Εναλλακτικόν Οδοιπορικό εις το Όρος Άθως (που και Άγιον ονομάζεται)
ΠΡΩΙ – ΠΡΩΙ ΜΕ ΤΗ ΔΡΟΣΟΥΛΑ…
«Πουρνό – πουρνό κινήσαμε εα – εα οοο»!!! Και «τα χριστιανόπουλα θ’ απλώσουνε φτερά»… Χρόνια είχα να ξυπνήσω τόσο πρωί, η εκδρομή στο Άγιο Όρος μου θύμιζε τα εφηβικά μου χρόνια, κάτι από την πενταήμερη… Θυμήθηκα όλα τα τραγούδια αυτά που λέγαμε κατά την παιδική μας ηλικία – είδες τι κάνει το καλό σχολείο; Όλα τα θυμάσαι- αν και δεν είχα καμία ιδιαίτερη σχέση με το κατηχητικό, καθότι από μικρός βαριόμουνα αφαντάστως, τις ωραιότερες ώρες τις Κυριακής να της περνώ με το βασανιστήριο της κατήχησης, αντί να επιδίδομαι, ως ήτο φυσιολογικόν, μανιωδώς εις το ποδόσφαιρον στις αλάνες, που τότε ήταν διάσπαρτη η κάθε γειτονιά…
Του δε πατέρα, μου αριστερών απόψεων, δεν του καιγόταν καρφί αν πήγαινα ή δεν πήγαινα στο κατηχητικό σχολειό και μόνο ο δάσκαλος ο κύριος Ζώης αγωνιούσε αν θα μπω στον δρόμο του θεού, τον ίσιο και κάθε Δευτέρα πρωί, ο νεαρός τότε, υπογράφων σήμερον, στη «σέντρα» να δέχομαι τις θωπείες με τη βέργα του δάσκαλου, διότι ο απουσιολόγος που είχε ορίσει εις το κατηχητικόν, με είχε καταχωρήσει στους Α /Α (αδικαιολογήτως απόντες). Και μα την Παναγιά δεν μου καιγόταν καρφάκι για το ξύλο, παρά αυτό που με ένοιαζε ήταν: που το ξύλο έπεφτε δημόσια και το έβλεπαν όλοι προς παραδειγματισμόν, δυστυχώς και τα κορίτσια…
Κατήχησις, με πόσο βάρβαρο νόημα λέξη … Από τότε μου είχε μείνει να μην αντέχω καμίαν κατήχησιν εις την ζωή μου, αλλά να προτιμώ την αντιλογία, τη διαφωνία και γιατί όχι και τους καυγάδες, για να υπάρχει αυτό που λέμε πλουραλισμός απόψεων. Και ποιος είναι αυτός που δύναται να κατηχήσει τον άλλον… Δυστυχώς όμως, έμελλε να το ξαναβιώσουμε το φαινόμενο λίγο αργότερα, ως διαφώτιση σε κάποια κόμματα, ονόματα δεν λέμε και οι διαγραφές – που είσαι κύριε Ζώη μου- να πηγαίνουν σύννεφο. Όλα αυτά μου έρχονταν στο μυαλό καθώς η ανατολή στον Μακεδονικό κάμπο, μας έβρισκε καθ’ οδόν προς την Ουρανούπολη.
Το Άγιο Όρος πάντα είναι μια πρόκληση για τον καθένα, σε οποιαδήποτε κατάσταση και αν έχει τοποθετηθεί κάποιος, είτε ενστερνιζόμενος τη μεταφυσική και την επιλογή ενός θεού, είτε επιλέγοντας την αθεΐα και την υλιστική φιλοσοφία. Χρόνια ολόκληρα στο ρεπορτάζ δεν μου έτυχε(;) ποτέ να πάω ως εκεί. Δεν είναι μόνο η έννοια του ‘’θείου’’ που υφίσταται, είναι και η έννοια της ιστορικότητας που υπάρχει πάνω στον Άθω και η έννοια της τέχνης. Ποτέ δεν αμφέβαλε κανείς ότι οι αγιογραφίες είναι ένα σημαντικότατο είδος τέχνης, σε καιρούς δε ιστορικά δύσκολους, μετέφεραν μηνύματα που μόνο η τέχνη μπορεί να μεταφέρει στο διάβα των αιώνων, ως εργαλείο του πολιτισμού. Αλλά και τα μοναστήρια σημεία αρχιτεκτονικής μιας άλλης εποχής, σέρνουν στους θεόρατους τοίχους –πύργους μια παράπλευρη ιστορία μιας αυτοκρατορίας που άρχισε να ξεθωριάζει και να χάνει την αίγλη της… Όσο για τον τρόπο ζωής που επέλεξαν κάποιοι άνθρωποι να ζήσουν «κοντά στον θεό», αυτό είναι αναφαίρετο δικαίωμα του καθενός, ενδιαφέρουσα ίσως προσέγγιση από εμάς τους λαϊκούς, αρκεί να μην γίνεται υβριστής της φύσης στην ολοκληρωτική της έννοια και να μην αποφασίζει και διατάσσει…
Ουρανούπολη, το σύνορο του σύγχρονου κόσμου, με το μεσαιωνικό μοναστηριακό άβατο. Λίγο πριν η Ιερισσός με, έντονα τα σημάδια της διαμαρτυρίας και εναντίωσης του κόσμου κατά της εξόρυξης χρυσού. Με το που φτάνεις στην Ουρανούπολη, αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι βρίσκεσαι κάπου αλλού, ή μάλλον ότι πρόκειται να μεταβείς κάπου αλλού… Μοναχοί να περιφέρονται παντού ειδικά στον αρσανά, τι όμορφη και ξεχασμένη λέξη: «αρσανάς»… Τα μαγαζιά να πουλάνε εικόνες, θυμιατά, κομποσκοίνια, λαμπάδες, λιβανιστήρια, σταυρούς και οτιδήποτε άλλο εντελώς κιτς να υποδηλώνει τη θεοσέβεια… Δύο μικρά οχηματαγωγά, το «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» και το «ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ» Καθώς και ένα ταχύπλοο είχαν αναλάβει την μεταφορά του ΄΄άρρενος΄΄ κόσμου στα ενδότερα του ιερού τόπου. Τέσσερις φίλοι αποτελούσαμε την παρέα που ξεκίναγε το ταξίδι εντός του μυστηριώδους μεταφυσικού τοπίου, όπου χιλιάδες μύθοι και θρύλοι πλημυρίζουν την ιστορία και τη σκέψη μας. Τα σύγχρονα «θαύματα» που εξακολουθούν να συμβαίνουν πέρα από κάθε επιστημονική διελκυστίνδα. Ο Δ. Τ., ο Κ. Σ., ο έτερος Κ. Σ. και ο υπογράφων και απεικονίζων το άρθρο ετούτο…
Πρώτος μας σταθμός, ο αρσανάς της Δάφνης. Από εκεί μετεπιβίβαση σε ένα πούλμαν, ‘’ο θεός να το κάνει’’ και μετά από μία ώρα περίπου φτάνουμε στις Καρυές, την ιερή πρωτεύουσα του Αγίου Όρους. Αρκετά γραφική η μικρή πόλη, τι πόλη δηλαδή ένας δρόμος όλος κι όλος. Μετά από δική μου επιμονή το πρώτο προσκύνημα. Η εικόνα της Παναγίας «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» στέκεται εκεί στους αιώνες ιερό προσκύνημα για τους ευσεβείς και άξιο παρατήρησης από τους άλλους. Η εικόνα φυλάσσεται στο ιερό σύνθρονον στο Πρωτάτο των Καρυών. Πολλοί μύθοι και θρύλοι ακολουθούν την εικόνα αυτή. Ένας από αυτούς και ο μύθος του άγνωστου μοναχού που χάραξε με το δάχτυλό του πάνω στην πέτρα «Άξιον εστί ως αληθώς»… Η εικόνα κατασκευάσθηκε τους χρόνους της εικονομαχίας.
