FeaturedTravel StoriesΚόσμος

Λαπωνία: Ταξίδι στο παραμύθι

Φωτογραφίες: Μανώλης Πετράκης

Τι δουλειά έχω στο χωριό του Άη Βασίλη;

Με τα πολύ τουριστικά μέρη έχω μία άρνηση. Όχι ότι δεν έχω βρεθεί ή δεν πηγαίνω με τίποτα, αλλά δεν τα προτιμώ. Γι’ αυτό και η φίλη μου η Έλενα δυσκολεύτηκε να με πείσει για το ταξίδι στην Φινλανδική Λαπωνία και το χωριό του Άη Βασίλη. Της έχω όμως απόλυτη εμπιστοσύνη, επίσης έχει οικογενειακούς δεσμούς με το πρακτορείο Nordix που ειδικεύεται στον παγωμένο βορρά, άρα ήξερε καλά τι έλεγε, και τέλος θα ταξιδεύαμε με κανονικό γκρουπ αλλά φτάνοντας στον προορισμό μας θα κάναμε μια δική μας, πολύ πιο μικρή ομαδούλα, με το δικό μας, ελαφρά παραλλαγμένο πρόγραμμα. Τι να κάνω κι εγώ; Το αποφάσισα! Και δεν το μετάνιωσα ούτε στο τόσο, όπως θα καταλάβετε στη συνέχεια…

Στον Βόρειο Αρκτικό Κύκλο

Προσγειωθήκαμε στο μικρό αλλά γραφικό αεροδρόμιο του Ροβανιέμι ένα απόγευμα, λίγες μέρες πριν την Πρωτοχρονιά. Θερμοκρασία; Μείον 26 βαθμοί Κελσίου!

Η ιωσούλα που έφερε μαζί της η κόρη μου από την Αθήνα είχε πεθάνει από κρυοπαγήματα μέχρι την επομένη το πρωί! Από το αεροδρόμιο πήγαμε στο ξενοδοχείο, να αφήσουμε τα πράγματά μας και από εκεί στο Arktikum, ένα θαυμάσιο μουσείο αφιερωμένο στον Βόρειο Αρκτικό Κύκλο, τη φύση του, τους Ίνουιτ, τους Σαάμι, τους Νενέτ και τους άλλους θαρραλέους ιθαγενείς που τον κατοικούν, και τον τρόπο ζωής τους. 

Το Arktikum μάς εντυπωσίασε τόσο αρχιτεκτονικά όσο και μουσειολογικά.

Τα παιδιά ευχαριστήθηκαν ιδιαίτερα την αίθουσα με το aurora borealis, το βόρειο σέλας δηλαδή, την ψηφιακή εκδοχή του γιατί δυστυχώς την αληθινή δεν καταφέραμε να τη δούμε. Παρ’ όλα αυτά, η Φινλαδική Λαπωνία αντάμειψε, εμάς τους Μεσογειακούς, με το απόκοσμο, ονειρικό γαλαζωπό φως της, που ξάνοιγε την αρκτική νύχτα γύρω στις 9.30 το πρωί και έσβηνε πάλι λίγο μετά τις 3 το απόγευμα. Σε συνδυασμό με τα απέραντα λευκά τοπία το σκηνικό έμοιαζε βγαλμένο από παραμύθι. Η αίσθηση του Αρκτικού Κύκλου, η αφράτη ησυχία του χιονιού, η ευδαιμονική γαλαζόλευκη γαλήνη του, τρύπωσε στην ψυχή μας και ξαναέρχεται στην επιφάνεια κάθε φορά που θυμόμαστε τη Λαπωνία…

