Travellers of Mind

Φανταστικά ταξίδια: Ο ρομαντικός Ευγένιος Ντελακρουά

Εκείνο το πρωινό στις 27 του Απριλίου στα 1798, στο Σαρεντόν-Σαιν-Μορίς (Charenton-Saint Maurice) κοντά στο Παρίσι, ο Σαρλ Ντελακρουά, υπουργός Εξωτερικών του Διευθυντηρίου, ήταν ιδιαίτερα χαρούμενος. Την προηγούμενη μέρα, είχε γεννηθεί ο γιος του. Μα στο χωριό μου, αλλά και σε εκείνα τα χωριά, λένε πως μόνο η μάνα ξέρει τον πραγματικό πατέρα.

Ο μικρός Ευγένιος (Eugène Delacroix ) όσο μεγάλωνε, όλο και περισσότερο έμοιαζε στην εμφάνιση και το χαρακτήρα στον διάσημο διπλωμάτη Ταλλεϋράνδο. Ο μικρός Ντελακρουά, δεν ήταν τυχαία περίπτωση. Από μικρός στα “βάσανα” που λένε. Ο πατέρας του ήταν μέλος τις πιο βίαιης πτέρυγας της επανάστασης πριν γίνει υπουργός Εξωτερικών του Διευθυντηρίου κι ο Ευγένιος επέζησε των παιδικών του χρόνων είναι ένα θαύμα, αφού είχε καταπληκτικό ιστορικό ατυχίας…

Βρέφος, γλίτωσε από πυρκαγιά η οποία του άφησε σημάδια στο σώμα και το πρόσωπο, γλίτωσε τον πνιγμό όταν βρέθηκε στη θάλασσα από αμέλεια της νταντάς του, ενώ γλίτωσε και από μια δηλητηρίαση. Επιπλέον, επιχείρησε να κρεμαστεί, χωρίς να επιθυμεί να αυτοκτονήσει, μιμούμενος αυτά που είδε σε μια έκθεση που έδειχνε κάποιον στην αγχόνη. Ένας τσαρλατάνος της εποχής αποφάνθηκε ότι ο μικρός, ακολουθούσε όσα του προδιάγραφε το ωροσκόπιό του: “θα γίνει ένας άντρας διάσημος, μα η ζωή του θα είναι σκληρή, βασανιστική και πάντα θα χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις”.

Ο Σαρλ Ντελακρουά πέθανε το 1805 και η σύζυγος του το 1814 αφήνοντας τον Ευγένιο ορφανό στην ηλικία των 16.

Το 1815, ο έφηβος πια Ευγένιος, μαθητεύει κοντά στον ζωγράφο Πιέρ-Ναρκίς Γκερέν (Pierre-Narcisse Guérin) και το 1816 μπαίνει στην Σχολή Καλών Τεχνών. Το 1822 παρουσιάζει στο Σαλόνι Παρισιού τον πίνακά του «Η βάρκα του Δάντη».

Το 1824 παρουσιάζει τη «Σφαγή της Χίου», εμπνευσμένος από το πραγματικό γεγονός της Ελληνικής επανάστασης, και ο πίνακας αγοράστηκε από την Γαλλική κυβέρνηση για 6000 νομίσματα.delacroix-5

Ο Ντελακρουά επηρεάστηκε από το φιλελληνικό ρεύμα της εποχής του και ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα του είχαν πηγή έμπνευσης τον αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Η ελληνική επανάσταση που μαίνονταν ενέπνευσε τον ζωγράφο που δημιούργησε ορισμένα από τα κορυφαία του έργα. Ο πίνακας «Η Ελλάδα θρηνεί στα ερείπια του Μεσολογγίου» και άλλα μικρότερα έργα εμπνευσμένα από τους ελληνικούς αγώνες, παρουσιάστηκαν σε μια έκθεση τα έσοδα της οποίας πήγαν στους αγωνιζόμενους Έλληνες. Η έκθεση αυτή είχε τεράστια επιτυχία και πλήθος κόσμου έσπευσε να την επισκεφτεί. Τον επόμενο χρόνο δημιούργησε ένα ακόμα σημαντικό έργο του, τον «Σαρδανάπαλο» από το δράμα του Λόρδου Βύρωνα, τον οποίο θαύμαζε ιδιαίτερα.