“ΡΩΤΗΣΑΝ ΤΗΝ ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΘΕΟΣ
ΚΑΙ Η ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ ΑΝΘΙΣΕ…”
Ν.Κ.
Από τις Καρυές ένα τέταρτο περίπου με τα πόδια για το πρώτο μοναστήρι που θα μας φιλοξενούσε για το πρώτο βράδυ, η μονή Κουτλουμουσίου. Αρχονταρίκι, το δώμα υποδοχής των ξένων στο μοναστήρι, τσιπουράκι και λουκουμάκι για το καλωσόρισμα. Η ώρα έχει αρχίσει να μην υπολογίζεται. Ταχτοποιούμαστε στο δωμάτιο και το πρώτο σοκ: τα σεντόνια σκισμένα και μάλλον έχουν αρκετό καιρό να πλυθούν… Ακουμπάμε τις αποσκευές και βγαίνουμε ξανά έξω. Βόλτα στο μοναστήρι.
Η αρχική μονή χρονολογείται από τον 12ο αιώνα, αλλά από το 14ο αιώνα ο ηγούμενος Χαρίτων από την Ίμβρο φρόντισε για την ανάπτυξη της μονής. Η μονή είναι 6η τη τάξει κατά ιεραρχίαν. Φέρεται επίσης και με το όνομα Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Το καθολικό της μονής, κτίσμα του 1370, τοιχογραφήθηκε το 1540, πλην του νάρθηκα ο οποίος τοιχογραφήθηκε το 1744. Στην αριστερή μεριά της λιτής του καθολικού βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Φοβεράς Προστασίας, όπου και η θαυματουργός εικόνα – Προστάτις της μονής…
Ξανά στο αρχονταρίκι για καφέ. Οι πρώτες μας βόλτες έξω από το μοναστήρι… Ο καιρός λίγο συννεφιασμένος ζωγράφιζε εικόνες μαγικές. Στο βάθος η κορυφή του Άθω χωνόταν μέσα στα σύννεφα και έδινε μια άγρια ομορφιά στο τοπίο, το οποίο άλλαζε συνεχώς όψη. Η απόλυτη ηρεμία … Κάποιος είπε: «Εδώ ένας άνθρωπος αν θέλει συναντιέται με το θεό»… Σκέφτομαι το λόγο του ποιητή: «Τι είναι θεός, τι μη θεός και τι ανάμεσά τους»; Που και που απαντούσαμε κάποιον μοναχικό διαβάτη, προσκυνητή, από αυτούς που εργάζονται ή κανέναν καλόγερο που προχωρούσε μόνος.
Επιστροφή στο μοναστήρι. Και εκεί ακριβώς ο πρώτος πανικός… Τώρα τι κάνουμε; πως θα περάσει η ώρα; Ο ένας Κ. ρίχνει την ιδέα: «Πάμε μέχρι τις Καρυές για βόλτα»; «Να σε φιλήσω μωρέ, του λέω, να που έχεις και αναλαμπές μέσα στη φανατίλα σου»… Πήρα μεγάλη χαρά αλλά κράτησε πολύ λίγο γιατί έπρεπε να γυρίσουμε πριν τις οχτώ, γιατί οχτώ ακριβώς το βράδυ η πύλη του μοναστηριού έκλινε… Έστω και λίγο εγκόσμιο, έστω και στις Καρυές… «Δεν βαριέσαι», σκέφτομαι, «θα περάσω την ώρα μου διαβάζοντας μετά και μάλλον θα διαβάσω λίγο Ντοστογιέφσκι, τον Μέγα Ιεροεξεταστή», που αποτελεί το εμβόλιμο για αποκωδικοποίηση των ” Αδερφών Καραμαζώφ”… Σαν καλά και υπάκουα χριστιανόπουλα γυρίσαμε στην ώρα μας. Καθαρίζω ένα τραπέζι που είχαμε μέσα στο δωμάτιό και το στρώνω. «Άντε κουφάλες», λέω, «επιτέλους η ώρα του παιδιού, η ώρα για ένα τσιπουράκι»… Και άνοιξα ένα – δυο κονσέρβες που είχαμε φέρει μαζί μας για τα δύσκολα. Εννοείται μόνο ψάρι αφού στο Άγιον Όρος απαγορεύεται αυστηρότατα η βρώσις του κρέατος…
Εννέα – εννέα και μισή η ώρα: «Όλοι για ύπνο» ακούγεται η φωνή του ‘’αρχηγού’’ της παρέας «θα σηκωθούμε στις τρεις να πάμε στον όρθρο». «Τι λέτε ρε, απαντώ, εγώ στις τρεις πάω για ύπνο κάθε μέρα στην Αθήνα». Σιχτιρίζω παίρνω τα βιβλία μου και το κινητό και βγαίνω στην αυλή. Παίρνω τηλέφωνο στην Αθήνα, «Αύριο πρωί – πρωί τα μαζεύω και γυρνάω πίσω» λέω στη σύντροφό μου στο τηλέφωνο «Γιατί»; «Με κυνηγάνε ταλιμπάν και κάτι φαντάσματα του παρελθόντος» της λέω». Ξεκαρδίζεται στα γέλια η κυρία, «Εσύ λύσσαξες να πας, κάτσε εκεί που είσαι πάρε και καμιάν ευλογία, μπορεί να σου έρθει καμιά φώτιση» μου λέει γελώντας η ‘’αντίχριστη’’ γυναίκα. Κάτι μουρμουρίζω και πάω να βρω τον παλιόφιλο τον Φιοντόρ. Βρήκα και το άλλο το παλιό φιλαράκι τον Τάσο τον Λειβαδίτη που τον έχω στη ζωή μου κι αυτόν για τα δύσκολα… Μου έκαναν πολύ καλή παρέα. «Άμα ξυπνήσεις κατά τις τρεις ξύπνα με κι εμένα να πάμε στον όρθρο θα ακούσεις τον μοναχό να βαράει το σημαντήρι» ακούγεται η φωνή του ‘’αρχηγού’’ την ώρα που ξαπλώνω γύρω στις δώδεκα. «Εσύ έχεις όρεξη να ακούσεις τα μπινελίκια σου, αλλά δεν έχω εγώ καμιά όρεξη» του λέω.
