Μονοήμερη στο Καστελλόριζο ή επισήμως «Μεγίστη», μπορεί να συνδυάσει κάποιος με πλοίο από τη Ρόδο για αναχώρηση και επιστροφή σε δύο ως τέσσερις ώρες.
Ο χρόνος γι αυτό το θαύμα ομορφιάς, ήταν λίγος. Η εμπειρία, συμπυκνωμένη. Οι αναμνήσεις ξετυλίγονται σα να επρόκειτο για δεκαήμερη παραμονή. Και πόσα δεν είδα…
Όλη τη χρονιά, είχα στο νου μου, το γιο μιας φίλης, που ήταν φανταράκι εκεί και μια συνάδελφο που ήταν διορισμένη. Έτσι πήρα την πληροφορία ότι με το που θα κατέβω από το καράβι, που έφευγε 8.30 από τη Ρόδο, πρέπει να πάρω βαρκούλα, που θα με πάει στη «μπλε σπηλιά» ή «γαλάζια σπηλιά» ή «φώκιαλη» και στη συνέχεια να με αφήσει στο νησάκι Άγιος Γεώργιος για μπάνιο. Αυτό, έπρεπε να γίνει πριν τη μία το μεσημέρι γιατί μετά «φουσκώνουν τα νερά» όπως μου είπε και κλείνει η είσοδος της μπλε σπηλιάς.
Όταν έφτασα στο ονειρεμένο Καστελόριζο, που θα ΄θελα κι άλλα μάτια για να το βλέπω, ήδη το πλοίο είχε καθυστερήσει κι ο βαρκάρης που βρήκα θα επέστρεφε σε λίγο από άλλη διαδρομή. Ανησυχούσα μήπως δεν προλάβω.
Το χρόνο της αναμονής έκανα μια βόλτα στο τσιμεντένιο πεζοδρόμιο του γραφικού λιμανιού με τους ελάχιστους τουρίστες λόγω κορονοϊού.
Μέχρι να έρθει ο καπετάνιος, κάθισα στο σκιερό ταβερνάκι της γυναίκας του κι εκεί που χάζευα τα Μικρασιάτικα βουνά απέναντι, τις βάρκες και τα γαλαζοπράσινα νερά, είδα να περνάνε μπροστά στα μάτια μου δύο τεράστιες θαλάσσιες χελώνες! Ζωντανό το national geografic! Μόλις που πρόλαβα να τις φωτογραφίσω.
Η ώρα ήταν μία παρά πέντε όταν τελικά ξεκινήσαμε. Εποχή καραντίνας κι έτυχε να είμαι η μόνη επιβάτης στο συγκεκριμένο σκάφος, που έγινε ιπτάμενο για να φτάσει.
Ο βαρκάρης μου έδειξε το ανατολικότερο άκρο της Ελληνικής επικράτειας, τη νήσο Στρογγυλή. Το σύμπλεγμα Καστελόριζου ή Μεγίστης, με πληθυσμό στον ομώνυμο οικισμό, λιγότερο από 500 κατοίκους, περιλαμβάνει 14 νησίδες και βραχονησίδες μεταξύ των οποίων τη νήσο Ρω. Η συζήτηση την ώρα που σχεδόν πετάγαμε –φοβερή αίσθηση- στα σκούρα γαλάζια νερά του Αιγαίου, περιστράφηκε στην αγωνία για το εμβόλιο, την οικονομική καταστροφή που βιώνουν οι κάτοικοι λόγω καραντίνας και τις συνθήκες γειτονίας.
Το σκάφος δεν μπήκε μέσα στη σπηλιά. Η είσοδος μου φαινόταν τόσο μικρή… θα ήταν ένα μέτρο ύψος; Είδα τους επιβάτες μιας βάρκας να ξεδιπλώνονται γιατί είχαν σκύψει για να βγουν από τη σπηλιά. Το δικό μας σκάφος φαινόταν ότι δε χώραγε. Ακούστηκε μια φράση: «θέλω να έχεις ωραίες αναμνήσεις, γι αυτό, πέσε στο νερό γρήγορα, να προλάβεις το βαρκάρη που είναι μέσα, να σε βγάλει φωτογραφίες». Δεν κατάλαβα για πότε και πως βρέθηκα σε τόσο βαθύ γαλαζόμαυρο νερό με ένα πορτοκαλί σωσίβιο κι ένα κινητό στο χέρι, να κολυμπάω προς την είσοδο της σπηλιάς. Τι δέος!
