FeaturedMissionsTravel StoriesΚόσμος

Μολδαβία, Κισινάου: Ανάμεσα σε πλωτά ποτάμια κι αμπελώνες

Ταξιδεύοντας εκεί όπου τώρα έπιασε φωτιά. Ένα οδοιπορικό στην ανατολική Ευρώπη, στην Ουκρανία και στις γειτονικές της χώρες, πριν το ξέσπασμα του πολέμου.

Η Μολδαβία, μια πρώην Σοβιετική Δημοκρατία, είναι μια μικρή χώρα, λίγο μεγαλύτερη από την Πελοπόννησο με πληθυσμό 2,5 εκατομμύρια. Βρίσκεται ανάμεσα στη Ρουμανία, την Ουκρανία και την Υπερδνειστερία και τα σύνορά της ορίζουν οι ποταμοί Προύθος,  Δούναβης και Δνείστερος. Η οικονομία της δεν είναι ανθηρή και είναι στις τελευταίες θέσεις  της λίστας των χωρών με τα χαμηλότερα ΑΕΠ στην Ευρώπη και επίσης έχει πολύ μικρή τουριστική κίνηση. Παρόλα αυτά, έχει γωνίες με μια ιδιαίτερη γοητεία και τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες να αναπτυχθεί  ο οινοτουρισμός, αφού έχει εντυπωσιακά υπόγεια κελάρια πολλών χιλιόμετρων και εξαιρετικής ποιότητας κρασιά. Μάλιστα το οινοποιείο Milestii Mici έχει εδώ και πολλά χρόνια το «Ρεκόρ Γκίνες» ως η μεγαλύτερη συλλογή κρασιών στον κόσμο με 2 εκατομμύρια μπουκάλια!

Ο τερματικός σταθμός του Ιασίου στη Ρουμανία δεν θύμιζε καθόλου σταθμό λεωφορείων αλλά ένα απροσδιόριστο και ακαλαίσθητο χώρο με ανακατεμένα οχήματα. Το λεωφορείο για το Κισινάου, την πρωτεύουσα της Μολδαβίας, ήταν ένα μικρό βαν με καμιά 25αρια άτομα στοιβαγμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Σε περίπου μισή ώρα είχαμε φτάσει στο Σκουλένι, στη συνοριακή γραμμή με την Μολδαβία που είναι ο ποταμός Προύθος, το ποτάμι που πέρασε ο Υψηλάντης στις 22 Φλεβάρη του 1821, ημερομηνία ορόσημο για την έναρξη της ελληνικής επανάστασης.

Εκείνη την εποχή η περιοχή ονομάζονταν Βεσσαραβία και ανήκε στην Ρωσία μετά το τέλος του ρωσοτουρκικού πολέμου το 1812. Τα σύνορα της Μολδαβίας ορίζονται μεταξύ των ποταμών πλωτών Προύθου, Δούναβη και Δνείστερου και έχει έκταση 33.000 τ.χλμ και πληθυσμό γύρω στα 2,5 εκατομμύρια ανθρώπους. Υπήρξε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης από το 1945 ως το 1991 ως Μολδαβική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία και μετά το 1991 ανεξαρτητοποιήθηκε.

Εκεί στο τελωνείο μια σειρά αυτοκίνητα περίμεναν υπομονετικά τη σειρά τους για να γίνει ο έλεγχος των διαβατηρίων. Η διαδικασία χρονοβόρα και βαρετή. Μετά από αρκετή ώρα, κάποιος επιβάτης ανέλαβε την πρωτοβουλία να μαζέψει τα διαβατήρια των επιβατών και να τα δώσει στον αξιωματικό για έλεγχο. Βλέποντας το δικό μου ξαφνιάζεται και μου λέει με σπαστά ελληνικά:

 -Είσαι Έλληνας;

 -Ναι.

 -Και τι κάνεις εδώ; Δουλεύεις;

 -Όχι είμαι δάσκαλος και τώρα κάνω διακοπές.

 Όλο χαρά φωνάζει τη γυναίκα του και μου λέει ότι αυτός είναι Ρουμάνος και εκείνη Μολδαβή, πάνε στα πεθερικά του στο Κισινάου, αλλά οι ίδιοι ζουν στην Αθήνα στην Κυψέλη. Είναι πολύ εγκάρδιος μαζί μου και προσφέρεται να μου αλλάξει κάτι τελευταία ρουμανικά λέι με μολδαβικά χρήματα και μετά αρχίζει να μου προτείνει τι αξίζει να δω στο Κισινάου. Ξαφνικά βγάζει μια σακούλα με ξηρούς καρπούς.

