Με το που έρχεται η άνοιξη, όλα αλλάζουν. Τα πλάσματα του σύμπαντος φοράνε τα γιορτινά τους, τα χρώματα ζωηρεύουν, γλυκαίνει ο καιρός, μα κυρίως αλλάζει το “μέσα” των ανθρώπων. Δεν διάλεξαν τυχαία οι απανταχού Χριστιανοί, σε αυτή την εποχή να τοποθετήσουν κάποιες μεγάλες γιορτές τους και κυρίως την Ανάσταση.
Ανοίγουν τα πορτοπαράθυρα των σπιτιών να μπει μέσα ο ήλιος ο ακατάδεχτος. Μεγαλώνει η μέρα και τα πάντα ξυπνούν από τον λήθαργο του χειμώνα.
Ανηφορίζω την οδό Πεντέλης, με σκοπό να φτάσω έγκαιρα στην Μονή. Να φτάσω στην ώρα μου για την Αποκαθήλωση. Λίγο άγχος υπάρχει και αυτό είναι μόνο η αρχή. Μεγάλη Παρασκευή και η μέρα κατευθύνεται προς το μεσημέρι. Ο δρόμος σχετικά άδειος, ασυνήθιστο φαινόμενο για τον συγκεκριμένο δρόμο, ο ήλιος υπέρλαμπρος στην θέση του, να με συντροφεύει. Και θα με συντροφεύει ίσα με το να φτάσω στην μέση ετούτου του ταξιδιού.
Μάλιστα, για ταξίδι πρόκειται. Όχι ιδιαίτερα μεγάλο, μα αρκετά αγχωτικό, αφού…
Αρκετά πριν φτάσει κάποιος στην είσοδο της Μονής Πεντέλης θα διαπιστώσει πως κάτι συμβαίνει στην περιοχή. Αυτοκίνητα παρκαρισμένα δεξιά και αριστερά για περισσότερο από ένα χιλιόμετρο. Κόσμος πάει και έρχεται, οι τροχονόμοι δίνουν τον δικό τους αγώνα.
Σε κλίμα κατάνυξης η τελετή της Αποκαθήλωσης στη Μονή Πεντέλης. η οποία γίνεται σ΄ ένα λοφίσκο μέσα στον προαύλιο χώρο της Μονής. Εκεί βρίσκεται ο Σταυρός του Μαρτυρίου.
Δεκάδες πιστοί από νωρίς το πρωί υπομονετικά στην ουρά για να προσκυνήσουν. Λίγο μετά τη μία το μεσημέρι ο ηγούμενος της Μονής, επικεφαλής πομπής ξεκινάει από το ναό και αναπαριστώντας την πορεία προς το Γολγοθά ανεβαίνει το λόφο όπου βρίσκεται ο Σταυρός με τον Εσταυρωμένο Ιησού. Μαζί του ιερείς και μοναχοί, ενώ η φιλαρμονική “παίζει” πένθιμους ύμνους.
Ο ηγούμενος, ως άλλος Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας, κατεβάζει το Σώμα του Ιησού από το Σταυρό και βοηθούμενος από τους μοναχούς το τυλίγει σε λευκό σεντόνι, το ραίνει με άνθη και στην συνέχεια, το τοποθετεί στον τάφο που βρίσκεται στον περίβολο της Μονής και το σφαγίζει με λίθο, «όπως ακριβώς» έγινε στα Ιεροσόλυμα πριν από χιλιάδες χρόνια.
Αργά το βράδυ θα γίνει η περιφορά του επιταφίου. Ωστόσο εγώ έχω μπροστά μου τον δικό μου …Γολγοθά. Δεν γκρινιάζω όμως, άλλωστε είναι δική μου η επιλογή και η επιθυμία, να ζήσω μερικά από τα έθιμα των ημερών.
Πεντέλη, Ύδρα, Λεωνίδιο !!!
Αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης, Επιτάφιος στην θάλασσα, φωτεινά αερόστατα. Με αυτή την σειρά.
Το αυτοκίνητο να καταπίνει τα χιλιόμετρα και ο Λευτεράκης δίπλα μου, το μαλλί της γριάς.
-Λευτεράκη από όρεξη καλά πάμε έτσι; Δεν σε πτοεί τίποτα ε;
Σιωπή ο Λευτεράκης.
-Λοιπόν Λευτέρη, στην Ύδρα θα είμαστε οδικώς, σε 2 ώρες και κάτι, ακολουθώντας την Αττική οδό και εν συνεχεία την Ε.Ο Αθηνών –Κορίνθου. Μετά τον Ισθμό κάνουμε αριστερά προς Επίδαυρο (΄Εξοδος Β’ Κορίνθου-Επίδαυρος). Θα οδηγήσουμε περίπου μισή ώρα και θα φτάσουμε στη διασταύρωση για Επίδαυρο. Στις πινακίδες προς Πόρο ή Σπέτσες θα στρίψουμε λοξά δεξιά στον παράλληλο δρόμο και αμέσως κάτω από τη γέφυρα αριστερά. Στη συνέχεια θα ακολουθήσουμε το καινούριο δρόμο και εσύ τα μάτια σου δεκατέσσερα να δεις τη πινακίδα προς Πόρο. Στο σημείο αυτό θα κάνουμε αριστερά και θα φτάσουμε από τον παραλιακό δρόμο σε 20 λεπτά στο Γαλατά. Μέχρι το Γαλατά για τη συνολική διαδρομή με μια μέση ταχύτητα χρειαζόμαστε 1 ώρα και 45 λεπτά. Στη συνέχεια ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο σε μισή ώρα (και λιγότερο) θα βρεθούμε στο Μετόχι που το συναντάμε στην αριστερή πλευρά του δρόμου.