Για τον πίνακα “Σφαγή της Χίου”, γράφει ο Γιώργος Λοβέρδος: “Επανάσταση του 1821, Ευγένιος Ντελακρουά, Η Σφαγή της Χίου, Χίος,  Πίνακας μεγάλων διαστάσεων, 4,19 μέτρα ύψος επί 3, 54. Βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου και «αφηγείται» με τον δικό του τρόπο τη σφαγή και τα πάθη ενός υπόδουλου έθνους, προκαλώντας τον «θεατή» να πάρει το μέρος του θύματος. Δεν έχει καμιά ηρωική φιγούρα και δεν σε αφήνει να έχεις καμιά ελπίδα…

Περιγράφει με τον δικό του τρόπο τις στρατιωτικές επιθέσεις του Οθωμανικού Στρατού κατά των κατοίκων της Χίου που ξεκίνησαν στις 11 Απριλίου 1822.Ο πίνακας με την σκληρή του περιγραφή και τις επιβλητικές του διαστάσεις συνέβαλε αποφασιστικά σε ένα κύμα συμπαράστασης προς τους Έλληνες τους οποίους θεώρησαν απόγονους και συνεχιστές των Αρχαίων Ελλήνων. Συνήθως οι πίνακες ωραιοποιούν την Ιστορία, αυτός όμως διηγείται και διαμορφώνει την Ευρωπαϊκή Κοινή Γνώμη της Εποχής υπέρ των υπόδουλων Ελλήνων, άσχετα εάν τότε οι προύχοντες Έλληνες φάνηκαν διστακτικοί ή ενάντια στην Επανάσταση. Με τη γη και τη θάλασσα ανάμεσα, τα πρόσωπα δημιουργούν δύο πυραμίδες. Μία δεξιά που φτάνει πιο ψηλά και μία αριστερά. Στο κέντρο, σαν σκιές δύο στρατιώτες. Όταν τον ζωγράφισε, ο Ευγένιος Ντελακρουά (1798-1863) δεν ήταν γνωστός ακόμα και ήθελε με τον πίνακα αυτό που εκτέθηκε στο γνωστό «Salon» (Ετήσια Έκθεση της Σχολής καλών Τεχνών του Παρισιού) να δημιουργήσει εντυπώσεις. Στη συνέχεια ζωγράφισε και την «Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» (βρίσκεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Μπορντό). Η σφαγή της Χίου και η επακόλουθη ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη στις 6 Ιουνίου του ίδιου έτους, όταν κατόρθωσε να περάσει με τα πυρπολικά του μέσα στο λιμάνι της Χίου, δημιούργησαν ένα κύμα συμπάθειας στην Ευρώπη. Τότε, ο ναύαρχος Καρά Αλής, και ενώ οι Τούρκοι γλεντούσαν στη ναυαρχίδα με αφορμή το Μπαϊράμ, το πυρπολικό του Κανάρη μετέδωσε τη φωτιά στην μπαρουταποθήκη της, τινάζοντας τα πάντα στον αέρα. 2.000 Τούρκοι βρήκαν το θάνατο μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο αρχηγός του στόλου, ο Καρά Αλής. Η είδηση της σφαγής της Χίου έφτασε στις ευρωπαϊκές εφημερίδες από την Κωνσταντινούπολη μέσω του Οθωμανικού ταχυδρομείου και δημοσιεύθηκε αμέσως σε εφημερίδες της Αυστρίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας προκαλώντας έντονα αισθήματα συμπάθειας. Ειδήσεις που έφτασαν από την Κωνσταντινούπολη τις επόμενες μέρες αναφέρουν τη δημόσια πώληση γυναικών και παιδιών από τη Χίο στα παζάρια της Πόλης. Για πολλούς εξ αυτών το τέλος ήταν τραγικό”.

Ο Eugène Delacroix έφυγε από τη ζωή στις 13 Αυγούστου του 1863. Τον επόμενο χρόνο εγκαινιάστηκε έκθεση των έργων του στην Boulevard des Italiens, η οποία περιλάμβανε 174 πίνακες (οι περισσότεροι μεγάλων διαστάσεων) και 303 σχέδια και λιθογραφίες.delacroix-4

Ένα …σύντομο βιογραφικό:

Ευγένιος Ντελακρουά, 1798-1863 (Delacroix Eugene)
Ο Γάλλος ζωγράφος Eugene Delacroix, πρωτοπόρος του Γαλλικού Ρομαντισμού, γεννήθηκε στις 26 Απριλίου του 1798 στο Σαιν-Μωρίς. Ο Μπωντλαίρ τον χαρακτηρίζει σαν τον τελευταίο από τους μεγάλους ζωγράφους της Αναγέννησης και τoν πρώτο από τους μοντέρνους. Γιος του διπλωμάτη Charles Delacroix, έλαβε επιμελημένη εκπαίδευση. Έμεινε ορφανός σε ηλικία 16 ετών.

