Travel StoriesΚόσμος

Ιορδανία, Ουμ Καίς: Μια ρωμαϊκή πόλη στρατηγικής σημασίας

Ατενίζοντας τα Υψίπεδα του Γκολάν, τη λίμνη Γεννησαρέτ, τις όχθεις των ποταμών Γιαρμούκ και Ιορδάνη, ως τη Συρία.

Στα βορειοανατολικά σύνορά της Ιορδανίας, απέναντι από τα Υψίπεδα ή Υψώματα του Γκολάν, με θέα βορειοδυτικά τη λίμνη Γεννησαρέτ και τα σύνορα της Συρίας βορειοανατολικότερα, απλώνεται το τριεθνικό κομμάτι αυτής της περιοχής. Πάνω σε ένα ύψωμα στην ιορδανική πλευρά, βρίσκεται μια ολόκληρη ρωμαϊκή πολιτεία, η πόλη Ουμ Κάϊς, η αρχαία ελληνορωμαϊκή πόλη Γάδαρα. Την αίσθηση, πως η χάραξη των συνόρων δεν είναι τίποτα άλλο παρά κατασκευάσματα πολιτικοοικονομικών σκοπιμοτήτων που περιπλέκουν την συμβίωση ανάμεσα στους λαούς, δεν θα μπορούσε να την βιώσει κανείς πιο έντονα από τη Μέση Ανατολή. Αυτή η αίσθηση με συνοδεύει σε κάθε βήμα μου.

Η Ιορδανία είναι ένα πολύ νέο κράτος. Ιδρύθηκε για πολιτικούς λόγους μόλις το 1946 ως συνέπεια της ίδρυσης του Ισραήλ. Μέχρι τότε ήταν πέρασμα καραβανιών, λαών και κατακτητών στο δρόμο τους από την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία και την σημερινή Σαουδική Αραβία προς την σημερινή Τουρκία και την Ευρώπη. Ως πέρασμα είχε και έχει ιδιαίτερη γεωπολιτική σημασία. Η ιστορία της αρχίζει από τους προϊστορικούς χρόνους. Το πέρασμα των Ρωμαίων άφησε το αποτύπωμά του ανεξίτηλα. Μια εξαιρετικά καλά σωζόμενη αρχαιολογική κληρονομιά στους νεώτερους

Παρασκευή – ημέρα αργίας για τις μουσουλμανικές χώρες- κινήσαμε από την πρωτεύουσα, το Αμμάν, με αυτοκίνητο για το τριεθνικό βορειοδυτικό σημείο πολυετούς πολιτικής τριβής ανάμεσα στο Ισραήλ, την Ιορδανία και τη Συρία. Απέχει περίπου 105 χιλιόμετρα. Ο ήλιος ήταν δυνατός το μεσημεράκι που ανεβήκαμε στον λόφο της Umm Qays. Η σήμανση και το οδικό δίκτυο ως τον αρχαιολογικό χώρο είναι άριστα. Το εισιτήριο για ντόπιους και έχοντες άδεια εργασίας στη χώρα- όπως και σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αξιοθέατα- είναι μηδαμινό. Ένα ευρύχωρο παρκινγκ και απλά καφενεία-καντίνες μαρτυρούσαν, ότι ο τόπος είναι αρκετά επισκέψιμος, ωστόσο σήμερα μόνο κάποιες οικογένειες, λίγοι τουρίστες και το κλαμπ μοτοσικλετιστών είχαν την ίδια ιδέα με μας. Στο πανέμορφο καφέ-εστιατόριο μέσα στον αρχαιολογικό χώρο με την απεριόριστη θέα, απολάμβαναν το μεσημεριανό φαγητό τους, ναργιλέ και μπύρα, σε υψηλή τιμή φυσικά. Στην Ιορδανία οι μοτοσικλετιστές υποχρεωτικά ανήκουν σε φιλοβασιλικό κλαμπ. Οι συγκεκριμένη παρέα ήταν από την μειονότητα των Κιρκάσιων (προσφύγων από της Ρωσία) Αυτό μαρτυρούσε το σήμα του συλλόγου τους στα κράνη που είχαν ακουμπήσει δίπλα μας. Οι Κιρκάσιοι είναι γνωστοί για την πίστη τους στον βασιλιά και την εύνοιά του προς αυτούς. Μεμονωμένους μοτοσικλετιστές σπάνια έχω δει στους δρόμους. Αντίθετα συχνά συναντά κανείς αναβάτες σε άλογα που κυκλοφορούν ακόμη και σε πολυσύχναστους δρόμους των επαρχιακών πόλεων. Πάντα θα τους συναντήσεις επίσης μέσα στους αρχαιολογικούς χώρους, όπου το άλογο αποτελεί μέσο μεταφοράς, επιβεβαιώνοντας την άριστη σχέση των αράβων με το άλογο. Ήπιαμε έναν αραβικό καφέ και νερό και συνήρθαμε από το λιοπύρι.