Μια μπαλακλάβα σώζει 

Μετά τη γνωριμία με τον πολιτισμό του Βόρειου Αρκτικού Κύκλου πήγαμε για κάτι πολύ πιο πεζό αλλά αναγκαίο, ειδικά σε συνθήκες απόλυτου ψύχους: φαγητό. Αν περιμένετε ποικιλία γεύσεων στη Λαπωνία θα απογοητευτείτε. Τα κύρια πιάτα έχουν ως βάση τον σολομό και το ελάφι (τάρανδο και άλκη). Αν είστε δε χορτοφάγοι ή vegetarian οι επιλογές είναι ακόμα πιο περιορισμένες. Το φαγητό ακολούθησε βόλτα στο Ροβανιέμι αλλά και ψώνια. Τι αγοράσαμε στην άκρη του κόσμου; Αυτά που δεν είχαμε συνειδητοποιήσει ότι χρειαζόμασταν: μπαλακλάβες, καλύμματα κεφαλιού σαν κι αυτά που φοράνε οι κλέφτες στις ταινίες, που αφήνουν μόνο τα μάτια έξω, και γάντια χοντρά, με μία θήκη για όλα τα δάχτυλα, εκτός από τον αντίχειρα.

Όπως μάθαμε στο Ροβανιέμι αυτού του τύπου τα γάντια είναι ενδεδειγμένα για το δριμύ ψύχος γιατί επιτρέπουν στα δάχτυλα να ανταλλάσσουν τη μεταξύ τους θερμότητα. Τα παιδιά πάντως δεν καταλάβαιναν από κρύο. Βουτούσαν στο χιόνι και έπαιζαν με τα έλκηθρα, τα οποία υπήρχαν στον δρόμο, ελεύθερα να τα χρησιμοποιήσει όποιο παιδί ήθελε και στη συνέχεια να τα αφήσει σε κάποιο άλλο σημείο, για το επόμενο. Λαπωνική φιλοξενία και κοινοκτημοσύνη!

Και όμως υπάρχει!

Την επομένη ξεκινήσαμε, η μικρή μας ομαδούλα, πέντε ενήλικες και τρία παιδιά, για το περίφημο χωριό του Άη Βασίλη.

Τις προκαταλήψεις τις είχε ήδη νικήσει η μαγεία του τοπίου. Στην είσοδο του χωριού εξαφανίστηκε και το τελευταίο ίχνος τους. Αν έχεις διατηρήσει έστω και στο ελάχιστο το παιδί μέσα σου, το χωριό του Άη Βασίλη θα σε ενθουσιάσει!

Το highlight είναι βέβαια η γνωριμία με τον «αληθινό» Άη Βασίλη!

Που, άκουσον άκουσον, όταν μας είδε μας χαιρέτησε ελληνικά: καλημέρα! Τα παιδιά, άναυδα από το δέος και την ταραχή, κάθισαν δίπλα του σαν στήλες άλατος για να φωτογραφηθούν. Και για να είναι απόλυτα σίγουρα ότι είδαν τον «αληθινό» Άη Βασίλη, τα ξωτικά στην είσοδο είχαν φροντίσει να μας εφοδιάσουν με μικροσκοπικούς μεταλλικούς ταράνδους-καρφίτσες που τους βάλαμε κρυφά στις τσέπες των μπουφάν τους, ως απόδειξη, μαγική, ότι είχαν βρεθεί στα άδυτα του σπιτιού του αγίου των Χριστουγέννων.

Η εμπειρία όμως δεν σταματά εδώ. Ο χώρος έχει πολλά να προσφέρει: κατασκευές, παιχνίδια, αφηγήσεις, καταστήματα για αγορές, ταχυδρομείο για να στείλεις κάρτες στους αγαπημένους σου, πίσω στην πατρίδα, από τον Βόρειο Πόλο, και έναν φανταστικό χώρο με γλυπτά από πάγο, όπου μπορείς να ξαπλώσεις σε ένα παγωμένο κρεβάτι ή να πιεις το παγωμένο ποτό σου επάνω σε έναν παγωμένο θρόνο. Για να μπεις, σε εφοδιάζουν με ειδικές λευκές φόρμες που προστατεύουν από το τσουχτερό κρύο.