Ανάμεσα στον ύπνο και στο ξύπνιο ακούω ένα ήχο βαθιά… Ακούγονταν να έρχεται από μακριά και όλο πλησίαζε, ένας μαγικός ήχος μέσα στη σιγαλιά της νύχτας, το σημαντήρι. ΤΑΚ, τακ – τακ – τακ, ΤΑΚ, τακ –τακ – τακ, ΤΑΚ, τακ – τακ – τακ… Μια άλλη πολύ όμορφη αίσθηση… Κοιτάζω το ρολόι: τρεις και τέταρτο… «Χριστιανόπουλα όλοι εγέρθειτι, μη σας κάνω κανένα εγερτήριο στρατιωτικό». Βάζω μια φωνή και σηκώνομαι. Την φωτογραφική μηχανή στην πλάτη και δρόμο. Μέσα στη νύχτα, 30.000 ISO και άρχισα τη φωτογράφηση. Δεν μου είχε ξανατύχει ποτέ στη ζωή μου μέσα στα σκοτάδια να περιφέρομαι ανάμεσα σε εκκλησίες, να ξεπετιόνται ολοτρόγυρα σκιές καλογήρων.
Η φωτογράφηση απαγορεύεται αυστηρά μέσα στους ναούς όπως ρητή απαγόρευση και η φωτογράφιση των μοναχών. Το φλας μεγάλος προδότης. Καλλίτερα όμως. «Τι καλλιτέχνες είμαστε αν έχουμε ανάγκη το φλας» σκέφτομαι και αυτοχλευάζομαι… Μπαίνω στην εκκλησία που ετελείτο η λειτουργία του όρθρου… Απόλυτη κατάνυξη από τους προσκυνητές και τους μοναχούς, έτσι δείχνουν τουλάχιστον. Προσπαθώ και ξεκλέβω κάποιες φωτογραφίες από τον πρόναο…Κόβω βόλτες ανάμεσα στον ναό και τον ξενώνα φωτογραφίζοντας. Κάποια στιγμή αργότερα συναντιέμαι και με τους δικούς μου που κατηφόριζαν προς την εκκλησία, «Μπα! πολύ πρωινοί μας ήρθατε, πέντε η ώρα πάτε εσείς στην λειτουργία»; τους λέω… «Ε να! είμαστε κουρασμένοι» μου απάντησαν, τους αποκάλεσα υποκριτές και έφυγα. Ξημέρωνε σιγά – σιγά… Ένα άλλο ξημέρωμα τελείως διαφορετικό, μια άλλη ματιά της νύχτας… Εφτά η ώρα τράπεζα. Φαγητό: Μακαρονάκι κοφτό με τόνο, σαλάτα, ελιές, κρασί – νάμα, ψωμί ζυμωτό… Προσευχή και η απόλυτη σιωπή κατά τη διάρκεια του γεύματος, μόνο ό μοναχός ακουγόταν που διάβαζε από το συναξάρι ιστορίες…
Παίρνουμε τον κατήφορο και δρόμο παίρνω μονοπάτι αφήνω, φτάνουμε για προσκύνημα στη σκήτη ποιανού άλλου; Του δικού μας Αγίου, του όψιμου, αυτού ντε με τα βραστά κάστανα που όλως τυχαίως ανεκαλύφθησαν, προσφάτως και έγινε τόσος ντόρος εις τον τύπον και εις το διαδίκτυον. Δικός μας ο άγιος ο Παϊσσιος, αφού και αυτός ήτο καταγόμενος εκ Καππαδοκίας. Ο έτερος Καππαδόκης που λέμε. «Κονιαλής» στη δικιά μας γλώσσα. Κονιαλής εκ του Ικονίου (Konya)… Έχουμε Μανούλα απ’ εκείνα τα μέρη στην καταγωγή, που ομιλεί παρακαλώ και τέλεια τα ‘’κονιαλίδικα’’. Εκεί ζούσε μόνος του ένας μοναχός, ανάμεσα στις αναμνήσεις του με τον «γέροντα Άγιο» και τα προσωπικά αντικείμενα του Αγίου που ήταν ιερά και μόνο που τα άγγιζες και τα φιλούσες, ένα κασκόλ και μια κουβέρτα πάνω στο στασίδι, σου πέρναγε αμέσως το μάτι, ο πονοκέφαλος, ίσως η ποδάγρα και συγχωρούνταν όλες οι αμαρτίες σου…
Ο καλόγερος μου είπε: «Να πας να εξομολογηθείς και να μετανοήσεις γιατί δεν έχεις πάει ποτέ». Που το κατάλαβε; Του απάντησα: «Πάτερ δεν το βρίσκω σκόπιμο γιατί θεωρούμαι γενικά καλός άνθρωπος, δεν έχω βλάψει ποτέ κανέναν εκουσίως, άλλωστε άλλα θεωρείς εσύ αμαρτίες και άλλα εγώ με την δική μου ηθική σκέψη. Αν θα έκανα κάτι τέτοιο θα έβρισκα τους ανθρώπους που ίσως να νόμιζαν ότι τους έχω αδικήσει και θα κλαίγαμε μαζί ο ένας στην αγκαλιά του άλλου». Άκουσα να μιλάνε ο καλόγερος με τους δικούς μου για κάτι ταγκαλάκια που ήμουν γεμάτος και στην αρχή νόμιζα ότι είχα κολλήσει τίποτα ψείρες, ζωύφια ή κάτι τέτοιο, αλλά μετά κατάλαβα ότι τα ταγκαλάκια πρέπει να ήταν κάτι σαν τα διαολάκια, στη γλώσσα του αγίου νεομάρτυρος Παϊσίου…
Πήραμε τον ανήφορο. Παρότι φθινόπωρο η φύση νόμιζες πως ήταν σε ανοιξιάτικο οργασμό. Φωτογράφιζα συνέχεια, Η άγρια φύση να ξεχειλίζει από το δυναμικό πάθος της ζωής. Εκεί μόνο αναπνέεις, ακούς το θρόισμα και τους ήχους των πουλιών και τότε ίσως να βρεθείς σε υπέρβαση της σκέψης… Τότε ακριβώς μου ήρθε στο νου ο λόγος του Νίκου Καζαντζάκη… Σε κάποια παρόμοια κατάσταση ακραίας επικοινωνίας με τη φύση, θα ήταν και ο ίδιος, για να περιγράψει το άνθισμα της αμυγδαλιάς με αυτόν τον υπέροχο ποιητικό του λόγο…
Το μεσημέρι τα πράγματα επ’ ώμου και ξανά περπάτημα μέχρι της Καρυές. επιβίβαση σε ένα βανάκι των εσωτερικών γραμμών του όρους και αναχώρηση για το δεύτερο μοναστήρι που θα μας φιλοξενούσε, την Ιεράν Μονήν Φιλοθέου…
Ο ΤΥΦΛΟΣ ΜΕ ΤΟ ΛΙΧΝΟ
Τ. Λ.
Σε ένα οροπέδιο βρίσκεται η Μονή Φιλοθέου. Οδοιπορώντας από τις Καρυές θα κάνεις περίπου δυόμιση ώρες να πας. Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Η μονή διαθέτει εννέα παρεκκλήσια και δεκατρία κελιά, το ένα εκ των οποίων βρίσκεται στις Καρυές. Η Μονή ιδρύθηκε το τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα, αλλά μόλις στα τέλη του 11ου παίρνει τη μορφή μοναστηριού. Στη βιβλιοθήκη υπάρχουν διακόσια πενήντα χειρόγραφα και πολλά βιβλία.