– Έλα πάρε καρύδια! Ξέρεις ότι τα καρύδια της περιοχής είναι από τα καλύτερα της Ευρώπης!

Σύμφωνα με ένα θρύλο, η χώρα πήρε το όνομά της από τον αγαπημένο σκύλο του πρίγκηπα Ντράγκος που ονομάζονταν Μόλδας. Ο πρίγκηπας τον είχε πάρει μαζί του στο κυνήγι και ο Μόλδας κυνηγούσε έναν ούρο, ένα άγριο βόδι αλλά πνίγηκε εξαντλημένος στα νερά του ποταμού και τότε αυτός τιμητικά έδωσε το όνομά του στο ποτάμι και στο πριγκιπάτο του. Σύμφωνα με στοιχεία του 2012, η Μολδαβία ήταν η φτωχότερη χώρα της Ευρώπης με το χαμηλότερο  ΑΕΠ και με στοιχεία του 2014, η χώρα με τους λιγότερους τουρίστες στην γηραιά ήπειρο, μόλις 11.000 επισκέπτες ετησίως.

Ο δρόμος μέχρι το Κισινάου ήταν στενός και με πολλές λακούβες που από την βροχή ήταν γεμάτες νερό, γεγονός που καθυστέρησε το ταξίδι μας. Μετά από συνολικά 4 ώρες φτάσουμε στην κεντρική αγορά της πρωτεύουσας της Μολδαβίας. Ένα πολύβουο παζάρι που θύμισε περισσότερο ασιατική πάρα ευρωπαϊκή αγορά με πλήθος λεωφορείων,  εισπράκτορες που ψάχνουν πελάτες να γεμίσουν μικρά βαν για  να φύγουν και μαγαζιά, κάθε λογής, στρυμωγμένα, χωρίς λογική και γύρω πλήθος κόσμου, πολλή φασαρία και θόρυβος. Ανεβαίνοντας όμως δύο τρία στενά πιο πάνω το σκηνικό άλλαξε.

Άρχισα να περπατώ σε μια τεράστια λεωφόρο με μεγάλα επιβλητικά  κυβερνητικά κτήρια, όπως αυτές που υπάρχουν σε όλες τις μεγάλες πόλεις του πρώην σοβιετικού μπλοκ.

Εκεί ανάμεσα στα νέου τύπου μαγαζιά, κόντρα στο περιβάλλον της νεογκλαμουριάς, δύο κυρίες με ντύσιμο που θύμιζε γυναίκες από επαρχία πουλούσαν δύο τρία πράγματα, όπως λίγα αβγά και κάποια λαχανικά από μπαξέ. Ανάμεσα στη λιγοστή τους πραμάτεια είχαν και κάτι αγριοβατόμουρα, όπως αυτά που συνήθιζαν να πουλούν και οι Ρώσοι μικροπωλητές σε σιδηροδρομικούς σταθμούς, όταν είχα κάνει τον υπερσιβηρικό και όπου τα έβρισκα “τα χτύπαγα ” μετά μανίας. Η γεύση  είναι πάνω από όλα  μνήμη, έτσι δεν έχασα την ευκαιρία να ξαναθυμηθώ παλιές συγκινήσεις.

Εκεί περπατώντας κατά μήκος της κεντρικής λεωφόρου Stefan cel Mare πέρασα από την Αψίδα του θριάμβου που κτίστηκε το 1840 για να τιμήσει τα θύματα του ρωσοτουρκικού πολέμου και μετά επισκέφτηκα τον ορθόδοξο καθεδρικό ναό της πόλης.

Σχεδόν δίπλα βρίσκεται το άγαλμα του Στεφάνου του Γ΄, του Μέγα, που έζησε τον 15ο αιώνα και θεωρείται η σημαντική ιστορική προσωπικότητα της Μολδαβίας και εθνικός ήρωας γιατί μπόρεσε να  σταματήσει την ορμή των Οθωμανών, που τότε βρίσκονταν στην ακμή τους, και τους εμπόδισε να διεισδύσουν και να επικρατήσουν στα βόρεια Βαλκάνια. Μάλιστα,  ανακηρύχτηκε  από την τοπική εκκλησία ως ιερό πρόσωπο και τιμάται ως άγιος και η αγιογραφία του υπήρχε σε περίοπτη θέση μέσα στον καθεδρικό ναό.