Έξω, στο Santa’s Park, η εμπειρία συνεχίζεται με αληθινούς ταράνδους ζεμένους σε έλκηθρο, μια παγωμένη τσουλήθρα και ένα εστιατόριο, στο οποίο χωθήκαμε για να απολαύσουμε -τι άλλο;- σολομό! Που ήταν ε-κπλη-κτι-κός! Και όπως θα έλεγε ο κύριος «Πορτοκάλος» από το My Big Fat Greek Wedding ήταν αναμενόμενο, αφού ο ψήστης ήταν… Έλληνας! Η τεχνική ψησίματος, μάλιστα, με τους σολομούς τοποθετημένους σε ξύλα, όρθια, απέναντι από τη φωτιά, θυμίζει το «αντικριστό» της Κρήτης. Κι εμείς, ως σωστοί συμπατριώτες του ψήστη, δεν αρκεστήκαμε σε ένα κομμάτι ο καθένας, πήραμε και ξαναπήραμε, παρ’ όλο που ήταν πανάκριβοι, όπως όλα στη Λαπωνία!

Σάουνα ή χαμάμ; Και τα δύο!

Από το Ροβανιέμι φύγαμε, με τα δικά μας αυτοκίνητα, για το Luosto, στην περιοχή Sodankylä, μιάμιση περίπου ώρα βόρεια από το Ροβανιέμι. Το ξενοδοχείο μας ήταν ένα όνειρο, τα δωμάτια με τη λιτή σκανδιναβική αισθητική και τα αμερικάνικης πληθωρικότητας στρώματα και παπλώματα θα μας μείνουν αξέχαστα. Το καλύτερο όμως ήταν το spa. Είχαμε ήδη πληροφορηθεί από τους έμπειρους περί της Σκανδιναβίας φίλους για τη σχέση των γηγενών με τη σάουνα και την ακατανόητη συνήθειά τους να εναλλάσσουν τη ζεστή αχνιστή απόλαυση με μία βουτιά σε μια τρύπα στον πάγο!

Τη γνήσια αυτή φινλανδική εμπειρία δεν τολμήσαμε να τη δοκιμάσαμε, όμως περάσαμε ατέλειωτες ώρες στις ζεστές πισίνες, με τις παραμυθένιες σπηλιές, τη σάουνα αλλά και το χαμάμ. Η αλήθεια είναι πως είχε πιάσει ζέστη για Βόρειο Πόλο, το θερμόμετρο είχε ανέβει από τους -26 στους -3 βαθμούς Κελσίου, παρ’ όλα αυτά όταν είσαι όλη μέρα έξω, στην παγωμένη ύπαιθρο, όταν γυρνάς πια στο ξενοδοχείο, η εναλλαγή σάουνας-χαμάμ είναι το καλύτερο φινάλε! 

Σκι στο λυκόφως

Στο Luosto δεν πήγαμε για να δούμε αξιοθέατα αλλά για να δοκιμάσουμε τις πιο δημοφιλείς λαπωνικές δραστηριότητες στη φύση. Μία εκ των οποίων είναι το σκι. Για τους γνώστες του είδους, οι πίστες είναι αστείες, προσφέρονται κυρίως για αρχάριους ή μέτριους σε επιδόσεις σκιέρ. Παρ’ όλα αυτά ο δάσκαλος που ανέλαβε τα παιδιά μάς πρόσφερε στιγμές εκρήξεων αδρεναλίνης όταν αποφάσισε να τα βάλει να κάνουν αλματάκια σε βουναλάκια χιονιού.

Προφανώς, είχε στον νου του παιδιά γεννημένα με τα σκι στα πόδια, όπως φαντάζομαι είναι τα Λαπωνεζάκια και τα Φινλανδεζάκια. Ευτυχώς δεν έσπασε κανείς τίποτα και η μέρα κύλησε άκρως ευχάριστα, ή, για να είμαστε ακριβείς, η νύχτα. Μετά τη μεσημεριανή ανάπαυλα για σνακ, όταν ξαναβγήκαμε στις πίστες είχε νυχτώσει! Και αν και ξέραμε ότι δεν υπήρχαν κοντά άγρια ζώα, η αίσθηση του σκοτεινού δάσους γύρω από τις πίστες έφερνε στον νου νάνους, ξωτικά και λυκόμορφα τέρατα γνωστά από σκανδιναβικούς μύθους και παραμύθια…

Φάτε μάτια ψάρια…

Το ίδιο απόγευμα το πρόγραμμα περιλάμβανε ψάρεμα σε παγωμένη λίμνη. Ντυθήκαμε με τις ειδικές στολές, μπήκαμε στ’ αυτοκίνητα και ξεκινήσαμε. Ανοίξαμε μια μικρή τρύπα στον πάγο, πήραμε τα καλάμια μας και περιμέναμε. Ματαίως.

