροή στη νήσο. Τον 19ο αιώνα στην περιοχή γίνονταν γάμοι με ανήλικες με ή χωρίς την ευλογία των γονέων της νύφης. Οι τελετές πραγματοποιούνταν σε απομονωμένα μέρη, όπου η εφαρμογή του νόμου ήταν λιγότερο παρατηρήσιμη.
Ο Καθεδρικός του Μονρεάλε είναι ένα από τα σωζόμενα παραδείγματα Νορμανδικής αρχιτεκτονικής. Ξεκίνησε το 1174 από τον Γουλιέλμο Β΄ και ολοκληρώθηκε τέσσερα έτη μετά. Το 1182 ο ναός, αφιερωμένος στο Γενέθλιο της Παρθένου Μαρίας, με απόφαση του πάπα Λούκιου Γ΄ αναβαθμίστηκε σε έδρα καθεδρικού μητρόπολης. Ο ναός είναι ένα εθνικό μνημείο της Ιταλίας και ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της Σικελίας. Οι διαστάσεις του είναι 102 μ. επί 40 μ.
Η πρόσοψη χαρακτηρίζεται από δύο μεγάλα κωδωνοστάσια (το ένα καταστράφηκε μερικώς από κεραυνό το 1807) και η είσοδος έχει ορειχάλκινες θύρες διακοσμημένες από τον Μπονάννο Πιζάνο. Το εσωτερικό έχει κάτοψη σταυρού και αποτελείται από οξυκόρυφες στοές με νωπογραφίες. Η στοά γύρω από τη γειτονική εσωτερική αυλή έχει 228 μικρούς κίονες, καθεμία με διαφορετικό διάκοσμο, επηρεασμένο από τη μεσαιωνική τέχνη της Προβηγκίας, της Βουργουνδίας, των Αράβων και του Σαλέρνο.
Μπήκα στο εσωτερικό του ναού και θαύμασα τα αγάλματα και τα μοναδικής ομορφιάς μωσαϊκά. Επειτα ανέβηκα μέχρι τον τρούλο. Η θέα προς το «Χρυσό κοχύλι», αλλά και το Παλέρμο είναι εξαιρετική. Χαίρεσαι να βλέπεις και να μυρίζεις τη Μεσόγειο από εκεί ψηλά.
Πριν πάρω το δρομολόγιο της επιστροφής για κάτω περπάτησα στα σοκάκια, είδα όμορφα κτίρια, μπήκα και σε έναν φούρνο και δοκίμασα κάτι γλυκάκια σαν στεγνές δίπλες πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη. Επέστρεψα στην πρωτεύουσα χορτάτος και με όρεξη για νέες περιπέτειες.
Περισσότερες περιπλανήσεις του Βασίλη Ανδριτσάνου στο ΜΠΙΛόγκ
