FeaturedTravel StoriesΚόσμος

Βαρκελώνη: Γιορτές στην καρδιά της Καταλονίας

Οι Καταλανοί, καθολικοί ως επί τω πλείστον, θεωρούν τα Χριστούγεννα ως μια κεντρική και σημαντική γιορτή του έτους. Προφανώς είναι η σημαντικότερη θρησκευτική γιορτή του χρόνου γιατί συνδέεται με το τέλος και την αρχή του  ημερολογιακού έτους αλλά και  με εκδηλώσεις που ξεπερνούν τα όρια ενός θρησκευτικού γεγονότος.

Στη Βαρκελώνη ο στολισμός των δρόμων, των δημόσιων κτηρίων, των αγορών και των μαγαζιών ξεκινά από τα μέσα Νοεμβρίου.

Έξω από τον καθεδρικό της πόλης στήνεται ένα υπαίθριο παζάρι, η Fira de Santa Llúcia,  μια αγορά με μικρομάγαζα που πουλούν δώρα και  χριστουγεννιάτικα είδη όπως φάτνες,  ομοιώματα του Χριστού , της Παναγίας,  του Ιωσήφ,  των βοσκών και των μάγων.

Κάθε οικογένεια στολίζει με μεράκι μια φάτνη (pessebre) στο σπίτι και δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις λεπτομέρειες του στολισμού και στην αναπαράσταση της γέννησης που επιδιώκουν να είναι όσο γίνεται πιο πίστη στην εικόνα των θρησκευτικών στερεότυπων. Εκτός από τις φιγούρες των προσώπων, χρησιμοποιούν και φυσικά υλικά όπως φλοιό από φελλόδεντρο, βρύα από τα δάση για να κατασκευάσουν τη σπηλιά που γεννήθηκε ο Χριστός, τα γύρω βουνά, ρυάκια, λίμνες, γέφυρες κ.ά.

Μάλιστα είναι σύνηθες σε αρκετά χωριά να αναπαριστάνουν «ζωντανές φάτνες» (pessebre vivent)  σε ανοιχτούς χώρους όπως κήπους ή χωράφια που συμμετέχουν  κάτοικοι του χωριού και αναπαριστάνουν «βουβά» την Αγία Οικογένεια, τους μάγους και τους βοσκούς. Σε αρκετά χωριά αναβιώνουν οι «Pastorets», ένα λαϊκό θεατρικό έργο με ρίζες στο μεσαίωνα που πρωταγωνιστούν δυο βοσκοί. Το έργο ξεκινά τη στιγμή οι συγκεκριμένοι κτηνοτρόφοι  περιμένουν να πάνε στη λειτουργία της παραμονής των Χριστουγέννων που ονομάζεται missa del gall, η λειτουργία του κόκορα , γιατί σύμφωνα με την παράδοση ο κόκορας ήταν το πρώτο ζώο που είδε τον νεογέννητο Χριστό και το διατυμπάνισε σε όλο τον κόσμο.

Στο δρώμενο «Pastorets» , οι δυο βοσκοί, περιμένοντας τη λειτουργία, αποκοιμιούνται και ονειρεύονται ότι βρίσκονται στη Βηθλεέμ, άλλοτε μπλέκουν σε κωμικές καταστάσεις άλλοτε  παλεύουν με δαιμόνια και με κακά πνεύματα και τελικά με βοήθεια του Αρχάγγελου Μιχαήλ  συμβάλλουν με τον τρόπο τους στο να γεννηθεί ο Χριστός. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η Καταλονία ήταν μια αγροτική και  κτηνοτροφική περιοχή για αιώνες, αρά οι βοσκοί δεν αντιπροσωπεύουν μόνο τα πρόσωπα που εμπλέκονται με τη γέννηση του Χριστού αλλά ένα μεγάλο ποσοστό του ντόπιου πληθυσμού και τους ανθρώπους της «διπλανής πόρτας», μάλιστα την εποχή που γεννήθηκαν αυτές οι παραδόσεις.  

