Τραγούδα και μη κλαις, γιατί τα τραγούδια διώχνουν μακριά τον πόνο και ευφραίνουν τις καρδιές
Ενα λαικό μεξικάνικο τραγούδι αντηχεί στην αθηναική νύχτα. Πανσέληνος, μυσταγωγία…Η Πομπή των Νεκρών εχει μόλις ξεκινήσει.
Πλήθος κόσμου, βαμμένοι νεκροκεφαλές (calaveras) ξεχύθηκαν και φέτος στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας για να γιορτάσουν τη «Μέρα των Νεκρών». Πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες παραδόσεις του Μεξικού αλλά και άλλων χωρών της λατινικής αμερικής που εορτάζεται δύο ημέρες, την 1η Νοεμβρίου που για τα νεκρά παιδιά και τα βρέφη (ονομάζεται αλλιώς και μέρα των Αθώων ή μέρα των Αγγέλων) και την 2η Νοεμβρίου για τους ενήλικες. Είναι οι μέρες που επιστρέφουν οι νεκροί στη γη και τα αγαπημένα τους πρόσωπα τους υποδέχονται με κεράσματα, δώρα και γλυκίσματα, αλλά και τραγούδια.
Στην Αθήνα η γιορτή διαρκεί μια μέρα και για τους μικρούς και μεγάλους νεκρούς και κορυφώνεται με την παρέλαση στο ιστορικό κέντρο.
Φτάνουμε εκεί απο νωρίς για να ζήσουμε τη διαδικασία της “μεταμόρφωσης”. Στον αριθμό 12 της οδού Κολοκοτρώνη έχει στηθεί το εργαστήρι για το μακιγιάζ.
Είναι ο χώρος του Κέντρου γλωσσών Αbanico που διοργανώνει για 15η χρονιά στη χώρα μας την Ημέρα των Νεκρών, η οποία έχει κηρυχτεί Πολιτιστική Κληρονομιά της Ανθρωπότητας από την UNESCO. Ο σκοπός ιερός. Να γίνει γνωστή η γιορτή και στους Έλληνες και να συμβάλει στο να τη μοιραστούν οι Μεξικανοί και άλλοι λατινοαμερικάνοι που ζουν στη χώρα μας με τους Αθηναίους και άλλους ξένους στη πόλη.
Μπαίνουμε στο φιλόξενο χώρο τους και το πρώτο που βλέπουμε είναι ο παραδοσιακός Βωμός (altar) των Νεκρών, στολισμένος κατά τα μεξικάνικα έθιμα.
Σε κάθε μεξικανικό σπίτι, κάθε χρονιά ο βωμός, κατά παράδοση, τιμά και «καλεί» όλους τους νεκρούς του σπιτιού, αλλά είναι και αφιερωμένος σε όσους έχουν «φύγει» σχετικά πρόσφατα, στο χρόνο που έχει μεσολαβήσει από τον εορτασμό του προηγούμενου έτους.
Μαζί μας ο Κάρλος, φίλος εικονολήπτης, με καταγωγή απο το Εκουαδόρ που μας μυεί σιγά σιγά στην ατμόσφαιρα.
Μικροί και μεγάλοι βάφονται αριστοτεχνικά, ενώ κάποιες γυναίκες έρχονται ντυμένες με παραδοσιακές μεξικάνικες σχολές. Παντού κυριαρχούν οι σκελετοί, οι νεκροκεφαλές αλλά και οι Catrina (Kυρίες των Νεκρών). Η εθνική ηρωίδα του Μεξικό, Φρίντα Κάλο δεν θα μπορούσε να λείπει απο τη γιορτή.
Η λαϊκή αυτή παράδοση έχει τις απαρχές της περίπου 3.000 χρόνια πριν, στην εποχή των Αζτέκων, οι οποίοι γιόρταζαν τον ένατο ημερολογιακό τους μήνα (στο σύγχρονο ημερολόγιο ο μήνας αυτός αντιστοιχεί στον Αύγουστο) προς τιμή της θεότητας Miccailhuitontli που σημαίνει «Κυρία των Νεκρών» ή αλλιώς Catrina, αλλά και πολύ παλαιότερα στην εποχή των Τολτέκων και των Ναχούα, τότε που το πένθος ήταν ασέβεια προς τους νεκρούς. Για αυτούς ο θάνατος αποτελούσε ένα φυσικό στάδιο στη συνέχεια της ζωής. Οι νεκροί συνέχιζαν να αποτελούν μέλη της κοινότητας, μέσω της μνήμης και του πνεύματός τους. Ενα σπουδαίο ταφικό έθιμο που στην πορεία προσάρμοσαν στην κουλτούρα τους οι καθολικοί της λατινικής αμερικής. Στην Ελλάδα ανάλογο εορτασμό εντοπίζουμε στις χριστιανικές εορτές των Αγίων Πάντων και των Ψυχών.
φωτό: Βάσω Κακαβιά
Η παρέα ολοένα μεγαλώνει, οι “ζωντανοί” calaveras και catrina ετοιμάζονται για την πομπή. Ο Σπύρος κι η Βάσω φωτογραφίζουν πυρετωδώς κι εγώ προσπαθώ να πιάσω -ανεπιτυχώς- κουβέντα με τους διοργανωτές με τα αστεία ισπανικά μου. Εκείνοι ευτυχώς μιλούν καλά ελληνικά.
Η πομπή ξεκινά λίγο μετά τις 8 για να καλύψει ενα μεγάλο κύκλο στο κέντρο της Αθήνας, μέσα από τους παρακείμενους δρόμους (Ευαγγελιστρίας, Πλατεία Ειρήνης, Καλαμιώτου κλπ).
Την παρέλαση ανοίγουν οι σκελετοί αλλά και η Catrina Temblorossa, αφιερωμένη στους σεισμούς του Μεξικού με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς.
Οι calaveras τραγουδούν σε όλη τη διάρκεια της γιορτής κρατώντας στα χέρια τους κεριά για τις ψυχές των νεκρών τους. Γιορτάζουν και ταυτόχρονα ξορκίζουν το θάνατο και μας συνεπαίρνουν με την ιδιαίτερη κουλτούρα τους, τόσο κοντά αλλά και ταυτόχρονα μακριά απο τη δική μας.
Άλλη μια “Μέρα των νεκρών” φτάνει στο τέλος της με τραγούδια και κεράσματα, με αλκοόλ κι ευχές. Μια μεξικάνα καλλιτέχνης παίρνει την κιθάρα και μας γλυκαίνει με τις μελωδίες της
φωτό: Βάσω Κακαβιά
Γιατί οι νεκροί είναι πάντα κοντά μας, ζουν μέσα μας, είναι γύρω μας και πρέπει να γιορτάζουμε για εκείνους και μαζί τους.
Στη μνήμη τους λοιπόν. Κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή. Και κυρίως τη Μέρα των Νεκρών.