Στο εργαστήρι του ακαδημαικού δασκάλου του Γκερέν , ο νεαρός Ντελακρουά γνώρισε τον Τ.Ζερικώ -του οποίου το έργο «Η σχεδία της Μέδουσας » αποτελεί το πρώτο μανιφέστο του Ρομαντισμού- και συνδέθηκαν με αδελφική φιλία.

Ο Ντελακρουά, αποφασισμένος να συμβάλει στην αναγέννηση της τέχνης και την απαλλαγή της από τον κλασικισμό, πειραματίζεται πάνω στη θεματική της «Θείας Κωμωδίας» του Δάντη και το 1822 εκθέτει στο Σαλόνι το έργο του «Η Βάρκα του Δάντη», στο οποίο είναι φανερή η επίδραση του Ζερικώ. Ο Ντελακρουά κατανοούσε τη νέα τάση στην τέχνη και την στήριξε. Το εργαστήρι του ήταν πάντα ανοιχτό στους νέους καλλιτέχνες.delacroix-3

Επόμενος μεγάλος σταθμός της δημιουργικής πορείας του είναι το έργο που εμπνεύστηκε από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Όταν το 1824 πεθαίνει στο Μεσολόγγι ο άγγλος φιλέλληνας ποιητής και ηγέτης του μαχόμενου ρομαντισμού Μπάυρον, ο Ντελακρουά εκθέτει στο Σαλόνι τη «Σφαγή της Χίου», έργο στο οποίο βρήκαν έκφραση η φρίκη του πολέμου, τα πάθη του υπόδουλου λαού, η πορεία των δραματικών εξελίξεων στην Ελλάδα, την οποία παρακολουθούσε ολόκληρη η προοδευτική Ευρώπη. Αυτό το έργο, που αποτελεί την αρχή μιας σειράς έργων εμπνευσμένων από την Ελληνική Επανάσταση, τον τοποθέτησε πρώτο ανάμεσα στους Ρομαντικούς ζωγράφους της εποχής του.

Τον ίδιο χρόνο, μετά το θάνατο του Ζερικώ, ο Ντελακρουά τίθεται επικεφαλής της «Νέας Σχολής». Τα επόμενα χρόνια αρχίζουν να εμφανίζονται όλο και περισσότερα έργα του. Όμως ούτε οι λαμπρές συνθέσεις ούτε το τιμητικό καθήκον να βρίσκεται επικεφαλής της νέας καλλιτεχνικής κίνησης, δεν προστάτεψαν τον Ντελακρουά από το διασυρμό των προσκολλημένων στον κλασσικισμό αντιπάλων του. Μέχρι την Ιουλιανή Επανάσταση του 1830 ο Ντελακρουά βρισκόταν υπό δίωξη.

Τον Ιούλιο του 1830 ξέσπασε η επανάσταση που κατέληξε στην πτώση της Μοναρχίας των Βουρβώνων, στην οποία ο Ντελακρουά, οπαδός του Βοναπάρτη, συμμετείχε ενεργά. Ο Ντελακρουά ζωγραφίζει το αριστούργημά του «Η Ελευθερία στα οδοφράγματα» σαν ελάχιστη τιμή προς την πατρίδα. Το έργο αυτό, που συνδυάζει την πραγματικότητα με τη ρομαντική ποιητική αλληγορία, θεωρείται ένα από τα πιο δημοφιλή έργα στην παγκόσμια τέχνη. Ο Ντελακρουά εξέθεσε στο Σαλόνι, το 1831, αυτό το έργο του που φαινόταν ότι θα γινόταν δεκτό με θαυμασμό από τους σύγχρονούς του ζωγράφους, καθώς η Επανάσταση ενεργοποίησε σε πολλούς από τους πρώην αντίπαλούς του αισθήματα αδελφοσύνης και φιλίας.delacroix-1

Το 1832 έλαβε μέρος σε μία διπλωματική αποστολή που είχε οργανώσει ο Λουδοβίκος Φίλιππος προς το Σουλτάνο του Μαρόκου. Στην εξάμηνη παραμονή του στη Β. Αφρική γοητεύτηκε από τη ζωή των Αράβων κι εμπνεύστηκε μία σειρά από έργα. Χαρακτηριστικό είναι «Οι γυναίκες της Αλγερίας στο διαμέρισμά τους», το οποίο και αποτέλεσε μεγάλη επιτυχία στο Σαλόνι το 1834.