Άφηνα ένα φως πίσω μου, που έμοιαζε με προβολέα στο εσωτερικό και δημιουργούσε μια διάθλαση στα νερά, που τους έδινε αποχρώσεις του μπλε με όλες τις τονικές διαφορές που έχει το λαμπερό γαλάζιο χρώμα του ζαφειριού. Ζαφειρένια νερά! Το αγαπημένο μου χρώμα σε πετράδι καθρεφτισμένο στα κρυστάλλινα νερά με τη βελούδινη αίσθηση.
Πάντα θαύμαζα το μοναδικό μπλε του ζαφειριού. Όσοι ασχολούνται με τα χρώματα και τα πετράδια, λένε ότι το χρώμα του ζαφειριού, ταιριάζει με όλα όσα είναι σταθερά και αξιόπιστα, ένας λόγος που σε πολλές χώρες του κόσμου οι γυναίκες διαλέγουν δαχτυλίδι με ζαφείρι για τους αρραβώνες τους. Συμβολίζει τη συμπάθεια, την πίστη, τη φιλία, την ειλικρίνεια, την αρμονία, την αγάπη.
Οι ανταύγειες φωτός, έφταναν στον ψηλό θόλο της σπηλιάς που σα να είχε διάκοσμο σταλακτίτες κρυσταλλάκια και τον φώτιζαν. Κι ένας δεύτερος θόλος στο βάθος. Το σπήλαιο έχει 35 μ. ύψος και 40μ. πλάτος.
Η βάρκα που ήταν μέσα με τις χαρούμενες παιδικές φωνές, όδευε προς την έξοδο. Ο χρόνος δεν επέτρεπε να φτάσω ως την παραλία της φώκιας στο βάθος, εξ ου και η ονομασία «Φώκιαλη». Ο ενθουσιασμός μου ήταν τέτοιος, που ευτυχώς δεν σκέφτηκα τον πολύ ενδιαφέροντα βυθό που κολυμπούσα με τις μοναδικές, σπάνιες ποικιλίες ψαριών. Επίσης το νερό δε φαινόταν διαυγές. Ένα μυστήριο γαλάζιο πέπλο κάλυπτε τη βιοποικιλότητά του.
Δεσμίδες φωτός με τύφλωναν προς την έξοδο. Ήμουν τυχερή που λειτούργησα παρορμητικά και ένιωσα το βελούδινο χάδι του ζαφειρένιου νερού. Οι φωτογραφίες του βαρκάρη επαναφέρουν στη μνήμη μου το θαύμα της φύσης.
Η κρουαζιέρα στο ακριτικό Αιγαίο συνεχίστηκε. Πλησιάσαμε το νησάκι Άγιο Γεώργιο κι ο βαρκάρης ρώτησε τι ώρα θα επέστρεφε να με πάρει. Είδα τα γαλαζοπράσινα διαυγή νερά, τη λευκή αμμουδιά απέναντι, το άσπρο εκκλησάκι, τους λιγοστούς επισκέπτες και το ταβερνάκι και είπα: «απ΄ τον παράδεισο θα φύγω στις 4».
Η αυλή της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, ήταν μια εξέδρα σε απάνεμο τυρκουάζ λιμάνι, με ένα βραχονησάκι απέναντι με λευκή αμμουδιά και βράχια στο οποίο έφτανες κολυμπώντας και πίσω τα Μικρασιάτικα βουνά. Μια παρέα γίναμε με τον κόσμο εκεί. Ένας κύριος μάλιστα, οδηγός σε τουριστικό λεωφορείο στη Ρόδο, διακωμωδούσε τα «οφέλη» της καραντίνας: αν δούλευε, πως θα απολάμβανε το μέρος με τα παιδιά του (που το όνειρό τους ήταν να δουν χιόνια όπως έλεγαν). Η ηρεμία παντού είναι θίψη για τους εργαζόμενους στον τουρισμό.
Η επιστροφή είχε πρόγραμμα: Να δω τη Σαντραπεία Σχολή, να θαυμάσω τα εντυπωσιακά δίπατα, τρίπατα αρχοντικά σπίτια, να δω τη θέα από το ερειπωμένο μεσαιωνικό κάστρο στην κορυφή του βουνού (Castello Rosso δηλ. κόκκινο κάστρο), που έδωσε το όνομά του στο νησί και κατά την εκδοχή που δίνει ο Ι. Χατζηφώτης το δεύτερο συνθετικό του ονόματος προέρχεται από τη λέξη «ριζοβούνι», καθώς όλα χτίστηκαν στις ρίζες του βουνού. Να δω επίσης το αρχαιολογικό μουσείο και τον Λυκιακό τάφο –οι κάτοικοι λάτρευαν το Λύκιο Απόλλωνα ως λύκο (τα οποία δεν πρόλαβα να δω).