Όπερ και εγένετο!!!
-Το αμάξι πάρκαρε το εδώ, βάλτου και σανό λεβέντη μου και αν όλα πάνε καλά θα το ματαδούμε στην επιστροφή.Τώρα “τσιμπάμε” θαλάσσιο ταξί και περνάμε απέναντι γιατί το καραβάκι θέλει κάνα 45λεπτο. Στην Ύδρα ο επιτάφιος περιφέρεται μέσα στη θάλασσα, δεν το ξέρες ε;
Στην περιοχή Καμίνια ο επιτάφιος καταλήγει πάντα στη θάλασσα. Οι ιερείς διαβάζουν την προσευχή και όλοι εύχονται να προστατευτούν οι ναυτικοί του νησιού και η θάλασσα να είναι πάντα καλή στη ρότα τους.
Στη γραφική Ύδρα, ο οικισμός Καμίνι απέχει μόλις 15 λεπτά από το λιμάνι.Εκατό χρόνια και βάλε, κρατάει αυτή η αναβίωση και είναι γεγονός πως και τη Μεγάλη Παρασκευή, η εμπειρία του επιταφίου είναι ένας ακόμη λόγος για να επισκεφθεί κάποιος το νησί.
-Βρε Λευτεράκη, σταμάτα την γκρίνια, αν είναι να στα πω όλα εδώ μέσα δεν θα έρθεις ποτέ εδώ να το ζήσεις, για όταν μεγαλώσεις λέω, τώρα μαλλιά κουβάρια σε έφερα εγώ. Βοήθησε με τώρα να μαζέψουμε τα συμπράγκαλα, γιατί πρέπει να γυρίζουμε προς τα πίσω, να ξεκινήσουμε για το Λεωνίδιο, μπας και φτάσουμε κάποια ώρα να κοιμηθούμε και λίγο γιατί εκεί θα έχουμε πάλι μπόλικο τρέξιμο.
Η επιστροφή ήταν λίγο επεισοδιακή, κάτι η ώρα που δυσκόλευε την εύρεση θαλάσσιου ταξί, κάτι ο αέρας που μανούριασε, μας ταλαιπώρησε κάπως, αλλά τέλος καλό, όλα καλά.
Με εκείνα και με τα άλλα και αφού το αυτοκίνητο δεν είχε “πάει βόλτα”, φτάσαμε λίγο μετά το ξημέρωμα στο Λεωνίδιο. Την διαδρομή δεν την περιγράφω, γιατί η νύχτα δεν βοήθησε…
Το πέταγμα των αερόστατων το συναντάει κανείς σε πολλές περιοχές στην Πελοπόννησο. Εγώ το θυμάμαι παιδί, στο χωριό μου την Ζαχάρω. Κάτω από την υψηλή επίβλεψη και τις θορυβώδεις οδηγίες του απολύτως ειδικού περί της ανύψωσης αεροστάτων Κατσιφόλη!
Μπορείς να το συναντήσεις ακόμα και σε κάποια χωριά του Άργους ή της Μάνης, μα εκείνο το φαινόμενο του Λεωνιδίου είναι ανυπέρβλητο.
Όπως σωστά έγραφε ο σπουδαίος επιφυλλιδογράφος και θεατρικός συγγραφέας, Δημήτρης Ψαθάς, λάτρης της συνοικίας του Λεωνιδίου, Κοιλάσσου:
” …καρναβάλι στην Πάτρα και Πάσχα στο Λεωνίδιο”.
Η μικρή όμορφη και γραφική πρωτεύουσα της Τσακωνιάς μετατρέπεται σ΄ένα γιγάντιο σκηνικό θεάματος, ήχου και φωτός. Το ξεχωριστό χρώμα το δίνει το πέταγμα των “αερόστατων” το βράδυ της ανάστασης, ένα έθιμο από τα μοναδικά και πιο φαντασμαγορικά πασχαλινά έθιμα της Ελλάδας. Με το Χριστός Ανέστη από τις πέντε ενορίες παίρνουν φωτιά οι κολλημάρες των αεροστάτων, οι ποτισμένες με λάδι και πετρέλαιο, πληρούν με ζεστό αέρα – που είναι ελαφρύτερος – τα αερόστατα και με ένα τεχνικό στρίψιμο τα ωθούν οι κατέχοντες προς τα πάνω απελευθερώνοντάς τα, αυτά ανεβαίνουν και ανεβαίνουν προς τον ουρανό.