 Κατευθύνθηκα προς την περιοχή που είναι το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, μια γειτονιά ήσυχη με σχετικά χαμηλή δόμηση και αρκετό πράσινο. Εκεί ήταν ο ξενώνας που θα έμενα. Ιδιοκτήτης ήταν ένας Ιταλός, ο Μάριο και μου αυτοπαρουσιάστηκε με ιδιαίτερο τρόπο. “Είμαι «ερωτικός μετανάστης» αφού η γνωριμία με τη γυναίκα μου με έκανε να φύγω από την Ιταλία και να ανακαλύψω ότι αυτός ο τόπος μου ταιριάζει και εδώ θέλω να ζήσω. Ζούμε απλά αλλά ήσυχα και αυτό είναι πολύ σημαντικό “. Ο Μάριο είχε καλά οργανώσει πάνω σε ένα χάρτη τι αξίζει να δει ένα επισκέπτης στο Κισινάου. Έβαλα τον χάρτη  στην τσέπη και πήρα τους δρόμους.

Ανηφόρισα προς ένα δρόμο που οδηγούσε σε ένα πάρκο, το Valea Morilor, με μια όμορφη λίμνη. Περιφερειακά υπήρχε ένας πεζόδρομος όπου σουλάτσαρε πολύ κόσμος. Οικογένειες με μωρά, ηλικιωμένοι, νεαροί που έκαναν πατινάζ, αθλητές που έκαναν προπόνηση. Στο βάθος της υπήρχαν αρκετοί που έκαναν κανό πάνω στα ιδιαίτερα γαλήνια νερά.

Η πληροφορία που είχα ότι η οικονομία της Μολδαβίας  δεν είναι τόσο ανθηρή και είναι με διαφορά η φτωχότερη στην Ευρώπη στο  κατά κεφαλήν εισόδημα, δεν κολλούσε πολύ με αυτό που έβλεπα. Ούτε το ντύσιμο,  ούτε τα πρόσωπα των ανθρώπων, ούτε ο αέρας που άφηναν γύρω τους μαρτυρούσαν κάποια ανέχεια ή ιδιαίτερη οικονομική στέρηση. Ήξερα όμως ότι η επαρχία ήταν πολύ υποβαθμισμένη σε σχέση με το αστικό περιβάλλον. Από την άλλη, γενικώς, αυτοί οι αριθμητικοί δείκτες οικονομικής ευημερίας μιας χώρας δεν αντικατοπτρίζουν πάντα μια αναμενόμενη ποιότητα ζωής και φυσικά σε καμία περίπτωση πόσο ευτυχισμένοι ή δυστυχισμένοι μπορεί να είναι οι πολίτες της. Έχω ζηλέψει ανθρώπους σε “φτωχές” χώρες για το πηγαίο χαμόγελό τους και το φως που εξέπεμπαν και έχω λυπηθεί άλλους σε “πλούσιες” χώρες, που θεωρητικά δεν ήταν για λύπηση, που είχαν ευκολίες και οικονομική άνεση αλλά η δυστυχία τους δεν κρυβόταν ούτε από τα υπάρχοντά τους ούτε από τα άδεια μάτια τους.

Προχώρησα σε ένα δρόμο με μεγάλα δέντρα, δίπλα στο κεντρικό κοιμητήριο της πόλης και έφτασα στο  «πάρκο μνήμης» Complexul Memorial ”Eternitate”, αφιερωμένο στους στρατιώτες του σοβιετικού στρατού που έπεσαν πολεμώντας τους Ναζί  από το 1941 έως το 1945.

Όσο πλησίαζα, κάτω από μια αψίδα μοντέρνου τύπου, δίπλα στους γυαλιστερούς, μαύρους και κόκκινους  γρανίτες, φαίνονταν καθαρά η σιλουέτα μιας μεσήλικης γυναίκας, ψιλόλιγνης και εμφανίσιμης, η οποία κάθονταν ακίνητη και κοιτούσε προς το κέντρο. Εκεί ήταν αναμμένη μια φλόγα και γύρω της υπήρχαν αρκετά σκόρπια λουλούδια αφημένα τιμητικά.

