Travel StoriesΕλλάδα

Τα όμορφα της “αποσκίερης” Μάνης

Πριν από χρόνια, σε συνέντευξη του Patrick Leigh Fermor  διάβασα … «Εγώ χρειάζομαι καυτές πέτρες, αγκάθια, λιόδεντρα και φραγκόσυκα»…  Κι αυτό στάθηκε η αφορμή για να διαβάσω  το βιβλίο του «Μάνη» και  έδωσα υπόσχεση πως κάποια μέρα θα διασταυρώσω  την «ματιά του» με την δική μου, για αυτόν τον τόπο

Για την Καρδαμύλη έγραψε:

«(…) Έπειτα από µια ώρα είδατε την Καρδούλα, ένα πυργωτό χωριουδάκι, στην άκρη της θάλασσας,  πίσω από έναν ωκεανό από λιόδεντρα.

Μερικοί πύργοι, ένας τρούλος κι ένα καµπαναριό υψώνονταν πάνω από τις στέγες. Ακριβώς  πάνωθέ τους ένα υπέροχο πλάτωµα,  χωµένο µες στα κυπαρίσσια, έφτανε µέχρι τα µισά του δρόµου και ανέβαινε σε µια ερειπωµένη και χορταριασµένη ακρόπολη.

Και πάνω απ’ όλα ορθωνόταν ο επιβλητικός όγκος του γυµνού Ταΰγετου.

Η Καρδαµύλη ήτανε διαφορετική απ’ όλα τα χωριά που είχα δει στην Ελλάδα.  

Αυτά τα χτισµένα µε χρυσαφένιες πέτρες σπίτια, µε τους µεσαιωνικούς πυργίσκους, έµοιαζαν µε µικρά κάστρα.

Πάνω τους πρόβαλλε µια όµορφη εκκλησιά. Τα βουνά έπεφταν απότοµα µέχρι σχεδόν κάτω την ακρογιαλιά.

Εδώ κι εκεί, ανάµεσα στ’ ασπρισµένα σπίτια δίπλα στη θάλασσα, µεγάλα όλο ψίθυρους καλάµια, τρία µέτρα ψηλά, ταλαντεύονταν µε την πιο απαλή πνοή του ανέµου.

Ανάµεσα στα δέντρα ήταν δεµένα δίχτυα. Σε πολλά κατώφλια βρισκόντουσαν πιθάρια για λάδι, µεγάλα σαν κι εκείνα που βρεθήκανε, µε τις ανασκαφές, στο παλάτι του Μίνωα»(…)

Κι αυτό το καλοκαίρι ήρθε η υπόσχεση  να γίνει πράξη…

Σαν βγεις από την Καλαμάτα και στραφείς νοτιοανατολικά θα απαντήσεις τοπίο μαγευτικό και γεμάτο αντιθέσεις. Κάτω από τον Ταΰγετο, σε φιδωτό δρόμο, πλαγιές με κυπαρίσσια ελιές, φραγκόσυκα και  μικρά  ψαροχώρια με πρώτο και καλύτερο τις  Κιτριές, σε καλωσορίζουν.

Περνάς την πόρτα της Αποσκιερής Μάνης για να βρεθείς λίγη ώρα μετά σε απάνεμο όρμο, στους πρόποδες του Ταϋγέτου και να αντικρίσεις την Καρδαμύλη ή και Σκαρδαμούλα.  Από τα τόσα κάρδαμα που είχε ο τόπος, από τα αρχαία χρόνια, έχει το ένα όνομα. Εδώ καταλήγει το κατάφυτο φαράγγι του Βυρού, πόλος έλξης για τους φυσιολάτρες λόγω των πολλών περιπατητικών διαδρομών, σε πλακόστρωτα μονοπάτια που συνδέουν την Παλιά Καρδαμύλη με τους οικισμούς του Πετροβουνίου και την Αγία Σοφία.