Μοναδικό είναι το θέαμα και το λέω με βαριά καρδιά, όταν καίγεται κάποιο αερόστατο ακόμη όταν μπερδεύεται στα σύρματα της ΔΕΗ.
Η αγωνία κορυφώνεται, διότι οι ανταγωνιστές των άλλων ενοριών κρατούν λογαριασμό αποτυχιών, για να ακολουθήσουν τα πειράγματα το πρωί της Κυριακής του Πάσχα στην ψησταριά του Δήμου.
Και όπως διάβαζα στο www.inArcadia.gr
Τα αερόστατα, αφού ετοιμάζονται από τα παιδιά εβδομάδες πριν, από κάθε ενορία, αφήνονται – ρίχνονται εκατό με εκατόν είκοσι. Δε γνωρίζουμε την προέλευση του εθίμου, αλλά οι παλιότεροι θυμούνται ότι ξεκίνησε περίπου το 1910-1915 (πληροφορία του μακαρίτη θεολόγου Νικολάου Οικονομάκη), από τον ΠαπαΔημήτρη Κουτσογιάννη ή τον Ευάγγελο Καρακλή.
Οι κόλλες που κατασκευάζονται τα αερόστατα έχουν χρώμα συνήθως μπλέ, πράσινο, πορτοκαλί, αλλά το χρώμα που κυριαρχεί είναι το κόκκινο και το κίτρινο. Στην αρχή ενώνουν δύο κόλλες χαρτί μεταξύ τους, π.χ. μία κόκκινη και μία μπλε, ύστερα τις κάνουν τέσσερις βάζοντας τα χρώματα αντίθετα (κόκκινο-μπλε, μπλε-κόκκινο). Μετά τις τέσσερις κόλλες χαρτί τις κάνουν οκτώ, τις οκτώ δεκαέξι.
Στο παραδοσιακό Λεωνίδιο αναβιώνει ένα από τα μοναδικά και πλέον φαντασμαγορικά αναστάσιμα έθιμα της Ελλάδος.
Κατόπιν φτιάχνεται η κορυφή, ο θόλος του αεροστάτου, o κουμπές. Τσακίζουν τις δύο άκρες της κορυφής τριγωνικά, τις κόβουν και μετά τις κολλούν με σύγχρονη κόλλα εμπορίου, (παλιά η κόλλα ήταν από ζυμάρι η αλευρόκολλα). Ακολουθεί το καλάμωμα, το ράψιμο δηλαδή λεπτυσμένου καλαμιού στο στόμιο του αεροστάτου. Μετά το ράψιμο στο καλάμι τοποθετείται σταυρωτά σύρμα και σ΄ ένα γάντζο ακριβώς στη διασταύρωση των συρμάτων τοποθετείται η κολλημάρα.
Το άναμμα της κολλημάρας και το πέταγμα του αεροστάτου μόνο στο Λεωνίδιο και τη στιγμή που ο παπάς ψέλνει το Χριστός Ανέστη, έχει τη μοναδική του αξία, πουθενά αλλού δεν υπάρχει αυτό το έθιμο.
Δεν είναι βέβαια μόνο τα αερόστατα και το κάψιμο του τοποθετημένου επί ξύλινου δοκού και στη μέση του αφανού (μεγάλος σωρός από αγκάθια-αφάνες που σπεύδουν οι ενορίτες με τις αναμμένες λαμπάδες τους να βάλουν φωτιά για να κάψουν τα αγκάθια που μ΄ αυτά κατασκεύασαν τον ακάνθινο στέφανο και επέθεσαν στο μέτωπο του Χριστού οι Εβραίοι) Ιούδα, είναι και κάτι άλλο που κάνει την Ανάσταση στο Λεωνίδιο μοναδική. Είναι τα χιλιάδες βαρελότα και οι εκατοντάδες δυναμίτες που ρίχνονται με το « Χριστός Ανέστη». Κανείς δε γνωρίζει ποιος τα κατασκευάζει και ποιος τα πωλεί. Κανείς δεν αποκαλύπτει το μεγάλο μυστικό. Άλλος τα έχει στο ταγάρι και άλλος στην τσάντα της γυναίκας ή της κόρης του, για να αποφύγει τυχόν έλεγχο της Αστυνομίας. Είναι έθιμο-λίγο βάρβαρο βέβαια και επικίνδυνο για την ιερότητα της στιγμής – και οι επισκέπτες, το δέχονται και το χαίρονται, όταν υπάρχει λογική, μέτρο και προ πάντων προσοχή όταν ρίχνονται.
-Είδες Λευτεράκη τι μαθαίνει κανείς αν πάρει τα πόδια του και γυρίζει;;;
Πάντως μου κάνει εντύπωση που δεν γκρίνιαξες ούτε μια φορά και ας ξέρω πως κουράστηκες και μεταξύ μας εύχομαι να πέρασες όμορφα και να μην σου έλειψε η …τηλεόραση.
-Μπάρμπα, ε μπάρμπα μόνο την Ανάσταση αμολάνε αερόστατα;;;
-Γιατί άμα είναι να ξανάρθουμε…
