FeaturedTravel StoriesΕλλάδα

Αχέροντας: Το ποτάμι των μύθων

Μπορεί ένα ποτάμι να σε ταξιδέψει στο μύθο; Να σου ανοίξει αόρατες πύλες, να σε οδηγήσει σε μυστικούς άγνωστους τόπους; Ο Αχέροντας, ο μυστηριώδης και αινιγματικός ποταμός της Ηπείρου,  κουβαλάει τους θρύλους του στο διάβα των αιώνων.

Και μπορεί σήμερα  να μην σε μεταφέρει στο βασίλειο του Άδη – ευτυχώς γιατί πολύ λίγοι ήταν αυτοί που επέστρεψαν – σου αποκαλύπτει ωστόσο μιαν άγρια κι άχραντη ομορφιά που υπερβαίνει τα ανθρώπινα. Τοπίο δυναμικό, ανεξέλεγκτο, αδάμαστο, ο πιο πρόσφορος καμβάς για να υφάνει η ανθρώπινη φαντασία τον μύθο.

Στις «Πηγές του Αχέροντα το βλέμμα σου θα διατρέξει με δέος τις ράχες των πανύψηλων κάθετων βράχων του φαραγγιού που μοιάζουν απόρθητοι. Φθάνουν σε ύψος τα 150 -200 μέτρα, αλλά από τα σπλάχνα τους αναβλύζουν τα πιο όμορφα γαλαζοπράσινα νερά. Παρόχθια πλατάνια, λεύκες και ιτιές  απολαμβάνουν το δροσερό τους κελάρυσμα.  

Λίγη ώρα αργότερα καθώς θα διαπλέεις στα γάργαρα νερά και θα αναζητάς με το βλέμμα τις αιωρούμενες αηδονοφωλιές στο παρόχθιο δάσος της Περσεφόνης, θα αισθανθείς ένα αόρατο χέρι να τραβάει την κλωστή.

Το κουβάρι του μύθου θα αρχίσει να ξετυλίγεται και μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά μπροστά σου ο Ερμής, να τον δεις να παίρνει στα χέρια του της βάρκας το τιμόνι. Ο Ερμής, ο διάσημος «ψυχοπομπός» ο οποίος κατέπλεε τον Αχέροντα και παρέδιδε τις ψυχές των νεκρών στον Χάροντα για να τις οδηγήσει στο βασίλειο του Άδη. Κάθε ψυχή, περνώντας από το πορθμείο του Χάροντα, έπρεπε να καταθέσει τον οβολόν της για την μεταφορά. Όποιος δεν κατέβαλε το αντίτιμο, όπως ο Μένιππος, καταδικαζόταν σε αιώνια περιπλάνηση στις χαράδρες και τα ανήλιαγα φαράγγια του ποταμού.

ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΑΔΗ

Ο κατάπλους του ποταμού ήταν ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό, αλλά όχι για όλους. Κάποιοι έφθασαν ως εδώ και επέστρεψαν. Ο Οδυσσέας, ο Ηρακλής, ο Θησέας και ο Ορφέας είναι ανάμεσα σε αυτούς που είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το βασίλειο του Άδη. Ο βασιλιάς της Θράκης και μουσικός Ορφέας κατάφερε με την λύρα του να συγκινήσει τον Πλούτωνα και να του επιτρέψει να πάρει πίσω την αγαπημένη του Ευρυδίκη με  την υπόσχεση να μην γυρίσει να κοιτάξει πίσω μέχρι να ανέβει στη γη. Όμως ο Ορφέας αθέτησε την υπόσχεση και η Ευρυδίκη εξαφανίστηκε.

Πάντως η  πιο συγκλονιστική κάθοδος είναι αυτή του Οδυσσέα στον Άδη. Εκεί έφθασε ο Οδυσσέας ακολουθώντας τις συμβουλές της Κίρκης για να συναντήσει τον νεκρό μάντη Τειρεσία και να πληροφορηθεί τι ακόμη του επιφυλάσσει η μοίρα στο ταξίδι του προς την Ιθάκη.

«Έμπα στο καράβι σου και ο βοριάς θα σε οδηγήσει στον Αχέροντα. Μη φοβηθείς. Έμπα μέσα στον ωκεανό του ποταμού, δέσε το καράβι σου και πεζός τράβα για τον Άδη. Θα δεις δάσος από λεύκες και ιτιές. Είναι το δάσος στο βασίλειο της Περσεφόνης. Εκεί που ο Περιφλεγέθοντας πέφτει στον Αχέροντα και σμίγουν με τον Κωκυτό υπάρχει βράχος, κομμάτι της Στύγας. Ανέβα ψηλά και κάνε σπονδές και θα δεις να πετάγονται μέσα από το έρεβος μιλιούνια οι ψυχές των νεκρών μαζί με την ψυχή του Τειρεσία».