Από το 1838 ως το 1844 ανέλαβε πολλές μεγάλες παραγγελίες, όπως τη διακόσμηση της Βουλής, του Δημαρχείου και της οροφής στη Gallery του Απόλλωνα στο Λούβρο με το έργο του: «Ο Απόλλωνας σκοτώνει τον Πύθωνα» (1850-1851).Ακολούθησαν έργα όπως: «Η εισβολή των Σταυροφόρων στην Κων/πολη», «Ο Δον Χουάν», «Ο εβραϊκός γάμος», κ.α.Το 1855 εξέθεσε 48 ζωγραφικούς πίνακες στην Παγκόσμια Έκθεση που έγινε στο Μέγαρο Καλών Τεχνών του Παρισιού. Έγινε μέλος της Ακαδημίας του Παρισιού.

Πέθανε στις 13 Αυγούστου του 1863 στο Παρίσι. Ένα χρόνο αργότερα, στο Σαλόνι παρουσιάστηκε ο πίνακας «Η αποθέωση του Ντελακρουά». Γύρω από το πορτραίτο του ζωγράφου συγκεντρώθηκαν οι θαυμαστές του ταλέντου του. Ανάμεσά τους ο Μανέ, ο Μπωντλέρ, ο Φαντέν-Λατούρ…

Φίλοι του ήταν ορισμένοι από τους γνωστότερους διανοούμενους της εποχής εκείνης, όπως ο Φρειδερίκος Σοπέν, ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Θεόφιλος Γκωτιέ και η Γεωργία Σάνδη.

Ο Ντελακρουά, στη σχεδόν για μισό αιώνα συνεχιζόμενη δημιουργία του, άφησε τεράστια κληρονομιά, η οποία περιλαμβάνει γύρω στους χίλιους πίνακες, εφτά χιλιάδες περίπου σχέδια, περισσότερα από χίλια πεντακόσια παστέλ και ακουαρέλες, μερικές σειρές από λιθογραφίες και έξι τεράστιους κύκλους μνημειακών τοιχογραφιών.
Ο Ντελακρουά προέρχεται από μία γραμμή ζωγράφων που ξεκινά από το Μιχαήλ Άγγελο. Ο ίδιος θεωρούσε τον εαυτό του εκφραστή αυτής της παράδοσης. Ο Ντελακρουά ξανα ανακαλύπτει το πνεύμα του Μικελάντζελο, αλλά τα αριστουργήματα που δημιουργεί κάτω απο αυτή την επίδραση είναι εντελώς πρωτότυπα . Όπως κι ο Μικελάντζελο (στην «Τελική Κρίση» στην Καπέλα Σιξτίνα ), ο Ντελακρουά τείνει επίσης προς την απεικόνιση του τρόμου. Από τη «Σφαγή της Χίου» ως το «Θάνατο του Σαρδανάπαλου» οι τραγικές σκηνές του Ντελακρουά ζωγραφίζουν τον τρόμο με ασύγκριτη δύναμη.

Ο Ρούμπενς, μετά τον Μικελάντζελο, άφησε το πιο φανερό σημάδι στην τέχνη του Ντελακρουά. Μέσω του Ρούμπενς ο Ντελακρουά ανακάλυψε τον εαυτό του. Η στενή συγγένεια στο δυναμισμό και το σφρίγος που χαρακτηρίζει την τέχνη του Ρούμπενς, καθώς και την τέχνη του Ντελακρουά, είναι προφανής. Ο Ντ. θαύμαζε στο Ρούμπενς μία ικανότητα που επίσης είναι παρούσα στα δικά του έργα: την ικανότητα να ενώνει την αλληγορία με την ιστορία.
Στα έργα του διακρίνεται επίσης η επίδραση, όσον αφορά το χρώμα, από τους βενετσιάνους ζωγράφους. Ο Ντελακρουά έλεγε ότι το χρώμα δίνει την παρουσία της ζωής.

Εκτός από μεγάλος ζωγράφος και χαράκτης, υπήρξε ακόμη μεγάλος συγγραφέας και κριτικός τέχνης. Ένα από τα πολυτιμότερα τεκμήρια της ρομαντικής εποχής αποτελεί το Ημερολόγιο που έγραψε.

Μέσα από τα έργα του εκφράζονται ξεκάθαρα οι αξίες και τα αιτήματα του Ρομαντισμού: η αγάπη για την ελευθερία, η ανακάλυψη της αξίας του λαού σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Η τέχνη του υπηρέτησε το ιδανικά της ελευθερίας, της ανεξαρτησίας και της εθνικής απελευθέρωσης.

