Travel StoriesΚόσμος

“Εύρηκα”… Τις Συρακούσες!

Συρακούσες. Μύθος και ιστορία  ένα γοητευτικό αδιάσπαστο σύνολο, κρατά ζωντανή ανά τους αιώνες  ετούτη την πόλη. Παρόν και παρελθόν διασταυρώνονται σε ένα κράμα αρχιτεκτονικών ρυθμών και πολιτισμών που μας συναρπάζουν σε κάθε μας βήμα. Ήταν η μεγαλύτερη ελληνική αποικία στην αρχαιότητα και η ισχυρότερη ναυτική δύναμη της δυτικής Μεσογείου. Οι αρχαιολογικοί της χώροι, που αποτελούν πόλο έλξης των τουριστών, μαρτυρούν το λαμπρό παρελθόν της. Τα περίτεχνα κτίρια με τις μπαρόκ διακοσμήσεις και οι αριστοτεχνικοί ναοί της συνθέτουν μία πόλη υπαίθριο- μουσείο.

Η σημερινή Συρακούσα είναι χτισμένη δίπλα στη θάλασσα. Δεξιά και αριστερά βρίσκονται το μικρό και μεγάλο λιμάνι της (Πόρτο Πίκολο, Πόρτο Γκράντε) και ανάμεσά τους η Ορτυγία. Το νησάκι-στολίδι όπου απλώνεται το ιστορικό κέντρο της πόλης.

Τη θαύμασε ο Κικέρων και την αποκάλεσε ως «τη μεγίστη και ωραιότερη ελληνική αποικία».  Η αίγλη, η ευμάρεια και ο πλούτος της προκάλεσαν το φθόνο. Πολλοί λαοί την πολιόρκησαν. Αντιστάθηκε, νίκησε, αλλά και κατακτήθηκε στο πέρασμα των αιώνων.  Άραβες, Νορμανδοί, Ανδεγαυοί, Ρωμαίοι, πέρασαν από εδώ αφήνοντας πίσω τα ίχνη τους.

Το διαπιστώνουμε σήμερα περπατώντας στις συνοικίες της Συρακούσας και στους δρόμους της Ορτυγίας.

Είναι η πόλη όπου δίδαξε ο Πλάτων και  μεγαλούργησε ο Αισχύλος, η πόλη όπου έζησαν ο Πίνδαρος και ο Αρχιμήδης. Εδώ ελέχθη το « Εύρηκα» και το «μη μου τους κύκλους τάραττε»  από τον Αρχιμήδη. Ο  μεγάλος  Έλληνας σοφός της αρχαιότητας  Αρχιμήδης  παρέμεινε σχεδόν όλη του τη ζωή στις Συρακούσες  και θανατώθηκε από τους Ρωμαίους, όταν κατέκτησαν την πόλη (212 π.Χ.) παρά την διαταγή του Ρωμαίου στρατηγού Μάρκελου να μην τον πειράξουν.

 Άποικοι από την Κόρινθο το 735 π.χ. ίδρυσαν τις Συρακούσες. Η ονομασία έχει ρίζα φοινικική και σημαίνει ανατολικός τόπος. Οι άποικοι αρχικά εγκαταστάθηκαν στο νησάκι της Ορτυγίας. Ύστερα  επεκτάθηκαν στην απέναντι στεριά, δημιουργώντας νέους οικισμούς και αποικίες. Την κλασσική εποχή οι Συρακούσες αποτελούνταν από πέντε αστικά κέντρα: Την Ορτυγία, την Αρχαδλίνη, την Τύχη, την Επίπολη και την Νεάπολη.

Ο πολιτισμός της έφθασε σε υψηλά επίπεδα, ιδίως την εποχή του Ιέρωνα που έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση στα γράμματα και τις τέχνες. Μεγάλη  πολιτικοστρατιωτική δύναμη στην πόλη προσέθεσε ο αδελφός του Γέλων, που ήταν ο πρώτος τύραννος των Συρακουσών. Ο Γέλων με τη συμμαχία του πεθερού του Θήρωνα, τύραννου του Ακράγαντα, συγκρούστηκε με τους Καρχηδονίους (παραδοσιακούς εχθρούς των Ελλήνων της Σικελίας) στη μάχη της Ιμέρας πετυχαίνοντας περιφανή νίκη το 480 π.Χ. Την ίδια εποχή οι πόλεις της μητροπολιτικής Ελλάδας σταματούσαν την περσική διείσδυση (μάχη των Θερμοπυλών, ναυμαχία της Σαλαμίνας).