Ο οδηγός που μας μετέφερε με το βαν από τις Καρυές στο μοναστήρι Φιλοθέου, ο Σ., ήταν παράλληλα και ένας εξαιρετικός ξεναγός. Σε κάθε σημείο που περνάγαμε μας έλεγε και κάποια ιστορία. Φθάνουμε στο μοναστήρι και τακτοποιούμαστε. Μένουμε σε έναν θάλαμο με άλλους είκοσι μαζί ως επί το πλείστον ξένους και ειδικά Ρώσσους. Μνήμες από το στρατό μόνο που τότε είμασταν είκοσι χρονών και στον ελληνικό στρατό επιτρέπονταν τα πάντα, τώρα όμως;
Παίρνω την φωτογραφική ανά χείρας και παροτρύνω και τους άλλους να πάμε μέχρι τους καταρράχτες και τις πηγές που ξεκινούν τα νερά και φθάνουν ως κάτω στο Μυλοπόταμο. Μας είχε μιλήσει ο οδηγός – ξεναγός ο Σ. όταν μας ανέβαζε το μεσημέρι με το βαν για τους καταρράκτες. Ένας καλόγερος που ρωτήσαμε να μας δείξει το μονοπάτι, από πού θα πάμε, μας προειδοποίησε για το δύσκολο ως και ελαφρώς επικίνδυνο σε μερικά σημεία της διαδρομής.
Η διαδρομή ήταν πραγματικά καταπληκτική και μετά από περίπου μια ώρα οδοιπορία φτάσαμε στο σημείο που θέλαμε. Η φύση σε όλο της το μεγαλείο. Μέσα από τα βράχια να ξεχύνεται το μεγάλο δώρο, το ζωοδόχο νερό, σχηματίζοντας πότε κάποιους μικρούς καταρράκτες και πότε νεροκτρατήματα, μικρές λιμνούλες και ποταμάκια. Η φωτογραφική μηχανή έχει πάρει φωτιά. Όπου και να έστρεφες το βλέμμα σου είχες μια υπέροχή εικόνα. Η διαδρομή πραγματικά πολύ δύσκολη, όπως μας είχε προειδοποιήσει ο μοναχός. Γυρίσαμε να προλάβουμε την απογευματινή τράπεζα. Δικαιούμασταν να φάμε, παρότι δεν είχαμε πάει στην απογευματινή λειτουργεία. Οι νερόβραστες φακές μου φάνηκαν εξαιρετικό έδεσμα και πραγματικά τις ευχαριστήθηκα.
Αργά το απόγευμα συνέχισα να κόβω βόλτες στον περίβολο του μοναστηριού, να ρωτώ για την ιστορία και να φωτογραφίζω. Σαν νύχτωσε αρκετά ανέβηκα στο θάλαμο, κελί στη μοναστική διάλεκτο, εικόνες απείρου κάλους εκεί. Παίρνω το τσίπουρο και το μεζεδάκι εντός του ντενεκεδένιου μικρού κιτίου και μετά από μία μικρή σύσκεψη με τους άλλους και με δημοκρατικές διαδικασίες τους λέω: «Πάω στο αρχονταρίκι όποιος γουστάρει έρχεται». Το αρχονταρίκι ήταν ένα μικρό δωματιάκι με ένα καναπεδάκι και καρέκλες που καθόμαστε άνετα να τα πιούμε. Εκεί καθόταν ένας περίεργος τύπος που διάβαζε ένα συναξάρι. Κουβέντα στην κουβέντα άρχισε η γνωριμία. Ο τύπος ήταν ένας παλιός Εξαρχειώτης σε διάφορα κινήματα αλλά και αρκετά μπλεγμένος μετά, με ναρκωτικά. Αφού έφτασε οριακά να πεθάνει, μπήκε στην απεξάρτηση και τώρα ήταν καθαρός εντελώς. Βρεθήκαμε να έχουμε κοινούς γνωστούς. Ο Δ.Π. Ήταν ένα εντάξει παλληκάρι που αφού κουβάλησε τους δικούς του σταυρούς, είχε βρεθεί εκεί, στο όρος, όπου φιλοξενείτο σε διάφορες μονές και δούλευε.
«Δεν ξέρω» μου λέει κάποια στιγμή, «Ψάχνω να βρω τις υπαρξιακές μου άκρες, είμαι από μια άποψη θρήσκος, αλλά από την άλλη δεν μπορώ να βλέπω και διάφορα πράγματα». Ήπιαμε ένα μπουκάλι τσίπουρο εκείνο το βράδυ. Η συζήτηση είχε ανοίξει πολύ και σε βάθος. Δεν είναι μικρό πράγμα να συναντάς έναν άνθρωπο που να δίνει τον δικό του αγώνα, έναν τέτοιον μάλιστα αγώνα… Κάποια στιγμή γυρνάω και του λέω:
«Εκείνος που άνοιξε μια πόρτα για να κοιμηθεί, δεν είδε τα άστρα ν’ αναιρούν τη ματαιότητα, αυτοί που θάψαν τους νεκρούς τους δεν ξέρουν τι σημαίνει ανάμνηση»…
«Τι είπες»; μου αντιγυρίζει. «Περίμενε» του απαντάω και πάω στο θάλαμο και φέρνω το βιβλίο του Λειβαδίτη: «Άκου» :
«Ήταν νύχτα και είχα πάρει τη μεγαλύτερη απόφαση του αιώνα: θα έσωζα την ανθρωπότητα, αλλά πως; χίλιες σκέψεις με τυραννούσαν όταν άκουσα βήματα, άνοιξα την πόρτα και είδα τον τυφλό της αντικρινής κάμαρας να προχωράει στο διάδρομο κρατώντας έναν λίχνο, ήταν έτοιμος να κατέβει τη σκάλα, ‘’Τι τον θέλει τον λίχνο;’’ αναρωτήθηκα κι άξαφνα άστραψε μέσα μου η ιδέα, είχα βρει τη λύση, ‘’Αδερφέ μου, του λέω, ο Θεός σ’ έστειλε’’ και βαλθήκαμε με ζέση και οι δυο επί τω έργω»…
Του δείχνω το βιβλίο, «Μου το ξαναδιαβάζεις σε παρακαλώ» μου λέει…
Σηκώθηκα πάλι γύρω στις τέσσερις τα χαράματα. Βγήκα έξω στην πρωινή δροσιά. Από ένα μπαλκονάκι έβλεπα κάτω όλον τον περίβολο του μοναστηριού και την εκκλησία. Έβγαζα συνέχεια φωτογραφίες μέσα στη νύχτα με τα λιγοστά φώτα και καντήλια της μονής. Πήγα στην εκκλησία να ακούσω λίγη λειτουργεία, ίδια κατάνυξη και εκεί, υποθέτω. Ξέκλεψα πάλι λίγες φωτογραφίες, μέσα στην εκκλησία. Βγήκα έξω και από ένα μικρό παράθυρο που έβλεπε το ιερό στήνομαι και βγάζω κάποιες φωτογραφίες, σύμπτωση, φωτογραφίζω τα άχραντα μυστήρια…
Τράπεζα, μετά λίγος καφές και προετοιμασία για μεγάλη πεζοπορία.
