City StoriesCompassFeaturedΔράσειςΕλλάδα

Ακαδημία Πλάτωνα: Μυσταγωγία και έκσταση στην “ιερή πυρά”

Φωτογραφίες: Γωγώ Γαλανοπούλου

Αναφορές λένε πως στους Δελφούς το χειμώνα, κάπου κοντά στη Κασταλία πηγή, “σήκωναν” έναν ξύλινο ναό προς τιμή του Διονύσου και όταν ο ναός τελείωνε, έμπαιναν μέσα 3 παιδιά που είχαν και τους 2 γονείς τους στη ζωή και έβαζαν φωτιά στην καρδιά του ξύλινου ναού. Όταν ο ναός κατέρρεε και καιγόταν ολοσχερώς, πάνω στ΄ απομεινάρια, στα κάρβουνα του, οι ιερείς και οι ιέρειες του ναού πυροβατούσαν. Μόνο αυτοί όμως.

Έτσι λοιπόν φημολογείται πως άρχισαν οι πυροβασίες. Τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, οι πυροβασίες ήταν υπό διωγμό από την εκκλησία. Στη σύγχρονη εποχή όμως, τα Αναστενάρια πραγματοποιούνται κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα, στην Αγία Ελένη Σερρών, στην Κερκίνη Σερρών στο Στρυμωνικό Σερρών, στο Λαγκαδά, στη Μελίκη της Ημαθίας και στη Μαυρολεύκη της Δράμας. Συνδέονται δε με τη γιορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις 21 Μαΐου. Οι εκδηλώσεις ξεκινάνε την παραμονή της 21ης Μαΐου και τελειώνουν το βράδυ της 23ης.

Η μέρα είχε χαρίσει όσα μπορούσε στους ανθρώπους και όδευε προς τα ενδότερα. Η νύχτα είχε αρχίσει να πλησιάζει. Μια συστάδα ξύλων, στη μέση στο πλάτωμα και γύρω γύρω ένας πλαστικός πορτοκαλής φράχτης οριοθετούσε τον “ιερό” χώρο. Γύρω στα 40 άτομα, με πολύχρωμα μαντήλια στα χέρια, έμοιαζαν να μην είναι κει.

22 Μαίου, Πλατεία Πλάτωνα, στη συνοικία της Ακαδημίας του Πλάτωνα στην Αθήνα, λίγα μέτρα από το πάρκο, πιο κει τα τραπεζάκια από τα καφέ και τα σουβλατζίδικα γεμάτα, φίσκα που λένε. Ο καθείς τη δουλειά του, κανείς δεν μοιάζει να νοιάζεται για το τι κάνει ο άλλος. Αλώστε εκεί στην Ακαδημία Πλάτωνα τα τελευταία χρόνια, τα έθιμα της φωτιάς έχουν την τιμητική τους και οι πυροβασίες και οι φωτιές του Κλήδονα.

Από αυτή την αναβίωση των εθίμων τα έμαθαν οι περισσότεροι Αθηναίοι και τώρα πια συρρέουν για να “ζήσουν” τα δρώμενα.

Οι πυροβάτες πιστοί ξαναπερπάτησαν στη φωτιά. Μαζί τους και κάποιοι πρωτάρηδες. Δεν τους ξεχωρίζεις, δεν βλέπεις φόβο στα μάτια τους. Η φωτιά έκανε τα ξύλα κάρβουνα και με εκείνα κατακόκκινα σχηματίστηκε ένας μεγάλος κύκλος.

Ενας από τους πιστούς, ένας “ιερέας” είναι εκείνος που απλώνει τα κάρβουνα και σχηματίζει τον κύκλο. Έξω από τον πλαστικό φράχτη κόσμος παρακολουθεί.

-Αλήθεια θα πατήσουν τα κάρβουνα;

– Βρε αυτά ψήνουν 10 αρνιά έτσι όπως είναι!

-Δεν θα καούνε;

Αν κάνεις μια βόλτα γύρω γύρω θα ακούσεις πολλές απορίες. Ολες απολύτως λογικές. Μέσα από το φράχτη πυροσβεστήρες ανά 3-4 μέτρα. Στη πλευρά του μαντρότοιχου, τα παπούτσια και οι τσάντες σε παράταξη.

Ο “επίκουρος” (Γιώργος Βραΐλας) είναι αυτός που έχει το γενικό πρόσταγμα, συγκεντρώνει γύρω του τους “πιστούς” και με μια πραότητα, σχεδόν χωρίς κινήσεις και με φωνή που δεν ξεπερνά τους γύρω του, τους εξηγεί το διαδικαστικό της τελετής. Και όπως τα περισσότερα στη χώρα μας ξεκινούν με το …κέρασμα, το καλωσόρισμα. Εδώ όμως έχει μια άλλη αιτιολογία.

Ο επίκουρος είναι αυτός που θα φιλέψει πρώτος το κρασί και μετά το αντίδωρο στον καθένα που θα συμμετέχει στον κύκλο γύρω από τη φωτιά.

Το μεταλλικό σήμαντρο θα ακουστεί γαλήνιο μέσα στη νυχτιά, το τελετουργικό εχει αρχίσει. Μια φωνή δίνει το σύνθημα: “Αντε καλό δρόμο, άντε καλο δρόμο”, ακούς να επαναλαμβάνεται. Και τα χρώματα από τα μαντήλια μαζί με τις χάρες της φωτιάς να μπλέκονται με τα πυρακτωμένα κάρβουνα που κι εκείνα με τη σειρά τους ανταμώνουν με τα γυμνά πόδια των πιστών.

