Χρόνια περνούσα δίπλα από έναν παράξενο καταπράσινο λόφο, πηγαίνοντας προς Σαγιάδα ή γυρίζοντας προς την παραλία του Δρέπανου, έξω από την Ηγουμενίτσα, όπου ανάμεσα στα δέντρα του ξεχώριζε η γνωστή πινακίδα που συνηθίζεται για αρχαιολογικούς χώρους.
Γύρω του χωράφια, η λίμνη, χαντάκια με νερά για πότισμα. Αυτό το μέρος το είχα αφήσει να το δω όταν έχω την ησυχία μου. Αλλά επειδή ησυχία δεν έχω ποτέ, έμενε ξεχασμένο με μια υπόσχεση στον εαυτό μου, για αργότερα.
Φέτος, μετά το κλείσιμο από την πανδημία, αποφάσισα να το επισκεφτώ. Έστω για λίγο. Να δω τι κρύβει εκεί μέσα. Σε συνεννόηση με τις αρμόδιες υπηρεσίες, μου επετράπη να δω τον χώρο. Ήταν περίοδος που δεν δέχονταν κοινό και γίνονταν εργασίες συντήρησης και καθαρισμού του εξωτερικού χώρου. Τουρκικός στην κατασκευή του, μη σας ξινίζει, πάνω σε ελληνικό αρχαίο οχύρωμα του 5ου π.Χ. αιώνα.
Τον έχτισε ο Χατζή Γράβας, το 1850. Ο Αγάς της Ηγουμενίτσας. Η αρχιτεκτονική του στηρίχτηκε σε βυζαντινά αρχιτεκτονικά πρότυπα και αποτελούσε οχυρό των Οθωμανών, που έβλεπε στην κυριολεξία όλη την περιοχή μέχρι τη θάλασσα. Ακόμα και τις κινήσεις στην θάλασσα που θα μπορούσαν να φανούν εχθρικές στην ασφάλεια τους.
Στο ίδιο σημείο είναι ο οικισμός της Λυγιάς, του 5ου αιώνα π. χ. Σημαντικός επίσης για την ιστορία του, αφού ταυτίζεται από κάποιους με την αρχαία Τορώνη ή Κερκυραϊκή Περαία, που ίδρυσαν σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, Κερκυραίοι στην ίδια περιοχή. Ο οικισμός φιλοξενούσε περίπου 6000 κατοίκους.
Σύμφωνα με την αρχαιολογική υπηρεσία: «Οι ανασκαφικές έρευνες που διενεργήθηκαν τις δεκαετίες του ΄80 και του ΄90, έφεραν στο φως ευρήματα που επιβεβαιώνουν τη διαχρονική κατοίκηση της θέσης. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται εργαλεία από πυριτόλιθο της Παλαιολιθικής και Νεολιθικής εποχής, κεραμική χρονολογούμενη από την Εποχή του Χαλκού έως την Οθωμανική περίοδο, νομίσματα κλασικά, ελληνιστικά και ρωμαϊκά, πλήθος από αιχμές βελών και μολύβδινα βλήματα σφενδονιστών (μολυβδίδες), τμήματα πήλινων ειδωλίων, αλλά και πλήθος αντικειμένων καθημερινής χρήσης και κοσμημάτων από τα νεότερα χρόνια. Ιδιαίτερη μνεία αξίζει να γίνει σε δύο χαρακτηριστικά αγγεία της Εποχής του Χαλκού, που βρέθηκαν στα κατώτερα στρώματα κατοίκησης του χώρου, το ένα με πλαστική διακόσμηση. Σημαντικότατα είναι, εξάλλου, και τα αποσπασματικά σωζόμενα ανευρεθέντα αρχαϊκά ειδώλια, τα πρωιμότερα μέχρι στιγμής στο θεσπρωτικό χώρο.» Βασιλική Λάμπρου, Αρχαιολόγος
Ακόμα και αν δεν ενδιαφέρεστε για θέματα αρχαιολογίας, παρότι ο πύργος είναι ιδιαίτερα όμορφος, το περιβάλλον γύρω από αυτόν, όπως και το ανέβασμα προς αυτόν, μαζί με τη θέα προς τη θάλασσα και τον κάμπο είναι κάτι που θα σας τραβήξει το ενδιαφέρον και ίσως τον ξαναεπισκεφτείτε για αυτό και μόνο, μαζί με την παρέα σας.
Ο χώρος είναι επισκέψιμος, αλλά με περιορισμένο ωράριο. Το εσωτερικό του πύργου δεν είναι ανοιχτό. Απέχει περίπου 13 χιλιόμετρα από την Ηγουμενίτσα και η κατάσταση του δρόμου είναι αρκετά καλή.