mani-6

Η αρχαία Καρδαμύλη ήταν το κύριο λιμάνι της ισχυρής αρχαίας πόλης-κράτους της Σπάρτης, με την οποία συνδεόταν μέσω της ορεινής «Βασιλικής Οδού», τμήματα της οποίας σώζονται μέχρι σήμερα κατά μήκος της φυσικής πορείας του φαραγγιού του Βυρού. Ο μύθος θέλει τους τάφους των δίδυμων αδερφών της ωραίας Ελένης, των Διόσκουρων Κάστορα και Πολυδεύκη, να βρίσκονται στον απόκρημνο λόφο που βλέπει στη θάλασσα πίσω από το σημερινό χωριό, τη λεγόμενη Παλιά Καρδαμύλη, όπου υπάρχουν λαξεμένες στον κάθετο βράχο κάτω από το μεσαιωνικό κάστρο του 12ου αι. οι ορθογώνιες κοιλότητες δύο ελληνιστικών θαλαμοειδών τάφων.

mani-7

Στον απότομο αυτό λόφο, όπου έχουν βρεθεί όστρακα (κομμάτια κεραμικών) και λείψανα όλων των εποχών, βρισκόταν η ακρόπολη της αρχαίας πόλης, μια από τις πιο καλά οχυρωμένες στην αρχαιότητα. Στα Βυζαντινά χρόνια η περιοχή βρέθηκε υπό το Δεσποτάτο του Μυστρά και αποτέλεσε, μετά την τουρκική εισβολή το 1460, καταφύγιο για τους πρόσφυγές του, οι οποίοι κατέφυγαν σε σπηλιές και ονομάστηκαν Τρουπάκηδες (από τις τρούπες )

Η οικογένεια Τρουπάκη-Μούρτζινου, όπως είναι γνωστή, έγινε από τις ισχυρότερες, κυρίαρχες οικογένειες της μεσσηνιακής Μάνης, κυβερνώντας για δύο αιώνες τη γύρω περιοχή, από τα οχυρωμένα της πυργόσπιτα στην Παλιά Καρδαμύλη, ενώ ηγετικός ήταν ο ρόλος της στην κήρυξη της ελληνικής επανάστασης, όταν με τον Κολοκοτρώνη και άλλους Μανιάτες καπεταναίους πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου 1821).

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γράφει στη «Διήγηση συµβάντων της ελληνικής φυλής»:»(…) Ετσι λοιπόν, εις τας 3 Ιανουαρίου ανεχώρησα από την Ζάκυνθον, και εις τας 6 Ιανουαρίου έφθασα εις την Σκαρδαµούλα, εις του πατρικού µου φίλου καπετάν Παναγιώτη Μούρτζινου. Το κίνηµά µας έγινε εις τας 22 Μαρτίου, εις την Καλαµάταν. Από τας 6 Ιανουαρίου, έως εις τας 22 Μαρτίου, επροσπάθησα, ενέργησα εις την Μάνην να ενώσωµεν διάφορα σπίτια Μανιάτικα κατά την συνήθειά τους, και ενώσαµεν, τους αδελφώσαµεν (…). 

»(…) Ο Μαυροµιχάλης είχε το όνοµα Μπέης, αλλ’ ο Μούρτζινος είχε την δύναµιν εις την Μάνην. Ερωτήθη τότε ο Μαυροµιχάλης [από τους Τούρκους] διά τον ερχοµό µου, και αυτός απεκρίθη, ότι εδυστύχησε εις την Ζάκυνθον και ήλθε εις την Μάνην διά να τον βοηθήσουν οι φίλοι του και να επιστρέψη οπίσω. Και εις αυτό φέρθηκε πολλά καλά, αλλά δεν είναι αληθινό ότι δεν µε επρόδωσε εις τους Τούρκους. Δεν είχε την δύναµιν να το κάµη και αν ήθελε, και, εκτός της φιλίας απού είχαµε µε τον Μούρτζινον, είναι συνήθεια εις την Μάνην να υπερασπίζωνται όσους καταφεύγουν εις την οικίαν των». 