Οσο ο κύκλος “φτερουγίζει” γύρω από το κάρβουνο, μήτε οχλοβοή, μήτε φασαρία, μόνο που και που ακούς μια παραίνεση:

-Όταν το νιώσεις τότε να μπεις, αυτό θα σε οδηγήσει.

΄Η κάποιο τάμα σαν υπέρτατη προσευχή για τον Εμμανουήλ και τον Αντώνιο.

Οσοι συμμετεχουν στην τελετη δεν ειναι σιγουρο η απαραίτητο να πατήσουν. Αλλωστε αν δεν σου πει ο “αγιος” δεν μπαινεις.

Η τελετή τελειώνει όταν απο τα πατήματα σβήσουν τα κάρβουνα. Τότε είναι που κάποιο θα σκύψουν ευλαβικά να μαζέψουν για φυλαχτό λίγα από τα σβησμένα.

Κι ένας ένας θα κατευθυνθούν προς τον επίκουρο να αγκαλιαστούν, να φιληθούν και να παραδώσουν το μαντήλι.

Σπύρος Τσακίρης

ΣΠΥΡΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ: ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ-VIDEOGRAPHER Γεννήθηκε το 1962 στη Ζαχάρω Ηλείας. Από πολύ νωρίς άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία. Από το 1987 εργάζεται στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», καλύπτοντας όλα τα μεγάλα ελληνικά και διεθνή γεγονότα. Από το 1999 είναι υπεύθυνος του φωτογραφικού τμήματος της εφημερίδας (καθημερινό, κυριακάτικο φύλλο, www.enet.gr). Έχει καλύψει θέματα όπως: Εμφύλιος στη Βοσνία, 1o και 2ο Πόλεμο του Κόλπου, εμφύλιος στο Λίβανο, πτώση Σοβιετικής Ένωσης, γεγονότα στην Αλβανία, πτώση Τσαουσέσκου στη Ρουμανία, Κοσσυφοπέδιο '89, εμφύλιος στη Ρουάντα, πείνα στην Αφρική, Κούρδοι, τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, καθώς και τα γεγονότα στην Παλαιστίνη και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Πέρα από την επικαιρότητα, έχει φωτογραφήσει σε χώρες όπως: Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Συρία, Σαουδική Αραβία, Αρμενία, Τανζανία, Κένυα, Νότιος Αφρική, Αίγυπτος, Κύπρος, Ολλανδία, Βέλγιο, Ουγγαρία, Αυστρία, αποτυπώνοντας τη διαφορετικότητα της ανθρώπινης δραστηριότητας και την παρουσία της στο περιβάλλον. Παράλληλα, έχει συνεργαστεί με το διεθνή τύπο, με το γαλλικό πρακτορείο IMAPRESS και το γερμανικό ACTION PRESS. Θέματά του έχουν δημοσιευθεί στα μεγαλύτερα ελληνικά και ξένα περιοδικά, όπως «ΓΑΙΟΡΑΜΑ», «Flame of Life», «ΔΙΦΩΝΟ», ελληνικό και ισπανικό «National Geographic», “STERN”, “TIME”, “PARIS MATCH”, “NEWSWEEK” κλπ. Από το 2009 είναι μέλος του IEPA (International Environment Photographers Association). Επίσης είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και της ΕΦΕ (Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδας). Φωτογραφίες του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, σε διεθνή μουσεία. Επίσης φωτογραφία του βρίσκεται στην παγκόσμια συλλογή για τις καλύτερες φωτογραφίες του αιώνα που πέρασε. Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις. Έχει ολοκληρώσει μεγάλα projects με θέματα «Τα παιδιά μπροστά στο νέο αιώνα», «Οι άνθρωποι του τύπου στην Ελλάδα», «Ψαράδες», «Άνθρωπος και Περιβάλλον». Ασχολείται παράλληλα με τη σκηνοθεσία multimedia και ντοκιμαντέρ. Έχει ολοκληρώσει τέσσερα ντοκιμαντέρ. Συγκεκριμένα τα μικρού μήκους «Vrooom» 32΄, «Μπαϊάσα – Βοβούσα» 17΄ και «Ο Θησαυρός της Λιμνοθάλασσας» 17΄, το οποίο και βραβεύθηκε το 2003 από το National Geographic και προβλήθηκε στο φεστιβάλ ECOCINEMA 2003. Επίσης το ντοκιμαντέρ, μεγάλου μήκους «Flamingo» 90΄, μία μουσική ταινία με τους Πυξ Λαξ που κυκλοφόρησε στην αγορά με τη μορφή DVD. Ακόμη, για λογαριασμό της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» σκηνοθέτησε το 2014 το ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους «ΟΙ ΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ». Σήμερα συνεργάζεται με μεγάλα ελληνικά και διεθνή ειδησεογραφικά ΜΜΕ και διδάσκει σε σεμινάρια και δυναμικά workshops, δίνοντας έμφαση στα multimedia. Δημιούργησε την ιστοσελίδα www.carnetdevoyage.gr και εργάζεται ως Φωτογράφος του Προέδρου της Βουλής, στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Τέλος, συνεχίζει να δημιουργεί ντοκιμαντέρ με ενδιαφέρουσες ιστορίες. https://www.instagram.com/tsakiris.photography/ Spyros Tsakiris Photography|Facebook/ tsakirisphotographer@gmail.com

Σχετικά Άρθρα

Back to top button