Ο Οδυσσέας μίλησε με τον Τειρεσία, ο οποίος του αποκάλυψε πως ο Ποσειδώνας είναι οργισμένος μαζί του γιατί τύφλωσε τον γιό του Πολύφημο. Προέβλεψε ότι τελικά θα σωθεί, θα τιμωρήσει τους μνηστήρες και θα έχει ήσυχο τέλος στα βαθιά του γεράματα. Οι σύντροφοί του, όσοι απέμειναν, θα σωθούν κι αυτοί αν δεν πειράξουν τις αγελάδες του Ήλιου που θα βρουν στο δρόμο τους.

Ο Οδυσσέας συνομίλησε και με άλλες ψυχές, αλλά συγκινητική ήταν η συνομιλία με την μητέρα του Αντίκλεια που δεν γνώριζε ότι είχε πεθάνει: «Την είδα και τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα, η ψυχή μου λύπη».

Και η μάνα: «Γιέ μου πως ήλθες ζωντανός στο ζοφερό σκοτάδι; Δύσκολο είναι όσοι ζουν να δουν τον κόσμο ετούτο».

ΘΡΗΝΟΙ ΚΑΙ ΣΤΕΝΑΓΜΟΙ

Ο μύθος περιγράφει τον ποταμό μαύρο και πικρό. Τον μαύρισε ο Δίας για να τον τιμωρήσει επειδή στη διάρκεια της Τιτανομαχίας, έδινε στους Τιτάνες να πιούν νερό και να ξεδιψάσουν. Τα μετέπειτα χρόνια, με την προσαρμογή πολλών από τους μύθους στην χριστιανική παράδοση,  οι κάτοικοι πίστευαν πως τα νερά δηλητηρίαζε ένα «στοιχειό» (τέρας) που ζούσε σε μια σπηλιά. Ο Άγιος Δονάτος πολιούχος της Μητρόπολης Παραμυθιάς σκότωσε το στοιχειό και τα νερά του ποταμού έγιναν γλυκά. Έτσι λέγεται πως πήρε το όνομά του το χωριό Γλυκή, στις Πηγές του Αχέροντα.

Η ονομασία του Αχέροντα προέρχεται από το άχος και σημαίνει τον ποταμό των στεναγμών. Μια άλλη εκδοχή επικαλείται την ρίζα άχ της μορφής άχη του ηχέω που σημαίνει ηχώ, κάνω θόρυβο και εκ του ρέων. Συνεπώς πρόκειται για ποτάμι του οποίου το νερό ρέει με δύναμη, με τρόπο θορυβώδη.

ΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΤΑΞΙΔΙ

Θορυβώδης, είτε γαλήνιος ο μυθικός ποταμός ακολουθεί μια διαδρομή, 52 χλμ ανάμεσα στους νομούς Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας και Πρεβέζης και εκβάλλει στο Ιόνιο Πέλαγος στην περιοχή της Αμμουδιάς.  Αρχικά  σχηματίζεται από δύο παραπόταμους, που πηγάζουν ο ένας από το όρος Τόμαρος και ο άλλος από τα όρη Σουλίου. Στο χωριό Πολυστάφυλο οι δύο παραπόταμοι ενώνονται και σχηματίζουν τον βασικό  κορμό του Αχέροντα.

Στη συνέχεια ο ποταμός ρέει μέσα από την κοιλάδα «Λάκκα Σούλι», διασχίζει ένα μεγάλο φαράγγι γνωστό και ως τα «Στενά του Αχέροντα», συναντάται με τον ομηρικό Πυριφλεγέθοντα (σημερινό Σουλιώτικο ρέμα) στην Σκάλα Τζαβέλαινας και εξέρχεται από το φαράγγι αναβλύζοντας μέσα από τους τεράστιους βράχους στη θέση «Πηγές του Αχέροντα», 2 χλμ απόσταση από το χωριό Γλυκή Θεσπρωτίας. Περίπου 12 με 14 χλμ μετά την Γλυκή συναντά τον παραπόταμο Κωκυτό στο χωριό Μεσοπόταμος Πρέβεζας, στο σημείο όπου βρίσκεται το αρχαίο Νεκρομαντείο. Το Νεκρομαντείο  διευκόλυνε τους επισκέπτες στην επικοινωνία τους με τις ψυχές των νεκρών συγγενών τους. Από τους θρήνους τους λέγεται πως πήρε το όνομά του ο Κωκυτός, ο «ποταμός των θρήνων». Στην περιοχή αυτή ο Αχέροντας με τους παραποτάμους του σχημάτιζε μια ελώδη έκταση στις παρυφές μιας λίμνης. Ήταν η λίμνη Αχερουσία, η οποία θεωρείται, λόγω και του βάθους της σε ορισμένα σημεία,  πως αποτελούσε μέρος της διαδρομής για τον Κάτω Κόσμο. Η Αχερουσία αποξηράνθηκε την δεκαετία του 1960 και στη θέση της αναδείχθηκε η εύφορη πεδιάδα του Φαναρίου.

