FeaturedTravel StoriesΕλλάδα

Σκυριανό καρναβάλι: Μάθημα ανθρωπογεωγραφίας

Αν πας για τις Απόκριες στη Σκύρο, υπάρχει πάντα η δυνατότητα περιήγησης στο νησί αλλά όλα συμβαίνουν στη Χώρα κι έτσι ο χρόνος αφιερώνεται συνήθως στα δρώμενα.  Κατεβαίνοντας προτείνω την ωραιότερη διαδρομή του νησιού για περπάτημα 3 χλμ περίπου.

Από τη Χώρα και το καφενείο «Μακεδονία» κατεβαίνουμε παραλιακά έχοντας στη πλάτη μας το κάστρο.

Βρισκόμαστε στη παραλία Μαγαζιά και περνάμε από το καφενείο «Κορφάρι». Περνάμε το Μώλο, χαιρετάμε το γλάρο πάνω στα ερείπια ενός Μύλου, συνεχίζουμε στη παραλία Πουριά, ανάβουμε κεράκι στον Άγ Νικόλαο μέσα στο τετράγωνο βράχο και καταλήγουμε στον Μύλο και τα αρχαία λατομία πωρόλιθου.

Όμως μας περιμένει το καρναβάλι. Πάμε λοιπόν. Το τριήμερο έχει ως εξής. Τρεις διαφορετικές εκδηλώσεις- θεματολογίες λαμβάνουν χώρα στη Χώρα.

Σάββατο: «Ο Χορός των Γέρων»

Η Σκυριανή Αποκριά αποτελεί σημείο αναφοράς για το όμορφο νησί και περιλαμβάνει το παλαιότερο αγροτικό έθιμο της άνοιξης, τον «Χορό των Γέρων», που σύμφωνα με τους λαογράφους, συμβολίζει την αναγέννηση της φύσης. Το έθιμο έλκει τις ρίζες του από την διονυσιακή λατρεία και την αγροτική και ποιμενική ζωή του νησιού, ενώ περιλαμβάνει τρεις αμφιέσεις, τον Γέρο, την Κορέλα και τον Φράγκο. Το Σκυριανό καρναβάλι είναι ένα από τα πιο δημοφιλή παραδοσιακά καρναβάλια στην Ελλάδα.

Στους δρόμους θα δείτε άντρες μεταμφιεσμένους και έχοντας πάνω τους κουδούνια διασχίζουν την αγορά. Πιο συγκεκριμένα οι λεγόμενοι “Γέροι” φορούν μία μαύρη μαλλιαρή κάπα και μία μάσκα με δέρμα από κατσίκι. Στη μέση φορούν πολλά κουδούνια μπορεί να είναι ακόμη και 40. Τους συνοδεύουν “η Κορέλα” και “ο Φράγκος”. Η Κορέλα είναι άντρας και φοράει παραδοσιακή γυναικεία στολή, ενώ κρύβει το πρόσωπο του με μάσκα. Ο Φράγκος φοράει ένα Ευρωπαϊκό παντελόνι και έχει κρεμασμένο πίσω του ένα μεγάλο κουδούνι. Σκοπός είναι καθώς περπατάνε να κάνουν θόρυβο ενώ ταυτόχρονα χορεύουν. Η διαδικασία ντυσίματος με τα κουδούνια είναι πολύπλοκη και απαιτεί πολλές ώρες. Για να μπορείς να χοροπηδάς τόσες ώρες με τόσα κιλά βάρος στη μέση σου προϋποθέτει να είναι πολύ καλά δεμένα και με υπολογισμούς που θέλουν πείρα. Και βέβαια προϋποθέτει να είσαι νέος και γεροδεμένος.

Για τους επισκέπτες είναι ωραίο το απόγευμα που βολτάρουν στη χώρα και ακούγονται περιστασιακά από το εσωτερικό των σπιτιών που φοράνε τα κουδούνια οι δυνατοί θόρυβοι που προκύπτουν από τις δοκιμές για να δουν αν έχουν δεθεί καλά πάνω στο σώμα του καρναβαλιστή.  Σύμφωνα με τον μύθο, το έθιμο αυτό έχει σχέση με ένα ηλικιωμένο τσοπάνη ο οποίος έχασε όλα του τα πρόβατα από τον βαρύ χειμώνα. Θέλοντας να γνωστοποιήσει αυτό το γεγονός στους κατοίκους, έβαλε στη μέση του τα κουδούνια από τα πρόβατα και παίρνοντας την σύζυγό του μαζί περπατούν στα σοκάκια του νησιού. Έτσι, ενημερώνει τους κατοίκους για την συμφορά που τους βρήκε. Οι «Γέροι» τρέχουν πάνω κάτω για ώρες, σκορπίζοντας δαιμονισμένους διονυσιακούς ήχους με τα κουδούνια. Ανεβαίνουν μέχρι το κάστρο του νησιού και το μοναστήρι του Αϊ Γιώργη. Η δυνατή βροχή δεν τους αποθάρρυνε. Οι μασκαρεμένοι «Γέροι» περνούν μια δοκιμασία δύσκολη.

Οι νέοι Σκυριανοί τόχουν τιμή μεγάλη και περηφανεύονται ότι κάποια στιγμή συμμετείχαν στα δρώμενα «φορώντας» τόσα βαριά κουδούνια.