Το δημιουργικό παράδειγμα του Ντελακρουά ήταν αποφασιστικής σημασίας για την αναγέννηση της τέχνης του 19ου αιώνα.delacroix-6

Μέσω
Φωτογραφίες, Κείμενο: Σπύρος Τσακίρης

Σπύρος Τσακίρης

ΣΠΥΡΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ: ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ-VIDEOGRAPHER Γεννήθηκε το 1962 στη Ζαχάρω Ηλείας. Από πολύ νωρίς άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία. Από το 1987 εργάζεται στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», καλύπτοντας όλα τα μεγάλα ελληνικά και διεθνή γεγονότα. Από το 1999 είναι υπεύθυνος του φωτογραφικού τμήματος της εφημερίδας (καθημερινό, κυριακάτικο φύλλο, www.enet.gr). Έχει καλύψει θέματα όπως: Εμφύλιος στη Βοσνία, 1o και 2ο Πόλεμο του Κόλπου, εμφύλιος στο Λίβανο, πτώση Σοβιετικής Ένωσης, γεγονότα στην Αλβανία, πτώση Τσαουσέσκου στη Ρουμανία, Κοσσυφοπέδιο '89, εμφύλιος στη Ρουάντα, πείνα στην Αφρική, Κούρδοι, τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, καθώς και τα γεγονότα στην Παλαιστίνη και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Πέρα από την επικαιρότητα, έχει φωτογραφήσει σε χώρες όπως: Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιορδανία, Συρία, Σαουδική Αραβία, Αρμενία, Τανζανία, Κένυα, Νότιος Αφρική, Αίγυπτος, Κύπρος, Ολλανδία, Βέλγιο, Ουγγαρία, Αυστρία, αποτυπώνοντας τη διαφορετικότητα της ανθρώπινης δραστηριότητας και την παρουσία της στο περιβάλλον. Παράλληλα, έχει συνεργαστεί με το διεθνή τύπο, με το γαλλικό πρακτορείο IMAPRESS και το γερμανικό ACTION PRESS. Θέματά του έχουν δημοσιευθεί στα μεγαλύτερα ελληνικά και ξένα περιοδικά, όπως «ΓΑΙΟΡΑΜΑ», «Flame of Life», «ΔΙΦΩΝΟ», ελληνικό και ισπανικό «National Geographic», “STERN”, “TIME”, “PARIS MATCH”, “NEWSWEEK” κλπ. Από το 2009 είναι μέλος του IEPA (International Environment Photographers Association). Επίσης είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ και της ΕΦΕ (Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδας). Φωτογραφίες του βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές, σε διεθνή μουσεία. Επίσης φωτογραφία του βρίσκεται στην παγκόσμια συλλογή για τις καλύτερες φωτογραφίες του αιώνα που πέρασε. Έχει λάβει μέρος σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις. Έχει ολοκληρώσει μεγάλα projects με θέματα «Τα παιδιά μπροστά στο νέο αιώνα», «Οι άνθρωποι του τύπου στην Ελλάδα», «Ψαράδες», «Άνθρωπος και Περιβάλλον». Ασχολείται παράλληλα με τη σκηνοθεσία multimedia και ντοκιμαντέρ. Έχει ολοκληρώσει τέσσερα ντοκιμαντέρ. Συγκεκριμένα τα μικρού μήκους «Vrooom» 32΄, «Μπαϊάσα – Βοβούσα» 17΄ και «Ο Θησαυρός της Λιμνοθάλασσας» 17΄, το οποίο και βραβεύθηκε το 2003 από το National Geographic και προβλήθηκε στο φεστιβάλ ECOCINEMA 2003. Επίσης το ντοκιμαντέρ, μεγάλου μήκους «Flamingo» 90΄, μία μουσική ταινία με τους Πυξ Λαξ που κυκλοφόρησε στην αγορά με τη μορφή DVD. Ακόμη, για λογαριασμό της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» σκηνοθέτησε το 2014 το ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους «ΟΙ ΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ». Σήμερα συνεργάζεται με μεγάλα ελληνικά και διεθνή ειδησεογραφικά ΜΜΕ και διδάσκει σε σεμινάρια και δυναμικά workshops, δίνοντας έμφαση στα multimedia. Δημιούργησε την ιστοσελίδα www.carnetdevoyage.gr και εργάζεται ως Φωτογράφος του Προέδρου της Βουλής, στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Τέλος, συνεχίζει να δημιουργεί ντοκιμαντέρ με ενδιαφέρουσες ιστορίες. https://www.instagram.com/tsakiris.photography/ Spyros Tsakiris Photography|Facebook/ tsakirisphotographer@gmail.com

Σχετικά Άρθρα

Δείτε Επίσης
Close
Back to top button