Η παγωμένη νύχτα δεν μας έδινε περιθώρια να επιμείνουμε. Σύντομα παρατήσαμε τα καλάμια, μπήκαμε στην καλύβα που μας περίμενε μια αναμμένη φωτιά και ψήσαμε… λουκάνικα!

Άδοξο τέλος για τις ψαρευτικές φιλοδοξίες μας, γαστριμαργικά όμως δεν μας ενόχλησε καθόλου. Με γεμάτο στομάχι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο, για να απολαύσουμε ένα ακόμα σερί πισίνας-σάουνας-χαμάμ!

Μην κρίνεις από την εμφάνιση…

Την επομένη, μετά το πλούσιο σε αλλαντικά πρωινό, ετοιμαστήκαμε για μια πραγματικά περιπετειώδη δραστηριότητα: βόλτα στην τούνδρα, με έλκηθρα που τα σέρνουν χάσκι! Που όταν τα είδαμε, εκπλαγήκαμε κάπως. Περισσότερο έμοιαζαν με αδέσποτα της Αθήνας. Όπως μας πληροφόρησαν, τα γνωστά, πανέμορφα, φουντωτά με τα γαλάζια μάτια είναι τα χάσκι της Αλάσκας. Υπάρχουν και τα χάσκι της Σιβηρίας. Οι δύο ράτσες έχουν αναμιχθεί, όλα όμως λατρεύουν το τρέξιμο στη φύση. Αφού συμβιβαστήκαμε με την εμφάνιση των σκυλιών μας, φορέσαμε πάλι τις ειδικές φόρμες και κατευθυνθήκαμε με τους οδηγούς μας προς τα έλκηθρα. Τα σκυλιά ήταν ήδη δεμένα και χοροπηδούσαν ανυπόμονα. Εδώ, μας περίμενε μία ακόμα έκπληξη. Όποιος ήθελε μπορούσε να δοκιμάσει τις ικανότητές του στην οδήγηση έλκηθρου! 

Παρ’ ότι φαινόταν ριψοκίνδυνο, το τολμήσαμε. Οι οδηγοί μάς έδωσαν οδηγίες και ξεκινήσαμε, δειλά στην αρχή, φρεναριστά, με όλο και μεγαλύτερη άνεση στη συνέχεια! Αν κυνηγάς τις δυνατές εμπειρίες, σίγουρα θα λατρέψεις την κούρσα στο χιόνι, σ’ ένα στενό μονοπάτι, με τις ευθείες του και τις στροφές του, οδηγώντας το έλκηθρο σαν ένας αρχάριος, γήινος Άη Βασίλης! Επιστρέφοντας στην καλύβα, για να ζεσταθούμε, πήραμε άλλο ένα χρήσιμο μάθημα επιβίωσης σε πολικές θερμοκρασίες. Δεν πρέπει ποτέ μα ποτέ να πλησιάζεις τα παγωμένα χέρια σου στη φωτιά. Η απότομη αλλαγή θερμοκρασίας είναι αυτή που προκαλεί κρυοπαγήματα. Πανευτυχείς με τη γνωριμία μας με τα λαπωνικά χάσκι, επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο για να ετοιμαστούμε για το πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν.