Τώρα γιατί οι άνθρωποι κόβουν λουλούδια και τα πετάνε για να τιμήσουν θανόντα πρόσωπα και γιατί ο “θάνατος” των λουλουδιών ταυτίζεται με μια ευγενική πράξη απόδοσης τιμής σε νεκρούς είναι κάτι που αδυνατώ να κατανοήσω αλλά το δέχομαι ως πολιτισμικό αξίωμα και μακραίωνη πανανθρώπινη συνήθεια. Το βλέμμα της γυναίκας ήταν καρφωμένο εκεί για πολλή ώρα και αυτή έμενε όρθια και ακίνητη. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου στη Μολδαβία σκοτώθηκαν πάνω από 260 χιλιάδες Μολδαβοί και 90 χιλιάδες Εβραίοι που ζούσαν εκεί.  Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1900 οι Εβραίοι ήταν το 43% του πληθυσμού του Κισινάου! Θέλω επίσης να υπογραμμίσω ότι οι συνολικές απώλειες των Σοβιετικών στον Β΄ Παγκόσμιο ξεπερνούν τους 25 εκατομμύρια νεκρούς,  εκ των οποίων πάνω από 15 εκατομμύρια ήταν άμαχος πληθυσμός , όταν οι Άγγλοι και Αμερικανοί είχαν από 400 χιλιάδες νεκρούς κυρίως στρατιώτες. Κάνω αυτή την αναφορά και υπογραμμίζω τα νούμερα για να φανεί ότι ο φόρος αίματος, η θυσία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής και η συνεισφορά τους να σταματήσουν τον ναζισμό ήταν τεράστια σε σχέση με τους δυτικούς συμμάχους.  Για αυτό το λόγο και η 9η Μαΐου, η ημέρα λήξης του Β΄ Παγκόσμιου, τιμάται με μεγαλοπρέπεια και συγκίνηση σε όλες τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες.

Παρεμπίπτοντος, θέλω να καταθέσω και την προσωπική μου μαρτυρία από το πέρασμα από πολλές πόλεις της Ρωσίας, όταν την διέσχισα κάνοντας τον Υπερσιβηρικό πως  σε κάθε πόλη στους δημόσιους χώρους, πλατείες ακόμα και στις στοές του μετρό υπήρχαν αγάλματα και φωτογραφίες-αφίσες ηρώων του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, γεγονός που έδειχνε το πόσο οι Ρώσοι τιμούσαν και καμάρωναν για τους προγόνους τους για την αντίσταση τους ενάντια στον Ναζισμό και φυσικά το υψηλό εθνικό φρόνημα αυτού του λαού. Πέρασα αρκετή ώρα στο «Πάρκο Μνήμης» παρατηρώντας τις λεπτομέρειές του και όταν έφυγα είδα ότι η μεσήλικη γυναίκα στέκονταν ακόμα εκεί ακίνητη.

Ενώ είχα χαθεί στη ροή της πρωτεύουσας,  χαζεύοντας κτήρια που με πήγαιναν στο σοβιετικό της παρελθόν, ξαφνικά ακούω από μακριά όργανα και τραγούδια. Ανοίγω λίγο το βήμα  μου,  πιστεύοντας ότι θα συναντήσω κάποια τοπική  ορχήστρα. Πλησιάζοντας, αυτό που με παραξενεύει δεν είναι τόσο ο ήχος όσο η εικόνα. Μια  ομάδα με αλλοπρόσαλλα ρούχα που δεν κολλούσαν καθόλου με το περιβάλλον. Γυναίκες με πολύχρωμα σάρι κουνούσαν ρυθμικά τα υψωμένα χέρια τους και οι άντρες με ξυρισμένα κεφάλια έπαιζαν κρουστά και ακορντεόν χόρευαν μέσα στο δρόμο και τραγουδούσαν “Χάρε Κρισνα! Χάρε, χάρε!”

 Είχα να πετύχω τέτοιο σκηνικό από την εφηβεία μου, όταν στην Αθήνα περιμένοντας το λεωφορείο στην οδό Σόλωνος, έβλεπα συχνά οπαδούς της οργάνωσης «Χάρε Κρίσνα» να κατηφορίζουν τον δρόμο τραγουδώντας και να πουλούν βιβλία στους έκπληκτους Αθηναίους που τους κοιτούσαν καχύποπτα ή γελούσαν ειρωνικά. Σύμφωνα με το τυπικό τους, πρέπει να τραγουδούν καθημερινά το λιγότερο 1728 φορές το μάντρα “Χάρε Κρίσνα” με σκοπό να οδηγηθούν σε μια κατάσταση φώτισης.