Η μεγάλη ναυτική και εμπορική δραστηριότητα  των Συρακούσιων  έφερε  τη σύγκρουση με την Αθήνα που έβλεπε να θίγονται  τα δικά της συμφέροντα. Η Σικελική εκστρατεία που ακολούθησε, αποκρούστηκε από τους Συρακούσιους  το 415 π.Χ. Η Αθήνα υπέστη συντριπτική  ήττα που  επηρέασε τη μετέπειτα πορεία  της.

Στις σκοτεινές σελίδες της ιστορίας καταγράφεται η μεταχείριση που επιφύλαξαν οι νικητές στους περίπου 7.000 Αθηναίους αιχμαλώτους. Τους φυλάκισαν στα λατομεία που βρίσκονται δίπλα από το ελληνιστικό θέατρο  και τους καταδίκασαν σε θάνατο από την ασιτία, τις αρρώστιες και τις κακουχίες. Όσοι γλύτωσαν πωλήθηκαν ως δούλοι.

Αυτό το ιδιότυπο στρατόπεδο συγκέντρωσης  αποτελεί σήμερα μέρος του αρχαιολογικού χώρου στη συνοικία της Νεάπολης. Το  οξύμωρο του πράγματος;  Στις πινακίδες του αρχαιολογικού χώρου, παρατηρούμε ό τι καταγράφεται σαν  «λατομείο εν Παραδείσω»!

 Το «Αυτί του Διονύσου»

Οι χιλιάδες τουρίστες που φθάνουν εδώ περιεργάζονται και φωτογραφίζουν τη μεγαλύτερη σπηλιά του λατομείου, που φέρει την ονομασία «Αυτί του Διονύσου» και εκπλήσσονται  από την μοναδική ακουστική της. Η ονομασία αποδίδεται στον μεγάλο ζωγράφο Καραβάτζιο που επισκέφθηκε το 1608 αυτή την τεχνική σπηλιά μήκους 65 μ. ύψους 23 μ. και πλάτους 5 έως 11 μέτρων και εντυπωσιάστηκε από το σχήμα και τις ακουστικές δυνατότητές της.

Σε αυτόν αποδίδεται και ο θρύλος, σύμφωνα με τον οποίο ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος άκουγε από μια αίθουσα της σπηλιάς, διαμορφωμένη σαν μεγάλο «πέτρινο αυτί» τις συνομιλίες των αιχμαλώτων που ο ίδιος είχε φυλακίσει σε αυτό το χώρο.

Η σπηλιά των σχοινοποιών, η οποία δεν είναι ανοιχτή στο κοινό, χρησίμευε στους τεχνίτες της πόλης ως εργαστήριο για την κατασκευή σχοινιών.

Συνολικά στον αρχαιολογικό χώρο βρίσκονται 9 λατομεία τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους με σπηλιές. Τα λατομεία, μέσω υπόγειων στοών, είχαν έξοδο και προς τη θάλασσα.

 Το ελληνικό θέατρο

Με ανάμικτα συναισθήματα αφήνουμε το «αυτί του Διονύσου». Στο κέντρο του αρχαιολογικού χώρου, μετά από μία μικρή ανάβαση, βρίσκεται το κόσμημα της Συρακούσας. Το διάσημο αρχαίο ελληνιστικό θέατρο, ένα  από τα μεγαλύτερα θέατρα του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Σε αυτό το χώρο 15.000 θεατές χειροκρότησαν για πρώτη φορά τις τραγωδίες του Αισχύλου. Το θέατρο είναι κατασκευασμένο εξ’ ολοκλήρου στο βράχο με άπλετη θέα στον αρχαιολογικό χώρο. Αρχικά είχε διάμετρο 138 μέτρων, χωριζόταν σε 9 τομείς και 67 σειρές κερκίδων. Σήμερα σώζονται οι 46. Στους τοίχους κάτω από το δεύτερο διάζωμα διακρίνονται ονόματα θεοτήτων και μελών της οικογένειας του Ιέρωνα Α΄ στους οποίους ήταν αφιερωμένοι οι τομείς του θεάτρου.

Πάνω από το θέατρο βλέπουμε τάφους βυζαντινής εποχής, δίπλα τους εσοχές με επιγραφές, όπου σκαλίζονταν τα ονόματα των στρατιωτών που έχαναν τη ζωή τους στη μάχη και ανάμεσα σε αυτά μια μεγάλη τεχνική σπηλιά αφιερωμένη στις Μούσες.  Στη σπηλιά βρίσκεται μια μεγάλη δεξαμενή που μέσα της χύνονται τα νερά από ένα καταρράκτη.