ΟΙΝΟΣ ΕΥΦΡΑΙΝΕΙ ΚΑΡΔΙΑΝ
Το πρόγραμμα σήμερα προέβλεπε προέλαση των πεζοπόρων τμημάτων… Θα πηγαίναμε στην μονή Ιβήρων περίπου δύο ώρες πεζοπορία από το μοναστήρι Φιλοθέου που μέναμε εμείς. Ενδιάμεσος σταθμός Μυλοπόταμος. Ο Μυλοπόταμος είναι μια άγρια τοποθεσία προς την θάλασσα και εκεί διάλεξε ο Άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης να χτίσει ένα από τα πρώτα εξαρτήματα της μονής Μεγίστης Λαύρας. Εκεί βρίσκεται και το κάθισμα του μεγαλομάρτυρος Αγίου Ευσταθίου όπου είναι και αφιερωμένος ο ναός.
Ο Μυλοπόταμος είναι φημισμένος για τους περίφημους αμπελώνες του και τα περίφημα κρασιά του. Την ημέρα που επισκεφτήκαμε τον Μυλοπόταμο, ήταν του Αγίου Ευσταθίου, με το παλιό ημερολόγιο και η εκκλησία γιόρταζε και είχαν πανηγύρι. Αφού έφυγαν οι επίσημοι, μητροπολιτάδες, ηγούμενοι και προηγούμενοι, μας προσκάλεσαν να φάμε. Το φαγητό ήταν εκπληκτικό δημιούργημα του π. Επιφάνιου. Ο π. Επιφάνιος, ο master chef όχι μόνο του Αγίου όρος αλλά και όλης της επικράτειας, αναφέρουν οι πληροφορίες, με σπουδαία βιβλιογραφία περί μαγειρικής. Η σφυρίδα που μας πρόσφεραν ήταν ένα πολύ σπουδαίο έδεσμα δια χειρός Επιφανίου. Μας άνοιξαν και μερικά μπουκάλια από το περιβόητο κρασί – νάμα.
Πάνω που είχαμε αρχίσει να ευφραινόμαστε ο και καλά ‘’αρχηγός’’, λέει έτσι στο εντελώς αψυχολόγητο: «Άντε σηκωθείτε να φύγουμε, δεν θα προφτάσουμε». Βιαζόταν να πάει στο άλλο μοναστήρι να προσκυνήσει την εικόνα. Μετά τον σχετικό πανικό που ακολούθησε και αφού οι καλόγεροι κόντεψαν να μας ‘’αφορίσουν’’, τους λέω: «Όποιος θέλει μένει και όποιος θέλει φεύγει και πάει στο διάβολο». Σηκώθηκαν και οι τρεις και έφυγαν. Αποτελείωσα το φαγητό μου με την ησυχία μου, γεύτηκα το κρασί μου, επισκέφτηκα τα κελάρια του Μετοχίου και πείρα το δρόμο για το μοναστήρι των Ιβήρων όπου φυλάσσονταν η εικόνα της Παναγίας της Πορταϊτισσας. Στο δρόμο φωτογράφιζα συνεχώς, η διαδρομή καταπληκτική και συνέχεια αγνάντι στη θάλασσα. Πότε άγρια βράχια και πότε μικρά ακρογιάλια δημιουργούσαν μία αίσθηση υπερβατική…
Έφτασα στο μοναστήρι. Συνάντησα έναν μοναχό και τον ρώτησα που μπορώ να δω την εικόνα, «Θα ανοίξω σε λίγο πάλι τον ναό μου λέει με ευγένεια, περιμένω και κάτι Ρώσους να έρθουν, πιες έναν καφέ και έλα». Πήγα στο αρχονταρίκι και βρήκα τους άλλους να κάθονται και να πίνουν καφέ. Τους τα έχωσα λέγοντάς τους διάφορα. Το μόνο που τους ενδιέφερε ήταν να προσκυνήσουν την εικόνα και τίποτε άλλο, χάνοντας την οποιαδήποτε άλλη ευχαρίστηση που τους προσέφερε το ταξίδι. «Άμα είσαι ταλιμπάν, τους λέω, έτσι συμπεριφέρεσαι, είσαι τελείως τυφλός και κουφός για ότι όμορφο και να συμβαίνει γύρω σου. Άσε που άμα είχαν κερδίσει οι εικονομάχοι στις εικονομαχίες, τι είδωλα θα είχατε να προσκυνάτε τώρα».
Έφυγα και πήγα να βρω τον καλόγερο να μας ανοίξει να μπούμε στο παρεκκλήσι για να δούμε την εικόνα. Μας άνοιξε, τον ρώτησα να μου πει διάφορα ιστορικά στοιχεία και μεταξύ των άλλων μου ανέφερε και την ιστορία της εικόνας. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα ανήκε σε μια οικογένεια που ζούσε στη Νίκαια της Μικράς Ασίας τον 8ο αιώνα. Το 829, μεσούσης της «εικονομαχίας» η γυναίκα που την είχε, αναγκάστηκε να την ρίξει στην θάλασσα για να μην καταστραφεί από τους εικονομάχους. Επί 170 χρόνια η εικόνα ήταν χαμένη. Μέχρι το 1004. Τότε καλόγεροι της Μονής Ιβήρων είδαν στην θάλασσα ένα φως. Το φως αυτό ήταν ορατό κι από άλλες Μονές. Η εικόνα της Παναγίας της Πορταϊτισσας μαζί με την εικόνα της Παναγίας Άξιον εστί, είναι από τα πολυτιμότερα και ιστορικότερα κειμήλια του Αγίου όρους. Φωτογράφισα την εικόνα, εννοείται χωρίς φλας.
Ξεκινήσαμε για το δρόμο της επιστροφής. Φτάσαμε νωρίς το απόγευμα πριν τη λειτουργεία του εσπερινού. Καθίσαμε έξω σε μιαν αυλή και ένα κιόσκι που είχαν φτιάξει έξω από τον τοίχο του μοναστηριού. Μια θέα καταπληκτική. Από ψηλά στο βουνό που ήταν χτισμένο το μοναστήρι, έβλεπες έως κάτω τη θάλασσα. Στο βάθος μέσα στον αχό φαινόταν η μονή Καρακάλλου. Ένα καταπληκτικό τοπίο και ένα αγνάντι που σου άναβε τις αισθήσεις και πλημύριζε το είναι σου εικόνες μυρωδιές και ήχους. Διάφοροι καλόγεροι στις δουλειές τους. Άλλος ασχολούταν με τα υπέροχα ευωδιαστά βασιλικά, άλλος, με χειρωνακτικές εργασίες και άλλοι έπλεκαν κομποσκοίνια. Μια πολύ όμορφη εικόνα.