– Χάρε Κρίσνα! Μου φωνάζει ένας από αυτούς χαμογελώντας μου εγκάρδια.

– Καλημέρα! Βλέπω καλοπερνάτε και το διασκεδάζετε! Του απαντώ.

– Γιατί όχι;  μου λέει. Εμείς απογοητευτήκαμε από τον αυταρχισμό  και την ανυπαρξία του υπαρκτού σοσιαλισμού και μετά από την απληστία και την κενοδοξία της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Σε αυτή την  ανατολίτικη κουλτούρα με τις προαιώνιες βάσεις  βρήκαμε το νόημα και τη χαρά της ζωής!

 Ήξερα από τον φίλο μου τον Κλεάνθη, λάτρη των ταξιδιών και των κρασιών, που είχε επισκεφτεί τη Μολδαβία πριν από μένα, ότι η Μολδαβία φημίζεται για τα κρασιά της. Μάλιστα έξω από το Κισινάου υπάρχουν πολλοί αμπελώνες και κάτω από το έδαφος σκασμένα υπόγεια με τεράστιες κάβες κρασιού πολλών χιλιόμετρων!

Το οινοποιείο Milestii Mici κατέχει το Ρεκόρ Γκίνες ως η μεγαλύτερη συλλογή κρασιών στον κόσμο με 2 εκατομμύρια μπουκάλια με είδη όπως Pinot, Traminer, Muscat, Riesling, Feteasca, Dnestrovscoie, Milestscoie, Cabernet και άλλα  και  το οινοποιείο Cricova είναι εξαιρετικά διάσημο για τη σχέση ποιότητας και τιμής. Γίνονται μάλιστα και οργανωμένες εκδρομές που δίνεται στον επισκέπτη η ευκαιρία να δοκιμάσει πολλά είδη και να διαλέξει. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Μολδαβία είναι η χώρα με την υψηλότερη κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ στον κόσμο, με κατανάλωση 15,2 λίτρα καθαρού αλκοόλ ανά έτος σύμφωνα με στοιχεία του 2016.

Ο Μάριο,  ο Ιταλός ξενοδόχος, μου είχε συστήσει ένα εστιατόριο που ήταν και wine bar. Σε αυτό το εστιατόριο πίνοντας ένα καταπληκτικό “καμπερνέ” με πλούσιο σώμα και “ξηροσκοτεινή” γεύση,  μου ήρθε η ιδέα, πριν προχωρήσω για την Ουκρανία,  να κάνω μια στάση σε μια χώρα που είχα ακούσει τόσα πολλά. Ήταν ευκαιρία να δω «ιδίοις όμμασιν»  το «ανύπαρχτο» κράτος που δηλώνει “ρωσόφιλο” αλλά δεν αναγνωρίζεται από τους δυτικούς, ούτε υπάρχει επίσημα στον χάρτη, την Υπερδνειστερία…

Βαγγέλης Πρωτόπαπας

ΜΟΥΣΙΚΟΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ Γεννήθηκα στην Αθήνα και έκανα τις πρώτες μου εξερευνήσεις λίγα χιλιόμετρα απ ότο κέντρο, στα βράχια και στις σπηλιές των Τουρκοβουνίων. Δυνατές παιδικές καλοκαιρινές εμπειρίες στην Τήνο και στα Θερμιά, τόποι καταγωγής μου. Στο Ρέθυμνο σπούδασα Παιδαγωγικά και μετά στο Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών. Ακολούθησαν αρκετά χρόνια μουσικές σπουδές και το 2002 ξεκίνησα τη διδακτορική μου διατριβή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής της Αθήνας, μια έρευνα γύρω από τις μουσικές προτιμήσεις των μαθητών του Δημοτικού που ολοκλήρωσα το 2009. Εργάζομαι ως μουσικός και ως δάσκαλος στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έχω αξιωθεί να ταξιδέψω, μέχρι στιγμής, σε περισσότερες από 65 χώρες και ελπίζω να ταξιδέψω και στις υπόλοιπες μέχρι να φύγω.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button