FeaturedTravel StoriesΕλλάδα

Μαρουλάς Ρεθύμνου: Πύργοι σε μονοπάτια ενετικά

Διατηρητέο οικιστικό σύνολο από το 1980 και παραδοσιακός οικισμός από το 1995. Με δόμηση πυκνή και στιβαρή.

 
Δομείται από ενετικά μέγαρα με στέρνες στις αυλές και οικόσημα στις αψιδωτές θύρες (γυριστές πορτάρες). Από ασφαλή πυργόσπιτα με πολεμίστρες

Ένα μικρό χωριό με δεκατέσσερις μικρές εκκλησίες, οι παλαιότερες χτίστηκαν πριν τον 13ο αιώνα. Με το Δεσποτικό, τη θερινή κατοικία του Μητροπολίτη Κρήτης Τιμόθεου Βενέρη. Η τοξωτή εξώθυρα του είναι σαν πολύχρωμος πίνακας ζωγραφικής.

Παρόντα και τα μνημεία οπλαρχηγών του παρελθόντος!

Στον Μαρουλά δεσπόζουν δύο μεγάλοι Ενετικοί Πύργοι, ο ένας αναπαλαιωμένος. Ο δεύτερος στην αναμονή. Συρμάτινοι ελκυστήρες τον αγκαλιάζουν για λόγους ασφαλείας.

Οι Πύργοι είναι δείγματα σπάνιας αρχιτεκτονικής για την Κρήτη. Δεν είναι ούτε Μάνη, ούτε Τοσκάνη.

Μια βόλτα στα ιδιαίτερα στενά του καλντερίμια ένα σύντομο ταξίδι στο χρόνο. Γοητευτικό ακόμα και κάτω από συννεφιά.

Άρχισε να οικοδομείται με την σημερινή του μορφή γύρω στον 13ο αιώνα. Όμως η πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων υποδεικνύει με σιγουριά  την οικιστική συνέχεια στην περιοχή, από τους μινωικούς χρόνους ή παλαιότερα. Τα διάσπαρτα κεραμικά θραύσματα, τα απομεινάρια μινωικού λατομείου και ένα μεγάλο υστερομινωικό νεκροταφείο συμπληρώνουν τα κενά στο ιστορικό παζλ.

Αίγλη απέκτησε στην ενετική περίοδο, μετά το 1204, όταν οι αρχοντικές φαμίλιες επέλεξαν τον λόφο του Μαρουλά για κατοικία ή παραθερισμό. Ακολούθησαν οι Τούρκοι αγάδες.

Η Βρύση

Κατηφορίζουμε πρώτα προς την Ενετική Βρύση, εκεί όπου ένα αλσύλιο με πλατάνια είναι φιλόξενα δροσερό.  Υπεραιωνόβιος πλάτανος συνομιλεί με την φυσική πηγή νερού και τις γούρνες.

Η τοποθεσία μας θυμίζει ένα μυστικό τόπο συνάντησης  σε ταινία του Παντελή Βούλγαρη. Λένε ότι από εκεί περνούσε μινωικό μονοπάτι προς τα αγγειοπλαστεία.

Για αιώνες η πηγή αυτή κάλυπτε τις ανάγκες ύδρευσης της περιοχής. Δυστυχώς όχι πια, λόγω ρύπανσης στον υδροφόρο ορίζοντα.  Ο τοπικός σύλλογος  σε συνεργασία με τον Περιβαλλοντικό Σύλλογο Ρεθύμνου, μετά από επταετή αγώνα πέτυχαν το “αυτονόητο”. Τον Δεκέμβριο του 2007 διακόπηκε η λειτουργία ΧΥΤΑ λίγα χιλιόμετρα μακριά από τον διατηρητέο οικισμό και έληξε το περιβαλλοντικό έγκλημα στην προστατευόμενη περιοχή ΝΑΤURA 2000!

Κοιμήσου Περσεφόνη…

Ο Πύργος

Επιστρέφουμε στο κέντρο του χωριού και ανηφορίζουμε προς τον επιβλητικό, τριώροφο Πύργο, με ύψος πάνω από 14 μέτρα. Θεωρείται ενετικό κτίσμα του 15ου ή 16ου αιώνα. Η προϋπηρεσία του: παρατηρητήριο, αρχοντόσπιτο, εξοχική κατοικία, σημείο ελέγχου της  διπλανής φάμπρικας, φρουραρχείο, ορμητήριο ή καταφύγιο προστασίας από τους επαναστάτες επί Τουρκοκρατίας, χώρος φιλοξενίας Μικρασιατών προσφύγων μετά το 1922.

Ο μητροπολίτης Τιμόθεος Βενέρης έγραφε :

“Ο Πύργος ορθούμενος επί της ακρωρείας, προσβλέπει ατενώς προς το πολυτάραχον Κρητικόν Πέλαγος, τίς οίδε οποίους και οποία γεγονότα αναμένων!”

Τώρα περιστέρια στην σκεπή του. Πάντα κάποιοι θα εποπτεύουν εδώ…

Σε απόσταση αναπνοής ο Μύλος του μεγάλου Πύργου. Η μεγαλύτερη από τις δέκα Φάμπρικες (ελαιοτριβείο και χώρος παραγωγής κρασιού και ρακής). 