Έπιασα συζήτηση με έναν καλόγερο που έπλεκε κομποσκοίνια, Τον παρακάλεσα να μου επιτρέψει να βγάλω φωτογραφίες τα χέρια του κοντινό που έπλεκε. Μου επέτρεψε και εγώ σαν γνήσιος ‘’παπαράτσι’’ τράβηξα και το πρόσωπό του. Πάλι νουθεσίες για εξομολόγηση και να λάβω τη θεία κοινωνία, από τον μοναχό που βρισκόταν παλιά με τον Παϊσσιο. «Είμαι πολύ κοινωνικός άνθρωπος π. Σάββα» του λέω. «Παραμύθια είναι αυτά, μου απαντά, αν δεν πας στον πνευματικό δεν κάνεις τίποτα»… Σε μια κρίση ειλικρίνειας μου του λέω: «Ξέρεις π. Σάββα δεν τράβηξα μόνο τα χέρια σου, έβγαλα φωτογραφία και το πρόσωπό σου»… «Λες να μην σε είδα; μου απάντησε ο πονηρούτσικος μοναχός, δεν πειράζει»… Από σεβασμό και μόνο δεν θα δημοσιεύσω φωτογραφία δικιά του…
Ήρθε και ο Δ.Π. στην παρέα αμέσως μετά και άρχισε ο μοναχός να του λέει: για το πόσο κοντά είχε φτάσει στο θάνατο κάποτε. Ο τύπος τρελάθηκε: «που με κατάλαβε ρε συ» μου λέει; Τον κοιτάζω και χαμογελάω πονηρά. «Ε! βέβαια με τέτοια φάτσα που έχω φτιάξει, ο καθένας θα με καταλάβαινε μου λέει». «Είσαι ωραίο παλληκάρι και η φάτσα σου θα φτιάξει ξανά μαζί με τη ζωή σου και την ψυχολογία σου», του απάντησα… «Λίγο να σε βρουν μπόσικο ιδεολογικά, σε έχουν τσακίσει υπαρξιακά», σκέφτηκα…
Μαζευτήκαμε εντός των τειχών. Η ώρα του εσπερινού, της τράπεζας και μετά η προσκύνησις των λειψάνων… Αργά το σούρουπο εκεί ανάμεσα στο αντιπάλεμα του σκοταδιού με το φως καθόμουν στο μπαλκονάκι και ρέμβαζα. Νύχτωσε για τα καλά. ‘’Αγάπα το κελί σου, τρώγε το φαϊ σου, διάβαζε πολύ’’ μου ήρθε κατά νου η γνωστή ρήση του παλιού ηγέτη του ΚΚΕ… «Ασχολίαστο» είπα στον εαυτό μου και μαζεύτηκα μέσα… Σε μια απόπειρα που έκανα αργότερα, μήπως και επαναλαμβανόταν η χτεσινή βραδιά, απέτυχα. Πήγα στο αρχονταρίκι να δω τι γίνεται και το είχε καταλάβει ένας νεαρός ξένος και κοιμόταν. Μόλις με είδε έφερε τα δυο του χέρια μπροστά στο στήθος και κάτι μου έγνεψε παίρνοντας μια ηλίθια δουλοπρεπή έκφραση κάτι σαν… «πλιζ» ακούστηκε. Δεν ξέρω γιατί είχε πάει να κοιμηθεί εκεί στον στενό και μικρό καναπέ στο αρχονταρίκι, έμοιαζε πολύ φοβισμένος… «Τίποτα δεν επαναλαμβάνεται, ή πιάνεις τις στιγμές που σου προσφέρει η ζωή ή τις χάνεις για πάντα… «ΦΙΛΟΣΟΦΩΝΤΑΣ …εγκαταλείπουμε ως ένα σημείο το ζώο. Μα το αίνιγμα ολοένα παφλάζει στην καρδιά μας» ως έφη ο ποιητής Ν. Κ…
Σηκώθηκα γύρω στις πέντε. Ήταν ακόμη νύχτα. Η λειτουργεία του Όρθρου είχε αρχίσει εδώ και πολύ ώρα. Με τη μηχανή στο λαιμό προσπαθώ να τραβήξω πάλι κάποιες φωτογραφίες… Άρχιζε να χαράζει περιφέρομαι σαν δαιμονικό – μήπως ταγκαλάκι; – στο προαύλιο του μοναστηριού… Έφεξε για τα καλά και ανέβηκα στο κελί. Ο Δ. είχε ξυπνήσει. «Σε περίμενα, μου λέει, κοίτα ρε συ στη πλάτη μου τι έχω». Κοιτάω και τι να δω τα έντομα είχαν κάνει επιδρομή και τον είχαν καταφάει. «Έχεις πάθει μεγάλη μόλυνση, του λέω, και μάλλον είναι κοριοί», ενθυμούμενος τα μαθήματα εντομολογίας που είχα πάρει στο στρατό. Ευτυχώς που είχε πάρει μαζί του την αντιαλλεργική κρέμα. Υπέφερε πάρα πολύ από κνησμό ο καημένος. Κατεβήκαμε στην τράπεζα για φαγητό και μετά αναχώρηση πρωί – πρωί για τον επόμενο και τελευταίο σταθμό φιλοξενίας μας για τη μονή Ξενοφώντος.
ΟΥΑΙ ΔΕ ΥΜΙΝ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΣ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ ΥΠΟΚΡΙΤΕΣ…
Μαζί με άλλους τέσσερις προσκυνητές επιβιβαστήκαμε στο βαν με κατεύθυνση τον αρσανά της Δάφνης. Φτάσαμε πολύ νωρίς στη Δάφνη, το μικρό οχηματαγωγό θα ερχόταν μετά από δυόμιση ώρες. Καφές και περίπατοι στην παραλία στο ξυλουργικό εργοστάσιο στο λιμανάκι, όπου έβρισκες τις πιο αλλόκοτες φάτσες να κυκλοφορούν. Ούτε ο ίδιος ο Φεντερίκο Φελίνι να τις είχε επιλέξει για κάποια ταινία του. Είχαμε πολύ χρόνο στη διάθεσή μας για να παρατηρήσουμε όλο αυτό το εξόχως σουρεαλιστικό μωσαϊκό. Μοναχοί και παπάδες να περιφέρονται, περίεργοι τύποι με σταυρούς θεόρατους να κυκλοφορούν και να ψέλνουν και άλλαι σκηναί απείρου κάλους σε μια σκηνή ενός θεάτρου του παραλόγου. Παρατηρώντας αυτό το μικρό πληθυσμό σκέφτομαι: «Είναι δυνατόν να υπάρχει τέτοια ανθρώπινη λειτουργεία»; Προσπαθώ να βγάλω συμπέρασμα, αντιλαμβάνομαι ό,τι όπου πολύς φανατισμός και πολύ μεγάλη υποκρισία ταυτόχρονα. Ο πραγματικός θεοσεβούμενος άνθρωπος δεν γίνεται, δεν πρέπει, δεν μπορεί να μην είναι ταπεινός, όλα τα άλλα είναι ένα κακό θέατρο, ένας παραλογισμός, ένα δήθεν και προς επίδειξιν και σαφώς: κατάληψις μιας εξουσίας…
Ήρθε το καράβι και επιβιβαστήκαμε. Μετά από δυο – τρεις σκάλες φτάσαμε στον αρσανά της μονής Ξενοφώντος. Η προτελευταία στάση ήταν στη Μονή Αγίου Παντελεήμονος, το ρωσικό μοναστήρι, εκεί που ο Πούτιν συχνά πυκνά επισκέπτεται και λέει πως διαβιώνει, όσες μέρες κάθεται, ως απλός προσκυνητής. Πιο κιτς κατασκευή δεν έχω συναντήσει, λες και έχουν φέρει ένα μικρό Κρεμλίνο στον Άθω , μόνο που είναι βαμμένο σε διάφορες αποχρώσεις του πράσινου και του κυπαρισσί.