Ποιος κρύβεται στο ξέφωτο;

Η παραμονή της πρωτοχρονιάς προμηνυόταν ήσυχη έως βαρετή. Δειπνήσαμε στο ξενοδοχείο κι έπειτα βγήκαμε στο χιόνι, με μια σαμπάνια σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, και περιμέναμε ν’ αλλάξει ο χρόνος. Στο μεταξύ τα παιδιά ανεβοκατέβαιναν ασταμάτητα την πλαγιά με τα έλκηθρα. Εμείς συζητάγαμε με άνεση βόρειων πλέον, στις υπό το μηδέν θερμοκρασίες, και υποθέταμε ότι κατά τις δώδεκα και πέντε θα πηγαίναμε για ύπνο. Ο νέος χρόνος όμως είχε καταστρώσει άλλα σχέδια για λογαριασμό μας. 

Από ώρα ακούγαμε μουσική, που μας φαινόταν ότι ερχόταν από το δάσος, δεν δώσαμε ωστόσο μεγάλη σημασία. Όταν πια έφτασε η δωδεκάτη ώρα της νύχτας, ευχηθήκαμε, φιληθήκαμε και πήραμε τον δρόμο για το ξενοδοχείο. Τότε, κάποιος έριξε την ιδέα να διερευνήσουμε τι ή ποιος κρυβόταν στο δάσος. Πλησιάζοντας η μουσική δυνάμωνε και, ναι, ήταν πρωτοχρονιάτικο πάρτι. Στο ξέφωτο! Με φωτιές αναμμένες κι αγόρια και κορίτσια, ντυμένα ελαφρά για τη δική μας αντίληψη του τι φοράς σε πολικές θερμοκρασίες, να πίνουν και να χορεύουν. Με χαρακτηριστική σκανδιναβική αβρότητα μάς προσκάλεσαν στην παρέα τους και τελικά η ήσυχη βραδιά μετατράπηκε σε ξεφάντωμα αλά λαπωνικά. Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο μας τις πρώτες πρωινές ώρες. Ποιος να μου το έλεγε πως θα περνούσα πρωτοχρονιά στο ύπαιθρο, στον Βόρειο Αρκτικό Κύκλο!

Ranua: Ο βορειότερος ζωολογικός κήπος του κόσμου

Η πρώτη εκδρομή μας, την πρώτη ημέρα του χρόνου, είχε προορισμό τον βορειότερο ζωολογικό κήπο του κόσμου, στην περιοχή Ranua. Πηγαίνοντας, λες και το έκαναν επίτηδες για να μας βάλουν στο κλίμα, ένα κοπάδι τάρανδοι κάλπασαν για λίγο στην λευκή απεραντοσύνη του χιονιού, πλάι μας, ενώ εμείς κινούμασταν με τις αλυσίδες μας στην παγωμένη εθνική οδό.

Το καταπληκτικό θέαμα συνεχίστηκε και στη Ranua, ένα μοναδικό Wildlife Park, με μοναδικά είδη ζώων. Περπατώντας στα χιονισμένα μονοπάτια βλέπεις τις περιφράξεις που πίσω τους κινούνται, στον φυσικό τους χώρο, λευκές αλεπούδες, χιονοκουκουβάγιες, λύγκες, πολικές αρκούδες και άλλα είδη της πανίδας της Αρκτικής. 

Η εμπειρία ήταν φανταστική, το χιόνι γύρω μας απάτητο, χρήσιμο και για ξεδίψασμα, αντί να κουβαλάς επάνω σου το πανάκριβο μπουκαλάκι νερό! Ποια ζώα μας εντυπωσίασαν πιο πολύ; Όλα, θα έλεγα, αλλά αν ξεχώριζα κάποια θα ήταν μάλλον ο τρισχαριτωμένος κάστορας, που ροκάνιζε έναν πάσσαλο, και οι λευκές πολικές αρκούδες με το ανέμελο παιχνίδι τους στον πάγο! Μετά τα ψώνια και το μεσημεριανό σνακ, φύγαμε για το Ροβανιέμι. Εκεί συναντήσαμε το γκρουπ και επιβιβαστήκαμε, τελευταία στιγμή, σαν ήρωες της Άγκαθα Κρίστι, στο τρένο που ταξίδεψε όλη τη νύχτα για να μας μεταφέρει στο Ελσίνκι.