Κλέβουμε στιγμιότυπα. Εκείνα που κρύβονται πίσω από χαραμάδες στις ξεθωριασμένες ξύλινες πόρτες. Τρία ζεύγη παράλληλες καμάρες, μυλόπετρες και πατητήρια.

Ο Μαρουλάς περιβάλλεται από αμπέλια και ελαιώνες, αιωνόβιους ή νεότερους. Υπήρξε ο πιο πλούσιος ελαιοπαραγωγικός τόπος του Ρεθύμνου. Η αμπελοκαλλιέργεια περιελάμβανε την παραγωγή του γλυκού οίνου malvazia που εξαγόταν ανά την Μεσόγειο.

Οι αντιθέσεις

Ξετυλίγοντας το μίτο του Μαρουλά τα συναισθήματά μας είναι αμφιθυμικά. Θαυμάζουμε τις διαφορετικές  καμαρωτές θύρες των  αρχοντόσπιτων. Πολλά ανακαινισμένα. Σπίτια, βίλες ή ξενώνες.

Όμως όχι. Δεν προσπερνάμε τα ερειπωμένα σπίτια.  Στα ενδότερα τους τα βήματα μας γίνονται ασταθή. Τα πυργόσπιτα (μάταια;) περιμένουν την αναστήλωση. Καμαρωτά στέκονται κι αυτά. Λόγω αναστήματος, ηλικίας, δωρικότητας και θέσης.

Η θέση του χωριού είναι φυσικά στρατηγική και η ιδανική του θέα ανταμείβει τον επισκέπτη. Ενώ φωτογραφίζουμε τον ορίζοντα, μια φωνή μας καλωσορίζει για ρακή. Αέρας ευγένειας όπου σταθείς.  Οι κάτοικοι του είναι πάλι διαφόρων εθνικοτήτων. Κρητικοί, Βέλγοι, Γερμανοί, Ολλανδοί, Ιταλοί, Γάλλοι. Για να διατηρηθεί το χαρμάνι των πολιτισμών. Χωρίς επαναστάσεις…

Το χωριό ησυχάζει το χειμώνα. Σε αντίθεση με τους καλοκαιρινούς μήνες όταν είναι αγαπημένος προορισμός τόσο κοντά στην πόλη του Ρεθύμνου. Φανταζόμαστε παρέες τουριστών να αναφυλλαδίζουν τις αρχιτεκτονικές σελίδες του οικισμού και να απολαμβάνουν την πανοραμική θέα. Να μεθούν με κρητικές γεύσεις και ρακές.

Οι ήχοι του χειμώνα λιγοστοί. Οι φάμπρικες μόνο ως μνημεία.  Στο Μετόχι, οι άνεμοι ανοιγοκλείνουν τα παραθύρια που τρίζουν σαν από ταινία του Χίτσκοκ. Μόνο περιστέρια κατοικούν εκεί σ’ αυτό το εντυπωσιακό κτιριακό συγκρότημα που έλκει την προσοχή από μακριά.

Πάνω στον λόφο, τα παιδιά του χωριού  μπορούν να αθλούνται σε γήπεδο με το προνόμιο της ελεύθερης θέας στον κάμπο και στο κρητικό πέλαγος. Μοναξιά ή ελευθερία; 

Συνεχίζοντας τον δρόμο, αξίζει να φτάσει κανείς ως την δυτική κορυφή, είτε για φαγητό στην ταβέρνα (μία από τις πολλές) είτε για μερικές βαθύτερες ανάσες  πάνω από το βαθύ, επιβλητικό Μαρουλιανό φαράγγι.

Ίσως για ένα ηλιοβασίλεμα. Με μάτια ανοιχτά στον ελεύθερο κρητικό ορίζοντα. Ο Μαρουλάς αναμένει…

Ευχαριστώ τον Ηλία Κοπανάκη, συγγραφέα του βιβλίου : “Μαρουλάς Ρεθύμνου”  

Έλενα Κοτρωνάκη

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Ζω στα Χανιά, όπου γεννήθηκα. Οι μνήμες μου γεμάτες χρώματα και μουσικές από τις δεκαετίες του '70 και του' 80. Μαθήτρια του ποιητή Γιώργη Μανουσάκη, ο οποίος στα 13 μου, επιβράβευσε την πρώτη μου ταξιδιωτική καταγραφή (Χώρα Σφακίων). Ξαναγεννήθηκα στο Ρέθυμνο, εκεί όπου έκανα την " στρατιωτική μου θητεία" στο τμήμα Ψυχολογίας της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών. Η έλξη της Κρήτης, σταθερά πολύ ισχυρή, με οδήγησε στην προώθηση των κρητικών προϊόντων. Εργάζομαι για 20 χρόνια στον τομέα του τουρισμού μεταδίδοντας την αγάπη και τον σεβασμό για την Κρητική κουλτούρα. Στα διαλείμματα, ερασιτέχνης φωτογράφος και ζωγράφος. Και περιπατητής. Συντάσσω λοιπόν και συντάσσομαι με εσάς, τους οδοιπόρους.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button