Τελευταία μέρα σήμερα και τελευταίο βράδυ. Ταχτοποιηθήκαμε στον ξενώνα και ευτυχώς αυτή τη φορά θα μέναμε μόνοι μας, οι τέσσερίς μας σε ένα κελί. Το μοναστήρι χτισμένο ακριβώς στη θάλασσα, είναι αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο. Στη βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσονται τριακόσια περίπου χειρόγραφα και τέσσερις χιλιάδες βιβλία. Βγήκαμε έξω για έναν περίπατο. Προχωρήσαμε σε ένα μονοπάτι προς τα βορειοανατολικά. Η θάλασσα από κάτω στα τρία- τέσσερα μέτρα. Το μονοπάτι πέρναγε ανάμεσα στους απέραντους ελαιώνες που τα κλαδιά τους κόντευαν να σπάσουν από το βάρος του καρπού. Είχε αρχίσει ήδη το λιομάζωμα σε κάποια περιβόλια της μονής, για την πράσινη τσακιστή ελιά.
«Θα δεις μια πολύ όμορφη εικόνα για να βγάλεις φωτογραφίες» μου λέει ο ‘’αρχηγός’’ μου, που είχε επισκεφτεί ξανά το μέρος. Πραγματικά συναντήσαμε μια πηγή που ανάβλυζε μέσα από τα βράχια. ‘’Αγίασμα’’ είχαν χαράξει πάνω στην πέτρα και ήταν αγίασμα κατά μίαν έννοια… Ο φίλος μου έφυγε και εγώ συνέχισα μόνος μου τον περίπατο. Έβλεπα από μακριά χτιστάδες – μαστόρους να πελεκάνε και να χτίζουν την πέτρα. Πλησίασα κοντά και πιάσαμε τη συζήτηση. Μου επέτρεψαν και έβγαλα φωτογραφίες από τη δουλειά τους. Επέστρεψα στο μοναστήρι. Τράπεζα και μετά βόλτες στον προαύλιο χώρο. Είχε αρχίσει να βραδιάζει για καλά. Κοιτάζω έξω και βλέπω ένα φεγγάρι να βρίσκεται δυο – τρία μπόγια ψηλά και να χύνεται μέσα στη θάλασσα. Τέτοια φεγγαρολουσιά, μαγεία… Φωτογραφική μηχανή και στήσιμο στο μπαλκονάκι του αρχονταρικιού. Φωτογράφιζα μαγεμένος μέχρι που βυθίστηκε ολόκληρο στην αγκαλιά της θάλασσα. Πείρα τις σημειώσεις μου και τις σκάλισα…
Το πρωί σηκώθηκα πάλι γύρω στις τέσσερις και μισή. Βγήκα στο μπαλκονάκι και άκουγα το κύμα το φλοίσβο… Τελευταία μέρα σήμερα, το μεσημέρι ‘’βγαίνουμε’’ από το Άγιον Όρος, κατά την ρήση των πιστών. Ο Δ. χειροτέρεψε από τα τσιμπήματα των εντόμων. Πρωτόγνωρα πράγματα, χρόνια είχαμε να τα αισθανθούμε. Ίσως να ήταν και αυτά μέρος του τελετουργικού.
Το πρόγραμμα είχε πάλι οδοιπορία μέχρι τη διπλανή μονή Δοχειαρίου. Οι άλλοι πάλι έφυγαν μπροστά και έμεινα μόνος μου να παρατηρώ το τοπίο και να φωτογραφίζω. Όπως περπατούσα βλέπω ένα γαϊδουράγκαθο, από αυτά που είναι γεμάτη η ελληνική ύπαιθρος, μέσα στη μέση του μονοπατιού να έχει πάρει το σχήμα του σταυρού. Γονάτισα και το φωτογράφησα. Λίγο πιο κάτω είδα μια πέτρα που από τη διάβρωση είχε πάρει το σχήμα ενός γυναικείου προσώπου, έμοιαζε με Μαντόνα. Κάποιος βλάξ είχε πάει και είχε χαράξει την πέτρα είχε καταστρέψει το εικαστικό της φύσης. Όταν έφτασα τους άλλους στο μοναστήρι λέω του ‘’αρχηγού’’: «Χαμπάρι δεν πείρες καθόλου για ότι συμβαίνει γύρω σου. Κοίτα τι φωτογράφησα» και του έδειξα τις δύο φωτογραφίες. Έπαθε πλάκα. «Που τα βρήκες»; μου λέει. «Τα βρήκα εκεί που εσένα το κολλημένο μυαλό σου δεν σκέφτεται τίποτε άλλο πάρεξ το πώς θα πας να προσκυνήσεις ένα είδωλο, που ούτε αυτό το βλέπεις γιατί το μόνο που σε νοιάζει είναι ‘’το δήθεν’’ για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες σου. Θέλεις να σώσεις την ψυχή σου, αλλά δεν τη σώζεις. Πόσες Παναγίες πρέπει να προσκυνήσεις και γιατί να υπάρχουν τόσες πολλές εικόνες – είδωλα: απλά στο βωμό του εμπορίου»…
Η εικόνα για την οποία πάλι έγινε ντόρος είναι η Παναγία η Γοργοεπήκοος. ‘’Θαυματουργή’’ και αυτή, ντυμένη στα ασήμια και στα χρυσάφια. Το μοναστήρι ήταν πολύ γραφικό και είχε πολύ σπουδαία ψηφιδωτά. Την είσοδο του μοναστηριού την κοσμούσαν δύο υπέροχα ψηφιδωτά των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ ένθεν και ένθεν της πύλης της μονής.
Επιστροφή στην Ξενοφώντος. Το μεσημέρι στο μικρό μουράγιο περιμένοντας το καράβι, το βλέμμα απλωνόταν στο πέλαγος και η σκέψη στο διηνεκές…
ΛΙΜΝΑΖΟΝΤΑ ΥΔΑΤΑ
Στην τρύπα του όζοντος με ταξιδεύεις
πες μου τι έχασες και τι γυρεύεις
λιμνάζοντα ύδατα και μολυσμένα
σαν φύλλα τα όνειρα πια σκουριασμένα.