Αριστερά από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου έχει αποκαλυφθεί το ρωμαϊκό αμφιθέατρο και τα ερείπια ενός τεράστιου βωμού του Ιέρωνα όπου γίνονταν θυσίες στον Ελευθέριο Δία. Λέγεται ότι θυσίαζαν μέχρι και 450 βόδια κάθε φορά!

Ο αρχαιολογικός χώρος καλύπτει μια μεγάλη έκταση με κήπους και μνημεία, αρκετά από τα οποία δεν είναι προσβάσιμα στο κοινό.

Ορτυγία: Το καμάρι των Συρακουσών

Μια γέφυρα, η γέφυρα  Umpertini, συνδέει τη σημερινή Συρακούσα με το γραφικό  νησάκι της Ορτυγίας. Κάποτε ήταν ένα καλά οχυρωμένο φρούριο με τρεις μεγάλες πύλες. Σήμερα είναι η καρδιά του ιστορικού κέντρου και το καμάρι των Συρακουσών.

Η περιήγηση στο νησί αποτελεί μια μοναδική εμπειρία. Πολλές οι μαρτυρίες του παρελθόντος. Φωτίζονται από ένα καθαρό, κρυστάλλινο ουρανό και καθρεφτίζονται σε μια ήρεμη, γλυκιά θάλασσα. Το Ιόνιο Πέλαγος, που αγκαλιάζει το νησί του μύθου και της ιστορίας.

Οι πρώτοι  άποικοι από την Κόρινθο που εγκαταστάθηκαν εδώ λάτρευαν την πηγή της Αρέθουσας .

Σύμφωνα με τη μυθολογία οι θεοί για να απαλλάξουν τη νύμφη Αρέθουσα από την βασανιστική ερωτική καταδίωξη του Αλφειού, μεταμόρφωσαν τη νύμφη σε πηγή και τον Αλφειό σε ποταμό. Από τότε τα νερά τους ενώνονται καθώς καταλήγουν στη θάλασσα.

Η πηγή μετατράπηκε το 1843 σε μικρή λίμνη, τη χωρίζει μια γέφυρα περιπάτου από τη θάλασσα και αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα του νησιού. Στα νερά της  βλέπουμε πάπιες και παπύρους, ένα θαμνώδες φυτό που το συναντάς και στα πάρκα του νησιού. Από την επεξεργασία του φυτού οι κάτοικοι δημιουργούν περίτεχνα διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες ζωγραφικής.

Ο ναός του Απόλλωνα

Διασχίζοντας το ιστορικό κέντρο της Ορτυγίας  συναντάμε τα ερείπια του δωρικού ναού του Απόλλωνα, του αρχαιότερου ναού της Σικελίας.  Οικοδομήθηκε τον 7ο αιώνα  π.Χ. από τον Κλεομένη προς τιμήν του αρχηγέτη Απόλλωνα προστάτη των πρώτων αποίκων.  Ο ναός μετατράπηκε σε χριστιανική εκκλησία από τους βυζαντινούς, σε τζαμί από τους Άραβες και σε στρατώνα από τους Ισπανούς, μέχρι που καταστράφηκε από το μεγάλο σεισμό που έπληξε τις Συρακούσες το 1693.

Στην πλατεία του Αρχιμήδη δεσπόζει η κρήνη της Αρτέμιδος με τα αγάλματα. Λέγεται πως η Λητώ γέννησε την Αρτέμιδα εδώ, όπου κατέφυγε κυνηγημένη από τη θεά Ήρα.

Εντυπωσιακά μέγαρα με περίτεχνα μπαλκόνια και προσόψεις προσδίδουν μια ρομαντική αχλή στην πλατεία.

Ο ναός της Αθηνάς

Η οδός Αθηνάς μας οδηγεί  στην Πιάτσα ντελ Ντουόμο, όπου βρίσκεται ο  καθεδρικός ναός  της πόλης.

Επιβλητικός ο ναός της Αθηνάς.  Ο όγκος του και η περίτεχνη μπαρόκ πρόσοψη με τα αγάλματα σε καθηλώνει. Είναι ο μοναδικός ναός που από αρχαίος μετατράπηκε σε καθεδρικό κι είναι αφιερωμένος στην Παναγία του Πιλάρ.

Χτίστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ.  μετά από τη νίκη των Συρακούσιων στη μάχη της Ιμέρας ενάντια στους  Καρχηδονίους. Ήταν περίστυλος με διαστάσεις 22Χ55μ. και με 6Χ14 κίονες ύψους 8,70 μ.  Η στέγη ήταν διακοσμημένη από μάρμαρο που είχε έρθει από τις Κυκλάδες. Στο ανατολικό αέτωμα υψωνόταν μια μεγάλη ασπίδα, ώστε να είναι ορατή από τα πλοία που έμπαιναν στο λιμάνι της πόλης.

Ο ναός της Αθηνάς μετατράπηκε σε βυζαντινή εκκλησία τον 7ο αιώνα μ.Χ. και σε τζαμί την εποχή των Αράβων. Παραδόθηκε πάλι στους Χριστιανούς το 1093 από το Ρογήρο.

Σήμερα σώζονται 12 δωρικοί κίονες, στην αριστερή πλευρά του ναού, από τους ωραιότερους της μεγάλης Ελλάδας.

Σε περιγραφή του ο Κικέρων  αναφέρει ότι «σε κανένα ναό του κόσμου δεν υπάρχουν τόσο μεγαλειώδεις διακοσμήσεις ελεφαντοστού και χρυσού».

Δίπλα από τον καθεδρικό βρίσκεται το μέγαρο της αρχιεπισκοπής, όπου φυλάσσονται χειρόγραφα μεγάλης αξίας, γραμμένα στην λατινική, αραβική και ελληνική γλώσσα. Εντυπωσιακά κτίρια με μπαρόκ προσόψεις πλαισιώνουν την κλειστή πλατεία του καθεδρικού ναού. Το δημαρχείο, το παλιό αρχαιολογικό μουσείο,  η εκκλησία της Σάντα Λουτσία, του Αγίου Σεβαστιανού κ.α.

Περίτεχνες πλούσιες διακοσμήσεις του σικελικού μπαρόκ με αγάλματα, αετούς, κοχύλια, ροζέτες, λουλούδια φέρουν και οι όψεις των περισσότερων κτιρίων  που ανήκουν σε επιφανείς οικογένειες της πόλης (παλάτσο Μπόρτζα, παλάτσο Μιλιάτσο κ.α.).

Τελευταίος σταθμός το άκρο του νησιού, όπου δεσπόζει το κάστρο Μανιάτσε. Χτίστηκε από το Φρειδερίκο Β΄ της Σουηβίας για να χρησιμοποιηθεί ως οχυρό και έδρα της φρουράς για τον έλεγχο της πόλης. Το κάστρο γεωμετρικού σχήματος, κοσμείται από μια γοτθική πύλη κι ένα κομψό τρίλοβο παράθυρο προς τη θάλασσα.

Μέσω
Φωτογραφίες, Κείμενο: Βάσω Βασιλαδιώτη

Bάσω Βασιλαδιώτη

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ Ξεκίνησε από το πολιτιστικό και ελεύθερο ρεπορτάζ στον περιοδικό Τύπο και την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», όπου εργάστηκε έως τα τέλη του 1983. Από το 1984 και για 28 χρόνια εργάστηκε στο πρώτο κανάλι της ΕΡΤ (ΕΤ1 και ΝΕΤ), καλύπτοντας τα ρεπορτάζ των υπουργείων Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης, καθώς και τον τομέα της Αυτοδιοίκησης. Εχει συνεργαστεί επίσης με τις εκδόσεις Λυμπέρη (περιοδικά Εγώ, 7Μέρες TV, Τηλεκοντρόλ), τα περιοδικά «Φαντάζιο» και «Οικογενειακός Θησαυρός», τις εφημερίδες «Πρωινή Ελευθεροτυπία», «Ελευθεροτυπία της Κυριακής», «Ειδήσεις» , «Εθνος της Κυριακής», «Εξόρμηση», «Δημοσιογράφος», «Ήχος & Hi –Fi», καθώςκαι άλλα εξειδικευμένα έντυπα στον χώρο της μουσικής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Υπήρξε συνεργάτιδα, στο Γραφείο Τύπου, του υπουργού Γιώργου Γεννηματά. Το 2003 βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Βασιλείου Μπότση για «την πολύπλευρη και υπεύθυνη δραστηριότητά της στο ρεπορτάζ Τοπικής Αυτοδιοίκησης» με χορηγό τον Δήμο Αθηναίων. Τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί στο διαδίκτυο παρουσιάζοντας οδοιπορικά και θέματα που της κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Επίσης ασχολείται ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία

Σχετικά Άρθρα

Back to top button