Το οχυρό των Τρουπάκηδων-Μούρτζινων βρίσκεται στην άκρη της Παλιάς Καρδαµύλης Κάποιοι από τους πύργους έχουν ανακαινιστεί και χρησιμοποιούνται ως ξενώνες. Το σπίτι των Μούρτζινων είναι ένα μικρό κάστρο, µε τον πύργο του, την εκκλησιά του, τα σπίτια και τα παράσπιτα του, το ελαιοτριβείο, το σιδηρουργείο, τον λαχανόκηπό του, την στέρνα του, ότι απαιτείτο για κείνα τα χρόνια  για να υπάρχει βιοπορισμός και αυτοτέλεια εντός των τειχών.  Ακόμα και η εκκλησιά του Αγίου Σπυρίδωνος, που είναι κομμάτι του οχυρωματικού περίβολου του συγκροτήματος, υπογραμμίζει την ισχύ της οικογένειας που κατοικούσε σε αυτό.

Σήμερα η Καρδαμύλη παραμένει μια πετρόχτιστη πολιτεία, με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της, μέσα σε πυκνόφυτους  ελαιώνες και φραγκοσυκιές  έχοντας  στα ριζά της θάλασσας του μεσσηνιακού κόλπου, να καθρεφτίζονται πανύψηλα κυπαρίσσια

Μαγευτικό και το ηλιοβασίλεμα στο γραφικό λιμανάκι της. Θαυμάζεις τα χρώματα του ήλιου που αποχαιρετά και πάνω στην Μερόπη, το μικρό καταπράσινο νησάκι μπροστά σου. Τίποτα δεν μπορεί να διακόψει απρόσμενα την χαρά σου γιατί η «Βάρδια των Δημητρέων», ο πύργος παρατηρητήριο εποπτεύει την περιοχή.

Κι συ σαν ταξιδευτής οφείλεις να συνεχίσεις στον επαρχιακό δρόμο προς το Νότο.

Πριν αφήσεις εντελώς τα σύνορα της Καρδαμύλης κάνεις δεξιά και κατεβαίνεις τον επαρχιακό δρόμο. Το σπίτι του Patrick Leigh Fermor βρίσκεται εδώ, σε µια συστάδα σπιτιών κάτω από τον δρόµο, και πάνω από την παραλία Καλαμίτσι. Εδώ τα κυπαρίσσια κατεβαίνουν ως τα  βότσαλα, με τα χρώματα της θάλασσας να εναλλάσσονται από βελούδινα μπλε σε σμαραγδένια.

Εδώ μάζεψα τα μαύρα μου βότσαλα.

Εδώ, εκείνος που πολέμησε ως «Μιχάλης» στην Αντίσταση της Κρήτης, ερωτεύθηκε τη Μάνη και γνωστός  ως Paddy με την σύντροφο του την φωτογράφο Jοan Leigh Fermor, έχτισαν το σπίτι τους, ένα καταφύγιο περισυλλογής αλλά και φιλοξενίας για φίλους  και λάτρεις της τέχνης αλλά και το τόπου.

Παρότι το σπίτι αυτό κληροδοτήθηκε από το ζευγάρι στο Μουσείο Μπενάκη, με την προοπτική να λειτουργήσει ως χώρος φιλοξενίας προσωπικοτήτων των γραμμάτων και των τεχνών και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος χρηματοδοτεί τη συντήρηση του, «παραμένει» σιωπηλό εδώ και χρόνια.

mani-35

Και ξαναγυρνάς στη δημοσιά και για να βρεις  2χλμ πιο κάτω  την παραλία του Φονιά. Όταν φυσάει από τα δυτικά, δικαιώνει το όνομα της. Το φαράγγι το Φονέα τελειώνει εκεί που αρχίζει η  παραλία. Βότσαλα και βράχοι μέσα και έξω από το νερό, το οποίο έχει και βάθος έχει και βυθό. Ιδανική για όσους δεν λατρεύουν την αμμοβολή, δηλ για μένα.

Η επόμενη παραλία στην σειρά είναι τα Δελφίνια. Παραλία με βότσαλα, μέσα σε καταπράσινες πλαγιές. Μια παραλία-λιμανάκι απίστευτης ομορφιάς από την αυγή μέχρι την δύση.