Το μικρό οχηματαγωγό έχει σαλπάρει, στάση σε δυο τρεις αρσανάδες και μετά Ουρανούπολη. Το μυαλό μου τρέχει μπρος πίσω, για ότι βίωσα αυτές τις πέντε μέρες στον Άθω. Δεν ξέρω αλλά νομίζω ότι επέστρεψα ακόμη πιο σίγουρος για τις απόψεις μου από πριν την επίσκεψή μου στο ‘’ιερό βουνό’’. Προσπαθώ να καταλάβω που βαδίζει αυτός ο κόσμος. Τι ψευδεπίγραφες απόψεις είναι αυτές που κουβαλάνε κάποιοι και είναι πάρα πολλοί, ακόμη σήμερα. Και όμως κάποιοι ‘’άλλοι’’ κάνουν πειράματα για το σωματίδιο του Χιγκς. Τα πειράματα στο CERN θα βοηθήσουν την επιστήμη για την καλύτερη κατανόηση του σύμπαντος, λύνοντας θέματα στη θεωρία της μεγάλης έκρηξης… Είναι δυνατόν να προσκυνάνε τα είδωλα σήμερα ακόμη άνθρωποι και να τα θεωρούν θαυματουργά…
Αρκετές φορές στην ιστορία της ανθρωπότητας υπήρξε μεγάλη διαφορά μεταξύ ενός ανθρώπου της επιστήμης, τέχνης, φιλοσοφίας από έναν απλό άνθρωπο, αλλά σήμερα αυτή η απόσταση έχει γίνει χάος αμέτρητο. Πως είναι δυνατόν ακόμη να διακατεχόμαστε από τις έννοιες ‘’τοτέμ και ταμπού’’, σήμερα που η γνώση είναι τόσο προσβάσιμη… Δεν είχα ποτέ κανένα πρόβλημα με έναν άνθρωπο ο οποίος είναι θρησκευόμενος, αλλά από το σημείο αυτό μέχρι να φτάνουν στην πλήρη οπισθοδρόμηση και στον φονταμενταλισμό, δεν έχει να κάνει μόνο με σκοταδισμό, αλλά οδηγεί την ανθρωπότητα σε πολύ επικίνδυνους ατραπούς.
Πως είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι, που ανέχονται τα λεγόμενα κάποιου Κοσμά Αιτωλού που θεωρεί την γυναίκα χειρότερη από το διάβολο… Και όμως αυτόν η εκκλησία τον έχει κατατάξει στους «αγίους»… Τα κάστανα του άλλου «αγίου» του Καππαδόκη, του Παϊσσιου… Και ένα σωρό άλλα που είναι κωμωδία να κλαις και δράμα να γελάς… Και όμως αυτοί οι άνθρωποι επιβάλουν απόψεις στην πολιτική, στην κοινωνία, παντού… Ψηφίζουν κιόλας…Σκίζουν οθόνες στους κινηματογράφους και απειλούν να κάψουν ξανά τα βιβλία του Καζαντζάκη. Πρόσφατα είναι τα γεγονότα στη Θεσσαλονίκη που άρρωστοι με τις θυμιατούρες τους προσπαθούσαν να κλείσουν ένα θέατρο γιατί δεν τους άρεσε το έργο που ανέβαζε. Τι λιμνάζοντα ύδατα είναι αυτά που ενσκήπτουν ένα σωρό ‘’έντομα και βάκιλοι, μέχρι και της «χολέρας» ενέσκηψαν’’ … Σαφώς υπάρχει ελπίς αρκεί να αναδείξουμε τον πολιτισμό, τη γλώσσα, την ιστορία, τη λογοτεχνία μας, όχι ως ανώτερα των άλλων, αλλά ως έργα δικά μας, ως υψηλής αξίας επιτεύγματα που προέκυψαν, όχι από την απομόνωση αλλά μέσα από τον δημιουργικό διάλογο με τους άλλους πολιτισμούς: «όταν όλα τα ρεύματα Ανατολή και Δύση τα αφομοιώναμε θαυμάσια τις ώρες που λειτουργούσαμε σαν εύρωστος οργανισμός». Γράφει ο Γ. Σεφέρης.
«Αν τα βάζουμε με τους ορθοδόξους τι να πούμε για τα άλλα δόγματα του χριστιανισμού και πολύ περισσότερο για τις άλλες θρησκείες όπως τον Μουσουλμανισμό», μου παρατήρησε ο φίλος μου ο Δ. «Έχεις δίκιο του λέω και δίκιο απόλυτο μάλιστα, αλλά να… τι να πω δεν ξέρω… Φανατίλα, παραλογισμός, ξανά ιεροί πόλεμοι;; Τα επιτεύγματα του καπιταλισμού του λέω»… Τρελαίνομαι ο ελληνικός πολιτισμός ήταν μια ακτίδα φωτός στην ιστορία της ανθρωπότητος και τον πετάξαμε στο πυρ το εξώτερον. Τάσσομαι με τον Γιώργο Σεφέρη και όχι με το κάθε δήθεν πατριωτάκι της ‘’εθνικής – εθνικιστικής Ελλάδος’’…
Μπορούμε να ‘’αποξηράνουμε τα λιμνάζοντα ύδατα’’ ΜΟΝΟ αν ξαναβρούμε τον πολιτισμό μας… Και προπάντων χωρίς τα λάθη και τους αφορισμούς της αριστεράς…
Το “Άγιον Όρος’’ σαφώς και είναι ένας τόπος που αξίζει να το επισκεφτεί κανείς. Να το επισκεφτεί όμως διαβασμένος για να μπορέσει να ανακαλύψει την ιστορία και τον πολιτισμό μιας άλλης εποχής, Να απελευθερωθεί από τα πάντα να νοιώσει την ασημαντότητα αλλά και τη μεγαλοσύνη του καθ’ ολοκληρίαν, ενώπιος ενωπίω με τη φύση… Ας λειτουργήσουμε και αναβαθμίσουμε επιτέλους όλοι την έννοια τέχνη και ωραίον, και ως εξίσου σημαντικό, δημιουργικοί ακροατές….
ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ…
Το άγιο όρος ονομάζεται και «περιβόλι της Παναγιάς». Παντού το κάθε μοναστήρι έχει και μία εικόνα ‘’θαυματουργό’’ δικιά του… Το όμορφο γαλήνιο αυτό πρόσωπο, πόσο υπέροχο θα ήταν αν έμενε στα όρια της τέχνης και του συμβολισμού και δεν το ανήγαγαν στην έννοια της μεταφυσικής, του θαύματος και της κάθε αντιεπιστημονικής και αντικαλλλιτεχνικής θεώρησης των πραγμάτων. Παναγία, το αιώνιο σύμβολο της ‘’Μάνας’’ των παθών. Η Μάνα της σταύρωσης, της αποκαθήλωσης, του επιτάφιου, η μάνα του στρατιώτη, του εξόριστου, του ναυτικού, του ξενιτεμένου, του Μακρονισιώτη, του κάθε φυλακισμένου… Η Μάνα του άρρωστου… Μάνα το μόνο πρόσωπο που ξέρει να αγαπά πραγματικά και να συγχωρεί πραγματικά. Η Παναγιά η μεγαλόκαρδη, η μάννα που ξέρει από τον αβάσταχτο πόνο… Και όμως το σεπτό αυτό πρόσωπο το ντύσανε στα χρυσά και στα ασήμια. Και εκτός των άλλων: Παναγία η στρατηγός, η οδηγήτρα στους πολέμους, η τιμωρός των απίστων… Το σύμβολο και η ‘’μούσα’’ του κάθε ενασχολούμενου με τα θεολογικά… Σαν ‘’Μούσα’’, μόνο μια γυναίκα μπορεί να υπάρξει και ο συμβολισμός μεγάλος, αν ο Χριστιανισμός εν τη γενέσει του ήταν ας πούμε επαναστατική διαδικασία…