Περπατήσαμε στον αρχαιολογικό χώρο, όπου σώζονται σε καλή κατάσταση ρωμαϊκά ερείπια μιας ολόκληρης πόλης που ήρθε στην επιφάνεια το 1974, όταν και έγιναν οι ανασκαφές. Εντυπωσιακή είναι η ρωμαϊκή οδός με περιστύλιο και το άριστα σωζόμενο ρωμαϊκό θέατρο στην κορυφή του λόφου.

Από όλον τον αρχαιολογικό χώρο, κάτω από τις ελιές, με το αεράκι να δροσίζει, ατενίζει κανείς ανατολικοδυτικά τη λίμνη Γεννησαρέτ ή Τιβεριάδα (προς τιμή του Τιβέριου). Πρόκειται για μια μεγάλη λίμνη με νερό τόσο θαλασσινό, όσο και γλυκό, της οποίας η επιφάνεια βρίσκεται 191 μ. υπό τη επιφάνεια της Μεσογείου. Επειδή μάλιστα η στάθμη της κατέβηκε επικίνδυνα τα τελευταία χρόνια, φέρανε με βυτία γλυκό νερό από την Τουρκία για να ενισχύσουν το υδάτινο απόθεμά της. Στη λίμνη αυτή χύνεται και ο Ιορδάνης ποταμός και συνεχίζει τη ροή του προς το Νότο, ως τη Νεκρά Θάλασσα.

Γύρω από τη λίμνη Γεννησαρέτ, στις όχθες του Ιορδάνη ποταμού από τα δυτικά και του ποταμού Γιαρμούκ που ρέει περιμετρικά στην νότια πλευρά των Υψιπέδων του Γκολάν, ο καταπράσινος γεωργικός παράδεισος με αρδευτικά έργα μαρτυρεί, γιατί αυτή η γη έχει γίνει αντικείμενο μεγάλων πολιτικών διεκδικήσεων. Οι πόλεμοι στην ανθρώπινη ιστορία γίνονται πρωτίστως για το νερό και μόλις στους πολύ σύγχρονους χρόνους και για τη διαχείριση ενεργειακών πόρων.