Μέσα στη φάτνη όμως οι Καταλανοί συνηθίζουν να τοποθετούν και το ομοίωμα του «χέστη» (caganer)! Ο caganer είναι  ένα ομοίωμα ενός ανθρώπου με τοπική φορεσιά, κόκκινο σκουφί,  άσπρο πουκάμισο που έχει κατεβασμένο το μαύρο παντελόνι του και αφοδεύει.  Αυτός θεωρείται ότι φέρνει καλή τύχη και είναι ένα γούρι για τη νέα χρονιά.

Είναι ένα πολύ παλιό έθιμο που οι ρίζες του χάνονται στους αιώνες και συνδέεται με την αγροτική ζωή, τη γονιμότητα και την καλή σοδειά. Μάλιστα τον τελευταίο καιρό “ο χέστης” μπορεί να είναι κάποιος επώνυμος πολιτικός, ηθοποιός,  τραγουδιστής, ήρωας καρτούν ή κάποια τηλεπερσόνα, γεγονός που δείχνει τη διάθεση για διακωμώδηση και σαρκασμό προσώπων που χαίρουν αναγνώρισης  και εκτίμησης.

Ένα άλλο παράξενο καταλανικό χριστουγεννιάτικο έθιμο είναι το caga Tiό ( χέσε Τιό !).Τα παιδιά βρίσκουν ένα κούτσουρο, τον Τιό, που πάνω του βάζουν μια κουβέρτα. Μετά του ζωγραφίζουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο κάπως αστείο και του φορούν ένα κόκκινο σκουφί . Πριν από τις γιορτές τα παιδιά ταΐζουν τον Τιό με φρούτα και ξηρούς καρπούς  και την παραμονή των Χριστουγέννων μαζεύονται όλα μαζί και τραγουδούν ένα τραγούδι που λέει: ” Χέσε Τιό χέσε…”, τον χτυπούν με ένα ραβδί και ο Τιό, ως εκ θαύματος, τους δίνει μικρά δώρα και γλυκά που εμφανίζονται ξαφνικά στα έκπληκτα μάτια τους, όταν σηκώσουν την κουβέρτα.

Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων  σε όλους τους ναούς τελείται η λειτουργία των Χριστουγέννων και μάλιστα τα τελευταία χρόνια εκείνη τη μέρα αναβιώνει ένα παλιό  δρώμενο “το τραγούδι της Σίβυλλα”, με πολύ χαρακτηριστική μουσική και τελετουργία σε γρηγοριανό μελωδικό ύφος που παραπέμπει σε μεσαιωνικά έθιμα και τελετές. Η Σίβυλλα ήταν μια προφήτης  από την κλασική ελληνορωμαϊκή παράδοση που με τη βοήθεια του θεού Απόλλωνα προέβλεπε τα μελλούμενα και το τέλος του κόσμου. Αυτή εισήχθη και προσαρμόστηκε στον Χριστιανισμό και προφητεύει γεγονότα  που συνδέονται με την “τελική κρίση”.

Tην ημέρα των Χριστουγέννων μαζεύεται όλη η οικογένεια μαζί σε ένα σπίτι. Επειδή για τους  Καταλανούς η οικογένεια είναι σημαντικό κοινωνικό κύτταρο και θεσμός, στο οικογενειακό τραπέζι των Χριστουγέννων συναθροίζονται όλα τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας, παππούδες, θείοι,  ξαδέρφια. Το τυπικό φαγητό είναι μια σούπα από διαφορετικά είδη κρέατος και μετά τρώνε το βραστό κρέας με ρεβίθια και λαχανικά. Ακολουθεί κοτόπουλο ή γαλοπούλα γεμιστή  με κάστανα, σταφίδες,  δαμάσκηνα,  βερίκοκα και κουκουνάρι.

Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι τελειώνει τρώγοντας “τουρόν” που είναι τα τυπικά γλυκά των Χριστουγέννων. Τα τουρόν είναι γλυκά με μαλακή ή σκληρή υφή, με ποικιλία γεύσεων και αρωμάτων που έχουν ως βάση τους ξηρούς καρπούς και κυρίως τα αμύγδαλα αλλά και τα φουντούκια που υπάρχουν σε μεγάλη αφθονία στη νότια περιοχή της Καταλονίας.