Και φτάνουμε στην παραλία της Καλογριάς , στο πλάι ανθισμένες πικροδάφνες, συκιές, χαρουπιές, μπροστά μας  άσπρη άμμος  με «αξεσουάρ» πολυσύχναστης παραλίας. Τα αξεσουάρ τα έσβησα από το χάρτη των ματιών μου για χάρη των κρυστάλινων νερών (από πηγές που πέφτουν), των τρομερών σπηλιών που μπορείς να φτάσεις και με ένα θαλάσσιο ποδήλατο, και των δύο  χαμηλών λευκών σπιτιών με γλάστρες στις αυλές, στα δεξιά της παραλίας. Στο ένα έμενε ο Καζαντζάκης και στο άλλο η πηγή της έμπευσής του, όταν εργάζονταν και οι δυο στο παλιό λιγνιτωρυχείο της Πραστοβάς.  Κάτω από αυτόν τον ήλιο, με αυτή την θέα, σ αυτά τα νερά,  γράφτηκε ο «Ζορμπάς». Κάτι έχει ο τόπος δεν μπορεί….

Θα σας πω το μυστικό για  να μην απορρίψετε μια επίσκεψη στην Στούπα, αυτήν την τεράστια αμμουδερή παραλία, που είναι η χαρά της παραθεριστικής οικογένειας και του τουρίστα. Εμείς όμως είμαστε ταξιδευτές  και αφήνουμε πίσω μας τον πολύβουο παραλιακό  δρόμο,  μπαίνουμε στα στενά δρομάκια για να βγούμε την ώρα που πέφτει ο ήλιος στην Χαλικούρα. Μαγικά χάνεται το βουητό και  ανάμεσα στα παλαιά πέτρινα διόροφα, με τα χαμηλά  φώτα, νιώθεις ότι εναρμονίστηκες με το περιβάλλον το δείλι και ότι είσαι σ άλλη εποχή.

Για τους «ζωηρούς» και τους νυχτοπερπατητές υπάρχει ο Άγιος Νικόλαος .Τη μέρα είναι ένα πολύ όμορφο ψαροχώρι  με το κυκλικό του λιμανάκι, με τις τράτες και τα καΐκια του, και το βράδυ ανάβουν τα λαμπιόνια, αλλάζει ο αέρας,  σαν να σαι σε γιορτή, κλείνει ο δρόμος και αρχίζει η «ευφορία» μέχρι το πρωί.

Για το τέλος άφησα το καλύτερο… Αφού περάσετε την ταβέρνα του Βουλημένη, (δεν έχω λόγια γενικώς για φαγητό στον τόπο αυτό και πολύ περισσότερο για αυτήν την ταβέρνα) και  το μικρό λιμανάκι του Αγίου Δημητρίου, σε φέρνει ο δρόμος μπρος στο πέλαγος. Αριστερά βουνό και από κάτω βράχια και απόκρημνες σπηλιές  Έφτασες στο Καταφύγι. Σπηλιά στο βάθος, λαξεμένες ίσιες καυτές πλάκες μπροστά, στέκεσαι να δροσιστείς από το κύμα που σκάει στα βράχια και στις πλάκες και με μια ανάσα  βουτάς … ελεύθεροςαπό μέσα σου και απέξω σου.

Καλή αντάμωση

mani-53

Βάσω Κακαβιά

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα, όπου σπούδασε Επικοινωνία Σχεδιασμός-Στρατηγική Διαφήμισης & Βασικές Αρχές Τραπεζικών Συναλλαγών. Παράλληλα με τις σπουδές της, εργάστηκε για δύο χρόνια σε δικηγορικό γραφείο το οποίο εκπροσωπούσε και μεγάλο εκδοτικό οίκου περιοδικού τύπου. Στην συνέχεια απασχολήθηκε στο οικονομικό τμήμα της δημόσιας οργάνωσης για τη δημιουργία δημοσίων ινστιτούτων επαγγελματικής κατάρτισης. Τέλος η κύρια ασχολία των τελευταίων είκοσι δύο ετών ήταν σε χρηματιστηριακή εταιρεία και μέχρι σήμερα σε γνωστό πιστωτικό ίδρυμα. Τι γυρεύω εδώ; Φωτογράφος και λάτρης των «ταξιδιών» και της καταγραφής τους.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button