Μια έκπληξη με περίμενε. Ένας πολιτισμός και μια εικόνα ζωντάνιας από το παρελθόν… Οι ευεργέτες, ήταν ο Λουκάς και η Αναστασία Σαντραπέ. Η πρόσοψη του κτιρίου της Σαντραπείας Αστικής Σχολής μοιάζει με του Πανεπιστημίου της Αθήνας στα προπύλαια. Η αρχιτεκτονική πείθει ότι δημιουργήθηκε για να δώσει υψηλού επιπέδου μόρφωση. Λέγεται ότι συγκέντρωνε 1000 μαθητές (οι κάτοικοι έφταναν τις 14.000) και ότι λειτουργούσε στα πρότυπα αλληλοδιδακτισμού με δασκάλους από το νησί, τη Ρόδο, τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη. Το κτίριο βρίσκεται μέσα στον ίδιο περίβολο απέναντι από τον μητροπολιτικό ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, σε μια βοτσαλωτή, ασπρόμαυρη αυλή, η οποία φέρει σημάδι βομβαρδισμού. Η Σαντραπεία Αστική Σχολή, σήμερα στεγάζει το Δημοτικό, το γυμνάσιο και το λύκειο του Καστελόριζου.
Μια επίσκεψη στο κάστρο προσφέρει υπέροχη θέα στο λιμάνι και τα Μικρασιατικά παράλια.
Το νησί είχε κατοικηθεί από τη Νεολιθική εποχή. Στη συνέχεια αποικίσθηκε από τους Δωριείς όπως και όλα τα Δωδεκάνησα. Το 1913 αποκαλύφθηκε μαρμάρινη σαρκοφάγος, εντός της οποίας, υπήρχε και χρυσό στεφάνι Μυκηναϊκής εποχής , το οποίο δώρησε η κοινότητα στο αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, καταλαμβάνεται από τους Ιωαννίτες ιππότες της Ρόδου, που εξόριζαν αυτούς που ήθελαν να τιμωρήσουν, στο κάστρο του νησιού με τα πανύψηλα διπλά τείχη που έχτισαν χρησιμοποιώντας υλικά από την αρχαία ακρόπολη, πάνω στον κόκκινο βράχο (Castello Rosso). Ήταν τότε που η Μεγίστη αλλάζει όνομα.
Στη συνέχεια καταλαμβάνεται από τον Αιγυπτιακό στόλο, Καταλανούς, Τούρκους, Ισπανούς, Ενετούς, Οθωμανούς Τούρκους, Βενετούς, Τούρκους πάλι. Το 1913 οι κάτοικοι επαναστάτησαν και κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα. Το 1914 οι Μεγάλες δυνάμεις στο Λονδίνο, το επιστρέφουν στην Τουρκία. Το καταλαμβάνει η Γαλλία και το 1921 το παραχωρεί στην Ιταλία έναντι αμοιβής. Το 1926 γίνεται σεισμός 8 ρίχτερ. Ο Β παγκόσμιος, γκρεμίζει με τις αερομαχίες όσα σπίτια ήταν όρθια και αναγκάζει τους κατοίκους να φύγουν πρόσφυγες. Μόνο «η κυρά της Ρω», η Δέσποινα Αχλαδιώτη, παρέμεινε στην ομώνυμη βραχονησίδα, για να υψώνει κάθε πρωί την Ελληνική σημαία. Προτομή της υπάρχει στην πλατεία, δίπλα στη Σαντραπεία Αστική Σχολή.
Το νησί πολλές φορές βομβαρδίστηκε, κάηκε, λεηλατήθηκε. Παρέμεινε υπό συμμαχική κατοχή μέχρι 7/3/1948 οπότε και ενώθηκε με την υπόλοιπη Ελλάδα.
Μια τελευταία βόλτα κατηφορίζοντας από το κάστρο και παίρνοντας το πλακόστρωτο μονοπάτι που αγκαλιάζει περιμετρικά τον κόκκινο βράχο, επιτρέπει στο βλέμμα, να αποχαιρετήσει το νησάκι του Άγιου Γεώργιου και απρόοπτα να συναντήσει τη μοναδική στο είδος πορτοκαλί –καφέ «σαλαμάνδρα του Καστελόριζου» ή Νυφίτσα.
Η εκδρομή δεν είχε διανυκτέρευση. Ελπίζω να με φιλοξενήσει η καλή μου φίλη, πάλι στη Ρόδο μελλοντικά, ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία για μεγαλύτερη εξερεύνηση του πολύπαθου ζαφειρένιου νησιού, το Καστελόριζο!