13

Εγκαταλείποντας τον αρχαιολογικό χώρο, πλησιάσαμε με το αυτοκίνητο στις όχθες του Γιαρμούκ. Μέσα σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου, μας έγινε έλεγχος σε τέσσερα συνοριακά φυλάκια. Ιορδανοί στρατιώτες, με μάλλον χαλαρό ύφος όταν διαπίστωναν τις εθνικότητές μας και άκουσαν αραβικά σε κάποιους υποτυπώδεις διαλόγους που είχαμε μαζί τους, έκαναν στην περίπτωσή μας έλεγχο ρουτίνας, αφού με τους Ευρωπαίους πολίτες είναι πάντα ιδιαίτερα προσεχτικοί, έχω διαπιστώσει. Πάντα η χρήση της γλώσσας βοηθάει σε αυτή την ιδιότυπη, υποχρεωτική επικοινωνία. Αντίθετα με τους αραβόφωνους ακολουθούν άλλη τακτική. Από την εκφορά του λόγου και την προφορά, ειδικά εκπαιδευμένοι στρατιώτες καταλαβαίνουν τον τόπο καταγωγής. Κάνοντας απλές ερωτήσεις, κουβεντούλα για αντιπερισπασμό και αφού επανέρχονται σε αρχικές ερωτήσεις με άλλη διατύπωση, γίνεται συχνά εξονυχιστικός έλεγχος, μου είπαν. Έλεγξαν το αυτοκίνητο και μας άφησαν να περάσουμε, ξέροντας ότι ο δρόμος λίγο πιο κάτω σταματά.

Το καλλιεργημένο κομμάτι στις όχθες του ποταμού Γιαρμούκ παραχωρήθηκε τελευταία από το Ισραήλ στην Ιορδανία και μπορεί να το επισκεφτεί κανείς ελεγχόμενα. Ένα πράσινος παράδεισος από καλλιέργειες εκατέρωθεν του ποταμού έρχεται σε αντίθεση με τα γυμνά από χλωρίδα Υψίπεδα του Γκολάν, ενώ ένας συρμάτινος φράχτης ορίζει τα σύνορα Ιορδανίας – Ισραήλ. Λίγο πιο ανατολικά μια πινακίδα δείχνει το δρόμο προς ένα από τα συνοριακά περάσματα προς την Συρία που όμως είναι κλειστό.umm-qais-6

Γυρίζοντας πίσω οι στρατιώτες στα συνοριακά φυλάκια δεν έκαναν καν τον κόπο να σηκωθούν από τις καρέκλες τους πια. Κατευθυνθήκαμε νότια, οδηγώντας παράλληλα με τις όχθες του Ιορδάνη, όπου αρδευτικά κανάλια, μεγάλα ιδιωτικά κτήματα με πορτοκαλιές, θερμοκήπια με κηπευτικά και αρδευτικά έργα συλλογής βρόχινου νερού αποτελούν μια συνοριακή ζώνη, ελεγχόμενα επισκέψιμη. Ο Ιορδάνης ποταμός αποτελεί το φυσικό σύνορο με το Ισραήλ. Παντού συνοριακά φυλάκια. Ωστόσο αυτό δεν εμποδίζει παρέες νεαρών να ρεμβάζουν στην άκρη των αρδευτικών καναλιών ή οικογένειες να κάνουν πικνίκ, προσφιλέστατη δραστηριότητα τις Παρασκευές και αργίες. Σε κάθε γωνιά της υπαίθρου θα συναντήσεις παρέες και οικογένειες να ψήνουν στα κάρβουνα και να χαίρονται, έτσι απλά, κατάχαμα, τη φύση. Για πυρκαγιές στα λιγοστά δάση, δεν έχω ακούσει τίποτα πάντως. Συχνά -ως άλλοι νεοέλληνες- θα αφήσουν βέβαια τα σκουπίδια τους στον τόπο αναψυχής τους.

umm-qays-4

Στο δρόμο της επιστροφής άπειρα σημεία που πλανόδιοι πωλούν φρούτα και κηπευτικά στους περαστικούς οδηγούς. Σε παρέες, καθισμένοι συνήθως στη γη – τι άριστη σχέση έχουν με τη γη σε αυτόν τον τόπο- καπνίζοντας τον ναργιλέ τους, σχεδόν πάτα γελαστοί κουβεντιάζοντας μεταξύ τους, σκοτώνουν τον χρόνο της αναμονής μέχρι να σταματήσει κάποιος πελάτης. Είναι η εποχή που βγαίνουν τα μούρα, τα σύκα, τα καρπούζια, τα βερίκοκα…
Λίγο πιο κάτω σταματήσαμε σε μια αυτοσχέδια καντίνα για τσάι. 7