Ελσίνκι: γαριδοσολωμόσουπα και design

Η πρωτεύουσα της Φινλανδίας μας υποδέχθηκε χαμογελαστή. Οι υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή είχαν λιώσει τα χιόνια από τους δρόμους. Η θάλασσα βέβαια ήταν παγωμένη, το ίδιο και ένας μικρός αλλά πανέμορφος καταρράκτης, σε έναν βράχο κοντά στο λιμάνι. Επισκεφθήκαμε όλα τα αξιοθέατα, με τη συνοδεία του έμπειρου ξεναγού του πρακτορείου Nordix. Είδαμε την εκπληκτική λουθηρανική εκκλησία Temppeliaukio, που είναι χτισμένη μέσα σε βράχο, το μνημείο Sibelious, ένα μεταλλικό γλυπτό που ανεγέρθηκε το 1967, προς τιμήν του θαυμάσιου Φινλανδού συνθέτη και βιολονίστα Γιαν Σιμπέλιους (1865-1957), τον νεοκλασικού στυλ καθεδρικό ναό. 

Τριγυρνώντας με το λεωφορείο, ο ξεναγός μάς είπε πολλά και ενδιαφέροντα για την πόλη και τους κατοίκους της, αυτό που μου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση όμως είναι ότι οι Φινλανδοί, λέει, κρεμούν τα μωρά σε κούνιες, έξω από τα παράθυρα, για να συνηθίζουν το κρύο! Αυτό θα πει σκληραγωγία! Η μέρα συνεχίστηκε με βόλτα στην πολύ όμορφη ομολογουμένως πόλη, και ψώνια. Για τα δικά μας γούστα, η Φινλανδία διαθέτει μερικούς κορυφαίους σχεδιαστές. Για μεσημεριανό πήγαμε στην ψαραγορά, όπου γευτήκαμε το δεύτερο καλύτερο πιάτο μετά τους καπνισμένους στη φωτιά σολομούς του Ροβανιέμι: σούπα με σολομό και γαρίδες. Σκανδιναβική γεύση που δένει υπέροχα με θερμοκρασίες από μηδέν και κάτω! Το απόγευμα επισκεφθήκαμε το μουσείο Kiasma, ένα must για τους λάτρεις της σύγχρονης τέχνης. 

Αυτή ήταν και η τελευταία μας βραδιά στη Φινλανδία. Από το Ελσίνκι πήραμε το αεροπλάνο για την Αθήνα. Ο απολογισμός του ταξιδιού, θετικός στον υπερθετικό βαθμό. Και το συμπέρασμα; Να εμπιστεύεσαι τους φίλους σου και να ξεπερνάς τις προκαταλήψεις. Τα ταξίδια, όπως και η ζωή, είναι γεμάτα ευχάριστες εκπλήξεις…

Κατερίνα Σέρβη

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ-ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΟΣ-ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Γεννήθηκε το 1966 στην Αθήνα και σπούδασε αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετά τις σπουδές της εργάστηκε για 1,5 χρόνο στο Υπουργείο Πολιτισμού, στο τμήμα Δημοσιευμάτων του Τ.Α.Π. Έπειτα, αποχώρησε από το δημόσιο και μπήκε στο μαγικό κόσμο της διαφήμισης, όπου εργάστηκε επί σειρά ετών ως κειμενογράφος και creative group head. Παράλληλα άρχισε να γράφει αρχαιολογικούς οδηγούς και παιδικά βιβλία. Από το 2004 δουλεύει ως ανεξάρτητη κειμενογράφος, συγγραφέας και μεταφράστρια. Από τα παιδικά της βιβλία, το graphic novel "Στη Μάχη του Μαραθώνα" απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου Γνώσεων 2015, ενώ τα "Μισή Μαγική Ώρα στους Δελφούς" και "Αρχαιολόγος από Κούνια" είχαν συμπεριληφθεί στις Βραχείες Λίστες για το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου Γνώσεων 2005 και 2014 αντιστοίχως. Εκτός από τα βιβλία, την αρχαιολογία και την ιστορία, αγαπά με πάθος τα ταξίδια και τα ζώα, οικόσιτα και άγρια.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button