Το τμήμα του Αχέροντα μετά το Μεσοπόταμο είναι το πιο φαρδύ και είναι πλωτό, ενώ στα τελευταία 5 χλμ  επιτρέπεται στους βαρκάρηδες να κάνουν πλωτές ξεναγήσεις στους επισκέπτες τους καλοκαιρινούς μήνες. Ο ποταμός εκβάλλει στην παραλία της Αμμουδιάς Πρεβέζης στο Ιόνιο Πέλαγος.

ΔΙΚΤΥΟ NATURA

Ο Αχέροντας έχει χαρακτηριστεί περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Τα στενά, οι εκβολές του ποταμού και η ευρύτερη περιοχή έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών, Φύση 2000 (Natura 2000). Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί 699 είδη χλωρίδας εκ των οποίων τα 449 συναντώνται στο Δέλτα του ποταμού και τα 250 στα Στενά. Επίσης στην περιοχή του Δέλτα υπάρχουν 19 τύποι οικοτόπων, ενώ σημαντικός είναι και ο αριθμός των σπάνιων ειδών πανίδας της περιοχής. 

Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια η πανίδα του ποταμού Αχέροντα αποτελείται από άφθονα μικρά ψάρια, χέλια, καβούρια, βατράχια, πεταλούδες και λίγα ακίνδυνα νερόφιδα. Στο «δάσος της Περσεφόνης» στο τελευταίο τμήμα του ποταμού χαρακτηριστικές είναι οι κρεμάμενες από τις Ιτιές αηδονοφωλιές. Στις βραχώδεις  πλαγιές των Στενών του Αχέροντα φωλιάζουν πολλά είδη αρπακτικών πουλιών, όπως γερακίνες, ξεφτέρια, βραχοκιρκίνεζα, ασπροπάρηδες και φιδαετοί. Στην ευρύτερη περιοχή συναντώνται όρνια, πετρίτες, σπιζαετοί και χρυσαετοί. Μεγάλα θηλαστικά, όπως λύκοι και αγριογούρουνα αναζητούν τροφή και καταφύγιο στις δασωμένες πλαγιές του φαραγγιού. Επίσης στην περιοχή εμφανίζονται κι άλλα θηλαστικά, όπως η αλεπού, ο ασβός, το κουνάβι, η νυφίτσα, η αγριόγατα, ο δασοποντικός κ.α.

Στα νερά του αναπαράγονται περισσότερα από 9 είδη ψαριών, ένα από τα οποία είναι ο αχερωνογοβιός, ενδημικό είδος του Αχέροντα. Την χλωρίδα της περιοχής συνθέτουν ασφάκες, σπάρτα, λαδανιές, φτέρες, πλατάνια, ιτιές και άλλα 180 είδη φυτών και δέντρων. Ανάμεσά τους υπάρχουν πολλά σπάνια, όπως η Μόλτκια η πετρώδης, η Σκαβιόζα η ηπειρωτική, η Σκουτελλάρια η λειμώνιος κ.α.

Στον ποταμό και την ευρύτερη περιοχή πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια πολλές οργανωμένες δραστηριότητες, όπως πεζοπορία, βόλτα με αλογάκι, ράφτινγκ και διάσχιση του φαραγγιού για τους πιο τολμηρούς. Επίσης στο Δέλτα του ποταμού, όπου βρίσκεται το χωριό Αμμουδιά, γίνεται ξενάγηση με κανό καγιάκ.

Bάσω Βασιλαδιώτη

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ Ξεκίνησε από το πολιτιστικό και ελεύθερο ρεπορτάζ στον περιοδικό Τύπο και την εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», όπου εργάστηκε έως τα τέλη του 1983. Από το 1984 και για 28 χρόνια εργάστηκε στο πρώτο κανάλι της ΕΡΤ (ΕΤ1 και ΝΕΤ), καλύπτοντας τα ρεπορτάζ των υπουργείων Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης, καθώς και τον τομέα της Αυτοδιοίκησης. Εχει συνεργαστεί επίσης με τις εκδόσεις Λυμπέρη (περιοδικά Εγώ, 7Μέρες TV, Τηλεκοντρόλ), τα περιοδικά «Φαντάζιο» και «Οικογενειακός Θησαυρός», τις εφημερίδες «Πρωινή Ελευθεροτυπία», «Ελευθεροτυπία της Κυριακής», «Ειδήσεις» , «Εθνος της Κυριακής», «Εξόρμηση», «Δημοσιογράφος», «Ήχος & Hi –Fi», καθώςκαι άλλα εξειδικευμένα έντυπα στον χώρο της μουσικής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Υπήρξε συνεργάτιδα, στο Γραφείο Τύπου, του υπουργού Γιώργου Γεννηματά. Το 2003 βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Βασιλείου Μπότση για «την πολύπλευρη και υπεύθυνη δραστηριότητά της στο ρεπορτάζ Τοπικής Αυτοδιοίκησης» με χορηγό τον Δήμο Αθηναίων. Τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί στο διαδίκτυο παρουσιάζοντας οδοιπορικά και θέματα που της κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Επίσης ασχολείται ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία

Σχετικά Άρθρα

Back to top button