«Με δυόσμο ή φασκόμηλο», μας λέει ο ιδιοκτήτης, σαν να μας πρότεινε το δεύτερο.
«Με φασκόμηλο», του λέω, και χάνεται για λίγο πίσω από το κιόσκι- καντίνα. Επιστρέφει
με δύο κλαράκια φασκόμηλο. Τα βάζει σε ένα χάρτινο κύπελλο με ζεστό νερό και προσθέτει ζάχαρη, αρκετή ζάχαρη, να μας περιποιηθεί. umm-qais-5-1

Ρωτάω πόσο κοστίζει. «25 κρος», μου λέει (ούτε 30 λεπτά του Ευρώ). Κοιταχτήκαμε μεταξύ μας μένοντας με την απορία, πώς τα βγάζει πέρα με τόσο χαμηλές τιμές, όπως και πολλοί άνθρωποι της υπαίθρου και υποβαθμισμένων αστικών περιοχών αυτής της χώρας. Το τσάι ήταν ότι έπρεπε.

Σε λιγότερο από δύο ώρες φτάσαμε στο Αμμάν.
10

Μέσω
Φωτογραφίες, Κείμενο: Μαρία Παπαμίχου

Μαρία Παπαμίχου

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Από παιδί κάθε Ιούνη αποχαιρετούσα τους συμμαθητές και νέους φίλους μου και κάθε Σεπτέμβρη βρισκόμουν σε άλλη τάξη, άλλη πόλη, μια δυο φορές σε άλλη χώρα.Έμαθα από νωρίς να αναζητώ τα κοινά με τον περίγυρό μου, ταξίδεψα, βρέθηκα στην αντίπερα όχθη, γνωρίζοντας τη διάκριση ως παιδί μεταναστών με σκούρα μαλλιά στον όχι πάντα φιλόξενο ευρωπαϊκό Βορρά.Εκπαιδεύτηκα έτσι ασυνείδητα στο να παρατηρώ, κάτι που θα μου χρησίμευε αργότερα στην σύντομη ενασχόλησή μου με τη δημοσιογραφία.Σπούδασα τη γλώσσα και την λογοτεχνία μιας ξένης χώρας, τελειώνοντας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το Τμήμα Γερμανικής και Ελληνικής γλώσσας.Η αναφορά μου στο κοινωνικό σύνολο με οδήγησε και πάλι στην Κολωνία της Γερμανίας,όπου απέκτησα ένα διδακτορικό τίτλο στην Κοινωνική Παιδαγωγική με έμφαση στο μεταναστευτικό και τα ΜΜΕ, όταν κανείς σχεδόν δεν ασχολιόταν ακόμη με το θέμα. Διαπολιτισμικότητα, πολιτικές ασύλου και μετανάστευση σε όλες τις εκφάνσεις της , αλλά κυρίως η κοινή συμβίωση ανθρώπων διαφορετικών πολιτισμών είναι τα θέματα που με απασχολούν και που υπηρέτησα ως τώρα στο βαθμό που μπόρεσα. Η γλώσσα ήταν το κύριο όχημά μου σε αυτή την προσπάθεια. Πριν 4 χρόνια βρέθηκα στην πολυτάραχη Μέση Ανατολή, διδάσκοντας σε ένα πολυπολιτισμικό ακαδημαϊκό περιβάλλον, σε μια χώρα που δημιουργήθηκε από πρόσφυγες για τους πρόσφυγες (κυρίως Παλαιστίνιους, Τσερκέζους από τη Ρωσία και τελευταία Ιρακινούς και Σύριους), στην Ιορδανία. Μεγάλη η πρόκληση. Σήμερα διδάσκω σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button