Κυριακή: «Η Τράτα»

Οι εορτασμοί φθάνουν στο αποκορύφωμα τους τη τελευταία Κυριακή του καρναβαλιού. Στήνουν ένα καΐκι σε ρόδες και κάνουν παρέλαση. Την Κυριακή της αποκριάς τοποθετείται η στολισμένη τράτα στην πλατεία και οι κάτοικοι φορώντας στολή ναυτικών σατιρίζουν την επικαιρότητα λέγοντας στιχάκια. Η δύσκολη εποχή του covid ματαίωσε την παρουσία της τράτας και έτσι οι μουτζούρηδες ξεκίνησαν την απαγγελία και το αλκοόλ μόνοι τους. Κατά τη διάρκεια τις Τράτας, η οποία αναπαριστάνει τη ζωή των ναυτικών, οι εκτελεστές είναι συνήθως ψαράδες.

Σατιρίζουν με έμμετρο λόγο τις καταστάσεις και τα γεγονότα σχετικά με τη ζωή γενικά στην ελληνική κοινωνία. Αυτοί οι σατυρικοί στίχοι και τα κοστούμια των εκτελεστών διασκεδάζουν ιδιαίτερα τους θεατές. Δεν λείπουν τα σεξουαλικά πειράγματα και αξεσουάρ. Το έθιμο παραπέμπει απευθείας σε αριστοφανικό έθιμο με έμμετρη απαγγελία σατιρικών στίχων για την επικαιρότητα και περιποιείται τη πολιτική ζωή του τόπου και της χώρας. Τα στιχάκια που απαγγέλλονται συνδέονται με την σάτιρα και η αισχρολογία είναι αστείρευτη όπως και η πολύ καλή προσπάθεια να βγει με ρήμα και ομοιοκαταληξία. Ο δήμαρχος επιβάλλεται να παρίσταται και να «ακούσει» όλη την απαγγελία.

Καθαρά Δευτέρα: «Πανηγυρισμοί με τοπικές ενδυμασίες»

Για τη τελευταία μέρα είναι πολλοί αυτοί που φορούν τις παραδοσιακές τοπικές ενδυμασίες και κατεβαίνουν για χορό στην κεντρική πλατεία, συνοδεία ποτού και φαγητού. Η Καθαρά Δευτέρα είναι μέρα γιορτής! Ξεφαντώνουν με βιολιά και λαούτα στην πλατεία του νησιού. 

Μπάλοι, χοροί αντικριστοί και συρτοί  γίνονται ένα με τα μποφόρ του Αιγαίου, τα άσπρα σπίτια και το μπλε του πελάγους. Εμείς όμως έπρεπε να προλάβουμε το καράβι της επιστροφής και φύγαμε με φωτογραφίες μόνο από τις ενδυμασίες και όχι από το γλέντι.

Αποχαιρετισμός.

Η  πολυθεματικότητα του καρναβαλιού και η εναλλαγή των θεμάτων, η μεγάλη συμμετοχή ντόπιων και επισκεπτών, αλλά και η ένταση του δίκαια το κάνουν από τα πιο ζηλευτά στον Ελλαδικό χώρο. Οι Απόκριες στη Σκύρο παραμένουν ακόμη μια ανεπιτήδευτη μυστηριακή εμπειρία. Οι  κάτοικοι του νησιού είναι οι πρωταγωνιστές και αυτοί που δίνουν τον ρυθμό στα αποκριάτικα δρώμενα, με ελάχιστη σκηνοθεσία.

Η  θάλασσα ομορφαίνει τον ορίζοντα και αποφασίζουμε να κλείσουμε την ανθρωπογεωγραφική βόλτα μας με ένα τραγούδι της Άνοιξης από την Σκύρο:

Το Μάη λαλούν οι  πέρδικες, το Μάη λαλούν τ’ αηδόνια,

το Μάη κατεβαίνουνε στις βρύσες τα τρυγόνια.

Μάη μου με τα λουλούδια, με χαρές και με τραγούδια.

Το Μάη εγεννήθηκα και μάγια δε φοβούμαι, εξόν και μου τα ρίξουνε στην κλίνην που κοιμούμαι.

Μάη μου με τα χορτάρια που πλανάς τα παλικάρια.

Ο Μάης έχει τ’ όνομα κι Απρίλης τα λουλούδια, στα νιάτα και στην εμορφιά αξίζουν τα τραγούδια.

Στέφανος Χρόνης

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ. Γεννήθηκε στα Τρίκαλα Θεσσαλίας. Εργάζεται ως μαθηματικός σε δημόσιο σχολείο. Είναι ερασιτέχνης φωτογράφος. Του αρέσει να ταξιδεύει και να φωτογραφίζει γεγονότα (λαογραφία) σε όλο τον κόσμο. Εκφράζεται μέσω της φωτογραφίας. Πιστεύει ότι η φωτογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ενημερώσει και να οδηγήσει σε μεγαλύτερη κατανόηση του κόσμου. Μπορεί να φέρει τους ανθρώπους να αναρωτηθούν τι συμβαίνει γύρω τους , προκαλώντας το ενδιαφέρον για τόπους, ανθρώπους και κουλτούρες. Ζει στην Αθήνα, αλλά κυρίως του αρέσει να φωτογραφίζει σε ταξίδια σε όλο τον κόσμο. Πέντε φωτογραφίες του έχουν δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του National Geographic.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button