Εορταστικό τραπέζι στήνεται και την αργία της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων, του San Esteban, του Αγίου Στεφάνου, του πρώτου μάρτυρα του Χριστιανισμού που ανταμώνει πάλι η ευρύτερη οικογένεια και το κυρίως πιάτο είναι τα κανελόνια.

Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς το βράδυ στην Καταλονία συνηθίζουν, όπως και στην υπόλοιπη Ισπανία, λίγο πριν τελειώσει ο χρόνος να τρώνε σταφύλι.  Δώδεκα ρώγες σταφύλι για κάθε άτομο και τα τελευταία δώδεκα δευτερόλεπτα του παλιού χρόνου καταπίνουν από μια ρώγα για να φέρει καλή τύχη και ευημερία τους δώδεκα μήνες του νέου έτους.

Η ημερομηνία όμως που περιμένουν με λαχτάρα τα παιδιά είναι η 6η του Γενάρη. Εκείνη τη μέρα γιορτάζουν οι «Reyes Magos» δηλαδή οι Βασιλιάδες Μάγοι και είναι η μέρα των δώρων.

Τα παιδιά στέλνουν γράμματα στους «Βασιλιάδες Μάγους» για το τι δώρα επιθυμούν να τους πάρουν και στις 6 Ιανουαρίου ξυπνάνε το πρωί και τα δώρα, ως δια μαγείας, είναι στο σαλόνι του σπιτιού τους!  Οι Μάγοι έρχονται σε όλες τις πόλεις αλλά στη Βαρκελώνη συγκεκριμένα φτάνουν με καράβι στο λιμάνι της πόλης στις 5 Ιανουαρίου το απόγευμα.

Άλλα πλοία προσεγγίζουν το πλοίο των Μάγων πετώντας πίδακες νερού, ένδειξη μεγάλης τιμής που κάνουν σε πολύ σημαντικές προσωπικότητες όπως σε αρχηγούς κρατών και η δήμαρχος  υποδέχεται και δίνει στους «Βασιλιάδες Μάγους» τα κλειδιά της πόλης. 

Μετά ακολουθεί μεγαλοπρεπής πομπή με άρματα, κάτι που θυμίζει καρναβαλική παρέλαση. Πριν τους Μάγους προηγούνται αρκετά άρματα με χορευτές,  μουσικούς,  ακροβάτες που διασχίζουν τους κεντρικούς δρόμους της πόλης.

Πλήθος κόσμου περιμένει υπομονετικά και κυρίως πάρα πολλά παιδιά. Κάποιοι γονείς για να μπορέσουν να δουν τα παιδιά κουβαλούν και σκάλες από το σπίτι ώστε να μπορούν να έχουν καλή οπτική επαφή με την πομπή! Στο τέλος της παρέλασης φτάνουν οι Τρεις Μάγοι που χαιρετούν εγκάρδια  τον κόσμο και κυρίως τα πιτσιρίκια που τους κοιτάζουν με ορθάνοιχτα μάτια , τους επευφημούν και εκείνοι πετούν στον αέρα  καραμέλες και γλυκά.

Βαγγέλης Πρωτόπαπας

ΜΟΥΣΙΚΟΣ-ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ Γεννήθηκα στην Αθήνα και έκανα τις πρώτες μου εξερευνήσεις λίγα χιλιόμετρα απ ότο κέντρο, στα βράχια και στις σπηλιές των Τουρκοβουνίων. Δυνατές παιδικές καλοκαιρινές εμπειρίες στην Τήνο και στα Θερμιά, τόποι καταγωγής μου. Στο Ρέθυμνο σπούδασα Παιδαγωγικά και μετά στο Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών. Ακολούθησαν αρκετά χρόνια μουσικές σπουδές και το 2002 ξεκίνησα τη διδακτορική μου διατριβή στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών της Φιλοσοφικής της Αθήνας, μια έρευνα γύρω από τις μουσικές προτιμήσεις των μαθητών του Δημοτικού που ολοκλήρωσα το 2009. Εργάζομαι ως μουσικός και ως δάσκαλος στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Έχω αξιωθεί να ταξιδέψω, μέχρι στιγμής, σε περισσότερες από 65 χώρες και ελπίζω να ταξιδέψω και στις υπόλοιπες μέχρι να φύγω.

Σχετικά Άρθρα

Back to top button